Lesbók Morgunblaðsins - 30.12.1945, Blaðsíða 8

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
(398
Sumir af óvinum Skúla gerðu all
mikið úr því, hve drykkfeldur hann
væri. En trúverðugar heimildir tjá,
;ið hann hafi að vísu á yngri ár-
um neytt víns, en þó sjaldan fyr
,en að afloknu dagsverki. Enda seg-
ir sig sjálft, að uiaður, sem legið
hefði í óreglu, hefði ekki megnað
að afkasta þvílíku feiknar æfi-
start'i, sem Skúli íögeti gerði.
Enda kemur sönnunin fyrir því
pð Skúli hafi ekki drukkið sjer til
A ansa, úr ólikustu átt, nefnilega úr
hinu óhugnanlega níðkvæði um
hann: „Veðurvita". Þar segir:
„Því mun hann vorðinn, þig ég spur,
þakinn skuldum bláfátækur?
Vínsvelgjari þó engi er,
útarmast kunni ei þar fyrer“. — —
Mætti það virðast næg sönnun.
Árið 1770, varð Norðmaiminum
Lauritz A. Thodal, stiftamtmaður,
og hinn fyrsti í því embætti, sem
búsetu hafði hjer á landi. Var hann
hinn mætasti maður og besta yfir-
vald, enda var hann talinn, við-
mótsþýður, ljúfur og lítillátur í
aliri umgengni. Ekki báru þeir
Skúli þó gæfu til þess, að eiga
skap saman. Er lítill vafi á því, að
jþar hefir Skúli átt sökina. Raunar
segir Magnús Ketilsson, að þeir Ól.
Steph. og Björn lögmaður Markús-
son, hafi spillt á milli þeirra. Ilvort
hæft er í því eða ekki, með Ólaf,
skal ósagt látið hjer. En litlar lík-
ur eru fyrir því með Björn lögm.
Ilann var einn af fyrstu stuðnings-
mönnum Skúla, við að koma „Inn-
rjettingunum“ á laggirnar, og gisti
vinátta var með þeim, eins og sjá
má af eftirfarandi sögu: „Eitt sinn
gengu, þeir Skúli og Björn lögm.
af skipi í Viðey, og leiddust upp
sjáfargötuna, en hún er all-brött.
Er þeir komu upp á túnið, þraut
lögmann gönguna, því að hann var
feitlaginn og mikið klæddur, staldr
aði hann við og bljes mæðinni. Þá
jnælti Skúli: „Skrattans góður
smali værir þú!“ En hinn svaraði
pðar: ,,Það væri jeg — ef jeg hefði
þig fyrir hund“. — Ber frásögnin
jneð sjer, að þetta hefir verið á
'pfri árum þeirra, var Björn lögm.
þó, nokkru yngri en Skúli. En vísfc
pr um það, að vinátta hefir verið
Framh. af bls. 1393
armaður llannesar biskups Finns-
sonai-, bent honum á fundarstaðinn.
Telur Sveinn líklegt að þessi jurt
þafi verið gróðursett þarna í ka-
þólskum sið.
Sönnur eru fyrir því, að Sveinn
hefir greint þessa jurt rjett, eins
úg hans var von og vísa, því að
sænski grasaíræðingui-inn Solander,
einn af duglegustu lærisveinum
Linnés, sem ferðaðist hjer með
Banks og von Troil 1772, getur þess
að hann hafi sjeð A. vulgaris í
grasasaíni Svei'ns. Þess má geta, að'
Jón lærði telur malurtina til ís-
lenskra jurta og er ekki loku fyrir
Jiað skotið, að hann hafi sjeð hana
einmitt nálægt Skálholti. Engin á-
stæða er til að efa, að Artemisia
hafi getað vaxið við bæi í Þjórs-
árdal á landnámsöld.
Ekki þótti malurtaröl betra en
porsölið upp á timburniennina til
að gera og sama er að segja um öl
]>að, sem bruggað var með vall-
Immal (Achillea millefolium), sem
krydd. Mikið af vallhumalsfrjói
(mynd 6) fannst við Skallukot, en
auðvitað er ekki þar með sagt, að
sú jurt hafi verið notuð þar til öl-
gerðar, því að vallhumall vex í
kring um flesta íslenska sveitabæi.
Nafnið A'allhumall bendir þó ótví-
rætt til þess að jurtin hafi einhvern
tíma verið notuð í humalsstað hjer
pins og annarsstaðar á Norðurlönd-
um. f Svíþjóð var hún notuð til öl-
jnilli þeirra er J>etta var. Því að
Skúli var ekki þannig skapi far-
inn, að hann hefði farið að „leiða“
jnann, sem hann var í óvingan við.
<— Allt fór þó skaplega milli Skúla
io g Thodal, þau 15 ár, sem hann var
stiftamtmaður hjer á landi.
Framhald.
gerðar ennþá seint á 18. öld. Linué
skrifar, að vallhumalsöl hleypi æs-
ingi í blóðið og rugli menn mjög í
kollinum. Margur hefir því göróttur
drykkurinn „verið bruggaður í
þessu landi fyyiir daga llöskuldar“
Og „Svarta dauða“ og iná ineð
sanni segja, að hin seinni af hinum
alkunnu ljóðlínum sálmaskáldsins;
Margt er manna bölið
misjafnt drukkið ölið
eigi við góð rök að styðjast ekki
síður en sú fyrri.
Margt mætti enn segja um þctta
moldarsýnishorn frá Skallakoti, en
hjer skal staðar numið. Það sem
pegar hefir verið frá greint ætti þ'ó
að nægja til að sýna, að margt má
finna markvert í lítilli moldarörðu,
ef vel er að gáð. Rannsókn gróður-
sögu íslands, með hjálp frjógrein-
ingar, er eitt þeirra glæsilegu verk-
efna, sem bíða íslenskra náttúru-
fræðinga. En fær nokkur Jieirra
nokkurn tíma tóm og. tækifæri til
að sinna }>ví?
Sigurður Þórarinsson.
m
Það kannast allir við Eiffel-turninn
í París. Hann var reistur á árunum
1837—'89. Hann dregur nafn sitt af
manninum, sem reisti hann, franska
verkfræðingnum Gustave Alexandre
Eiffel. Eiffel var fæddur árið 1832 og
dó í hárri elli 1923. Það var hann,
sem reisti „Frelsisstyttuna“ í mynni
New York-hafnarinnar.
— Margt geymir moldin