Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1948, Blaðsíða 4

128
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
í Watertown skarr.mt frá Boston, tal-
aði hann lengi við sextán ára pilt, sem
var blindur, mállaus og heymarlaus.
Pilturinn ,.heyrði“ hvað Brandur
sagði, með því að styðja þumalfingri
á barkakýli hans og vísifingri á var-
irnar. Þriggja ára gamall hafði hann
misst heym og sjón.
Þvi yngri, þvi betra
Brandur leggur áherslu á nauðsyn
þess, að mállaus börn fái sem fyrst
að njóta tilsagnar þjálfaðra manna.
Hann bendir í þessu sambandi á það,
að venjulega sýna foreldrar heyrnar-
og mállausum börnum meiri um-
hyggju og eru þeim eftirlátari en öðr-
um börnum sínum, vegna mál- og
heymarleysis þeirra og torvelda með
því uppeldi þeirra, einkum ef börnin
koma stálpuð í skóla. Þau ættu að
komast sem allra fyrst undir hand-
leiðslu málleysingjakennara, segir
Brandur, og þau koma nú í skólann
fjögra til fimm ára og eru þar að
minnsta kosti til sextán ára aldurs.
Starfsemi Málleysingjaskólans er
raunar ekki einskorðuð við það eitt
að hjálpa börnunum til að vinna aftur
eitthvert brot af skilningarvitunum,
sem þau voru svift við fæðingu eða í
æsku.
Það er ekki hvað síst lögð áhersla á
að kenna þessum óheppnu litlu ís-
lendingum að umgangast talandi fólk
og sigrast á þeim erfiðleikum, sem
heyrnar- og málleysið veldur þeim í
daglegu starfi og umgengni. Og þetta
tekst oftast að einhverju leyti og
stundum furðu vel. Þá hefur ekki til
einkis verið unnið.
En skólinn í Stakkholti 4 gerir
raunar fleira. Hann kennir börnunum
skrift og lestur og reikning, og á
ellefta ári byrja þau að fást við
allar aðrar venjulegar námsgreinar.
Hann reynir að þjálfa og skerpa
skilningarvitin, einkum heyrnina, ef
leyfar af henni eru eftir. Hann gætir
heilsufars nemendanna, sendir þau í
Sundhöllina og hvetur þau til leika
og íþrótta. Og loks hjálpa börnin svo
hvert öðru, því þau eru undarlega
fljót til að skilja hvert annað, og þótt
örlitlir krepptir hnefar verði stund-
um að leysa deilumálin, þar sem tal-
andi börn hefðu getað gripið til tung-
unnar, er samkomulagið jafngott í
heimavistinni í Málleysingjaskólanum
og hægt er að vænta, þar sem nítján
hraustir og fjörugir unglingar dvelja
saman á einum stað.
Brautryðjendur
Við borð hvers nemar.da í kennslu-
stofunum í sambyggðu húsunum í
Stakkholti 4 eru heyrnartæki, sem
börnunum eru ætluð. Tæki þessi, sem
tengd eru við hljóðnema á borði kenn-
arans, eru mikið notuð við kennsluna.
Þau eru „það nýjasta", ef svo mætti
orða það, spánýtt áhald í baráttunni
gegn málleysinu. En sú barátta má
segja að byrjað hafi fyrir alvöru,
þegar sjera Páll Pálsson í Þingmúla í
Skriðdal austur á Hjeraði, stofnaði
málleysingjaskóla sinn 4. september
1867. Síðan hafa ýmir mætir menn
komið við sögu, meðal annars sjera
Ólafur Helgason á Stóra-Hrauni og
frú Margrjet Rasmus, sem varið hef-
ur miklum hluta æfi sinnar til að
greiða götu málleysingjanna. Og þótt
erfiðleikarnir hafi verið margir og
verkið allt seinsótt, hefur árangurinn
orðið áþreifanlegri með hverju ári. Ef
einhver efast um það, að hjer hafi
verið unnið merkilegt og þakkar-
vert brautryðjendastarf —- brautryðj-
endastarf, sem örfað hefur hamingju,
lífsþrótt og sjálfstraust fjölda íslend-
inga — þarf hann ekki annað en koma
við í Málleysingjaskólanum andspæn-
is Hampiðjunni og hitta þar strák-
hnokka, sem alveg er að springa af
monti. Sá litli er nýbúinn að læra að
segja „r“ — og errrrr þrumar hann
nú öllum stundum.
«-------------------------------«>
Barnahjal
Lítill drengur hafði fengið litla
skjaldböku í afmælisgjöf, og þótti
honum afar vænt um hana og ljek
sjér oft við hana á kvöldin. En
einu sinni kom hann að skjald-
bökunni þar sem hún hafði farið
ofan í þvottafatið hans, fullt af
vatni. Hoijum sýndist hún dauð
og hljóp hágrátandi til pabba síns.
„Vertu ekki að gráta“, sagði
pabbi hans. „Við skulum leggja
skjaldbökuna í vindlakassa og svo
skulum við grafa hana hjerna úti
í garðinum undir glugganum þín-
um. Og við skulum skreyta gröf-
ina með blómum og setja fallega
girðingu í kring um leiðið. Og svo
máttu bjóða öllum leiksystkinum
þínum í erfisveislu, og þið skuluð
fá ís og kökur“.
Drengurinn hætti að gráta og
þeir fóru að sækja skjaldbökuna.
En þá var hún á sundi í þvotta-
skálinni og var bráðlifandi.
Drengurinn leit á pabba sinn og
sagði: „Við skulum drepa hana“.
★
Mamma var vön að bjóða börn-
unum góða nótt með kossi. Eitt
kvöld var hún þreytt og sagði
þeim að fara upp á loft og hátta.
Svo sagði hún við það yngsta,
dreng á fjórða ári: „Heldurðu að
þú getir ekki afklætt þig sjálfur?"
„Jú“, sagði hann stúrinn, „en
jeg get ekki kysst sjálfan mig“.
★
Mamma hafði verið að lesa æv-
intýr fyrir Önnu litlu. Þá sagði
Anna:
„Ó, jeg vildi að jeg ætti töfra-
sprota, þá skyldi jeg breyta öllu
í sælgæti og eta það allt saman
sjálf “.
„Heldurðu að þjer yrði ekki
illt í maganum af að borða svo
mikið?“ spurði mamma.
„Nei, nei“, sagði Anna, „jeg
skyldi breyta mjer í fíl fyrst“.