Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1948, Page 7

LESBOK MORGUNBLAÐSINS ^ 7 35
Sundlaugin um aldamótin
til ársins 1857, en fauk þá í ofviðri.
Bæjarstjórn var þá að hugsa um að
byggja nýtt skýli við laugina, en ekk.i
varð samkomulag um það við hina
nýju eigendur. En á brjefaskriftum,
sem fram fóru út af þessu, má sjá
að bæði í tíð Steingríms biskups og
Helga biskups hefur bæjarstjórn orð-
ið að greiða lóðartoll fyrir þvotta-
skýlið. *
Næstu tuttugu árin höfðu þvotta-
konur ekkert afdrep við laugarnar, en
1877 gekkst Thorvaldsensfjelagið fyr-
ir því að nýtt hús var reist þar.
Borað eftir heitu vatni
Fyrstu jarðboranirnar hjer á landi
gerðu þeir Eggert og Bjarni, og dag-
ana 12.—13. ágúst 1755 boruðu þeir
skamt frá hvernum í Laugardal. Gátu
þeir borað niður um 14 fet, en þá kom
svo hart lag að borinn vann ekki á því.
í 5 feta dýpi varð hita fyrst vart,
mestur var hann í 9 feta dýpi, en var
horfinn í nær 11 feta dýpi. Drógu þeir
af þessu þá ályktun, að jarðhitinn nái
ekki jafn langt niður og ætlað var,
hann komi ekki úr iðrum jarðar, held •
ur skapist í nokkurra faðma dýpi af
gerð, sem kemur í efni í tilteknum
jarðlögum.
Svo leið rúmlega hálf önnur öld, að
engar rannsóknir voru gerðar á hit -
anum í Laugardal. En þá var því
hreyft í bæjarstjórn hvort ekki mundi
tiltækilegt að nota heita vatnið til upp-
hitunar í húsum. Árið 1926 var svo
Þorkell Þorkelsson veðurstofustjóri
fenginn til þess að skreppa til Ítalíu
og kynna sjer boranir eftir jarðhita
þar (í Larderello). Árið eftir var þeim
verkfræðingunum Benedikt Gröndal,
Geir G. Zoéga og Steingrími Jónssyni
falið að mæla vatnsmagnið í laugun-
um og gera áætlanir um virkjun. Að
fengnu áliti þeirra var svo hafist
handa um jarðboranir á laugasvæð-
inu. Dýpsta holan, sem þá var boruð,
var 246 meíra, og var það tíúlítið ann-
að en borhola þeirra Eggerts og
Bjarna, enda voru nú betri áhöld kom
in til sögunnar. Vaín rcyndist þarna
að vísu minna en búist var við. Þó var
gerð þar dælustöð 1930 og vatnið ieitt
til bæjarins og með því hitaður Land-
spítalinn, tveir barnasícólar og 56 íbúð
arhús. Var þá um leið stigiö nýtt fram
faraspor: hagnýting jarðhitans í stór-
um stíl.
Holdsveikraspítalinn
Árið 1894 ferðuðust þeir hjer um
land danski læknirinn dr. Edv. Ehlers
og cand. mag. Scott Hansen til þess að
rannsaka holdsveikina hjer á landi.
Kom svo út bók um þessar rannsóknir
og þótti sú lýsing ófögur.
Þremur árum seinna (1897) var
fyrsta Oddfellowstúkan stofnuð hjer
á landi og gekst reglan í Danmörku
fyrir þvi. — Um sama leyti bauðst
danska reglan til þess að reisa hjer
spítala handa holdsveikum mönnum
og gefa landinu. Var það boð þakk-
samlega þegið og ákveðið, að spítal-
inn skyldi reistur í Laugarnesi. Árið
eftir voru staðfest lög um útbúnað
Þvottalaugarnar. og hús Thorvaldsensfjelagsins