Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1945, Blaðsíða 8

550
LESBÓK MOIiGUNBLAÐSlNS
Irjá blasir Kollafjörðurinn við og
tveir bæir fyrir botni hans, Stóra-
Fjarðarhorn að sunnan, en Litla-
Fjarðarhorn að vestan.
Tveir dalir ganga inn af Kolla-
firði, Steinadalur og Mókollsdalur.
Hann er sunnar. Er talið að hann
sjé kendur við Koll þann, er þarna
nam land., Fram í dalnum er hóll
mikill, og snarbrattur. sem heitir
Mókollshaugur. Er talið að þár
i hafi Kollur verið grafinn með öllu
fje sínu, og hafi mælt svo fyrir, að
sig skyldi hevgja þar sem hvorki
klukknahljómur raskaði ró sinni,
nje heldur sól fengi skinið á haug-
inn. Þetta hefir tekist að mestu, en
þó ekki alveg, því að sól nær að
skína á hauginn nokkurn hluta
sumars. Einu sinni fóru þrír bræð-
iir að grafa í hauginn eftir fje
Mókolls. Konm þeir þá niður á
kistu eina stóra og þunga. Höfðu
þeir komið henni á loft og sagði
þá einn: ,,Nú tekst ef guð vill“.
Þá sva’raði annar: „Nú tekst hvort
sem guð vill eða ekki“. En um
leið~ og hann slepti orðinu fell
kistan úr höndum þeirra ofan í
gröfin'a. Varð þeim þá litið upp
og sýndist Fjarðarhorn standa í
björtu báli. Tóku þeir þá til fót-
anna og hlupu þangáð, en þetta
hafði ekki vAúð nema missýning.
Og þegar þeir komu aftur á Mó-
kolluhaug var gröfin full og sáust
engin missmíði á hólnum. Gáfust
þejr þá upp v.ið fyrirtækið, en
urðu mestu ólánsmenn upp frá
þessu.
Annars er Mókollshaugur fræg-
ari fýrir, annað. Hann er sem s.je
myndaður af mjúkum, Ijósum leir,
sem menn nefna bleikju. Er leir-
inn einna líkastur á litinn og gott
smjör. Því var það einu sinni að
maður nokkur skar þar upp skök-
ur og borgaði með því lancfskuld,
sem það væri smjör. En honum
varð hált á því.
Kollafjörður er um 10 kílometr-
ar á lengd en fremur mjór. Þar
gengur aldrei fiskur inn, því að
skerjagarður lokar firðinum yst.
Ekki tók þjóðtrúin það þó sem
gildá skýringu, en fann sína eigin
skýringu á þessu: Einu sinni bjó
ekkja í Kollafirði og átti uppkom-
inn son, sem Erlipgur hjet. Ilamt
druknaði þar á firðinum og heitir
þar síðan Erlingsboði. Lagði ekkj-
an það á fjörðinn að þar skyldi
aldrei fiskur fást og enginn maður
drukna í honum frarnar. Þykir
hvort tveggja hafa ræst.
Hjer var og mikil trú á álfa
forðunt. Jón lærði segir frá því í
„Tidsfordiv“ að einu sinni hafi
álfkona gifst bóndanum á Stóra-
Fjarðarhorni og búið með honum
mörg ár. Áttu þau 2 dætur. Var
hún eins og annað fólk að öllu leyti
nerna þvf, að hún gékk altaf úr
kirkju áður en prestur blessaði
yfir söfnuðinn. Einu sinni gerðu
illkvitnir strákar það af hrekk, að
þeir læstu kirkjunni svo að hún
komst ekki út. En við blessunar-
orðin brá henni svo, að hún hjaðn-
aði niður og varð að froðu.
Frá Kollafjarðarbotni, út með
firðinum og inn með öllum Stein-
grímsfirði er hinn ákjósanlegasti
vegur og bráðskemtilegur. Liggur
hann alls staðar meðfram sjónum
og er sljettur og greiðfær, þegar
hinar óbrúuðu ár eru ekki í vexti.
En þær geta á skammri stundu orð-
ið gjörsamlega ófærar. t
Ut með Kollafirði er bærinn
Hlíð og er bæjarstæðið mjög ein-
kennilegt, á háu klifi og stórir
steinar í túninu. Þaðan sjest á
turn kirkjunnar í Kollafjarðarnesi.
Skömmu áður en komið er út á
nesið liggur vegurinn fram hjá
háum og einkennilegum kletta-
dröngum, sem standa þar einir sjer.
Tveir þeirra eru þó einkennilegast
ir og báðir með mannsmynd. Er
annar allur meiri um sig að ofan,
en mjórri að neðan. Hinn er upp-
mjór og gildur niður. Þetta eru
tröllkarl og tröllkerling, sem dag-
aði þarna uppi. Er tiLþess sú saga,
að einu sinni áttu þrjú nátttröll
heima á þessum slóðum, karl og
tvær kerlingar. Þau koniu sjer
saman um það að þau skyldi moka
sundur eiðið milli 1 Lúnaflóa og
Breiðafjárðar og gera eyjar úr
mokstrinum. Tvö fóru vestur yfir,
en önnur kerlingin var eftir. Tóku
þau nú til að moka. Og vegna’þess
að þau voru tvö að vestan, gekk
miklu meira undan þeim. Mokuðu
þau upp allan Gilsfjörð og vegna
þess hvað fjörðurinn var grunnur
‘úti fyrir, gátu þau gert þar mesta
fjölda eyja. Voru þau önnum kaf-
in við þetta fram undir morgun,
, en æjluðu þá að flýta sjer norður
í helli sinn í Steingrímsfirði. En
þau urðu svo ilaúmt fyrir að þegar
þau komu út undir Kollafjaroar-
nes, rann dagur og þau urðu að
steinum. Víkur nú sögunni til kerl-
• ingarinnar, sem var norðan megin.
Ilún hamaðist alla nóttirta við að
moka, en vegna þess hve djúpt var
úti fyrir tókst henni ekki að búa
til nema nokkra smáhólma og sker.
Varð hún því reið og tryltist, stökk
norður yfir Steingrímsfjörð, þang-
að sem Malarhorn heitir og sparn
• stóru stykki úr því fram á fjörð-
inn. Við það myndaðist Grímsey,
en það var líka seinasta afrek tröll
skessunnar, því að þá rann dagiír
og hún varð að steini og stendur
þar enn í dag. Segja menn að sama
grjót sje í Grímsey og Malarhorni
og á því sje auðsjeð að hún sje „af
því bergi brotin“.
Bærinn á Kollafjarðarnesi sjest
ekki fyr en að honum er komið.
Þetta er frægur bær. Þar bjó hinn
mikli dugnaðarmaður og búhöldur
Einar, faðir þeirra alþingismann-
anna Torfa og Ásgeirs. Gegnt
Kollafjarðarnesi, hinum megin
f jarðarins, er Broddanes, og er þar