Lesbók Morgunblaðsins - 15.07.1945, Side 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
371
stæður til þess að vita af eigin.
reynd hvernig það væri að vera í
Ameríku.
Ásmundur hafði gifts nokkru áð-
ur, Sigríði Jónasdóttur, og stóð nú
ekki á öðru en hennar samþykki
til Ameríkuferðarinnar. Tókst As-
mundi að fá hennar samþykki, þó
hún væri treg til þess í fyrstu, að
samþykkja Ameríkuferðina.
Varð þessi ásetningur Ásmundar
brátt hljóðbær í kauptúninu, er
hann fór að undirbúa sig undir
vesturför.
„Sýslumaður kallaði mig á sinn
fund“, segir Ásmundur, „og spurði
mig að því hvort það væri satt, að
jeg ætlaði til Ameríku“.
„Já, það er afgert“, segi jeg. „En
jeg ætla ekki að vcra lengur en
í 1—2 ár“. ,
„Ilættið þjer við )>ann fjanda,
Ásmundur“, sagði sýslumaður. —
Hann var þá að hefja smíði á húsi
sínu og bauð injer vinnu við bygg-
inguna. Jeg þakkaði honum velvild
og traust í minn garð, en sagðist
ekki hætta við áforrn mitt.
Næst var jeg boðaður á fund Jó-
hanns Möllers og bauð hann' mjer,
að jeg skyldi verða látinn sitja
fyrir allri vinnu, hjá versluninni,
ef jeg vildi hætta við Ameríku-
ferðina. Að loknum gerði Sæmund-
sen mjer sömu boð, en jeg svaraði
því sama, sem jeg hat'ði svarað
sýslumanni.
Jeg mat mikils kostaboð og vin-
áttu þessara ágætu kunningja minna
en jeg hafði tekið mína ákvörðun
og henni var ekki breytt. Er jeg
hafði gert nauðsynlegar ráðstaf-
anir gekk jeg á skipsfjöl. Það var
þann 6. júlí, á 25 ára afmælisdegi
mínunt, aldamótaárið. Til Vinnipeg
kom jég 2. ágúst.
Fyrsta ferðin til Islands.
EN ÞAÐ FÓR, eins og mönnum
er kunnugt, á þá leið, að Ásmund-
ur ílentist í Kanada. Hann vann
mikið, var hagsýnn og efnaðist vel.
En hugurinn var jafnan heima, eina
og hann er enn þann dag í dag og
7 árum eftir að Ásmundur fór frá
íslandi í „kynnisferð" til Ameríku
fór hann í heimsókn til íslands.
Ileimsóknum sínum hefir hann hald-
ið æ síðan öðru hvoru og hefir alls
komið 10 sinum til íslands og dval
ið þar lengur eða skernur. Síðast
kom hann í boði Eimskipafjelags
Islands 1910 á 25 ára afinæli fje-
lagsins.
„Jeg tor til íslands 1907 aðal-
lega til þess að kveðja föður minn,
sem þá var orðinn aldraður máður.
Á leið minni norður gisti jeg að
Sveinatungu hjá Jóhanni Eyjólfs-
syni vini mínum. Hánn tók mjer af
sinni alkunnu gestrisni, en er við
fóruni að tala saman segir hann:
„Er það satt, að þú sjert vestur-
farar„agent“, Ásmundur.
,,Nei. svaraði jeg. Það er jeg ekki
og verð aldrei“.
Víðar var jeg spurður þessarar
sörnu spurningar, auk heldur af
föður mínum, sem bauð mjer ekki
inn fyrr én jeg hafði sagt honum,
að jeg væri ekki vesturferða„agent“
A Blönduósi var nrjer tekið af
mikilli vinsemd. Jeg fjekk mjer
gistingu á gistihúsinu þar, en ekki
hafði jeg dvalið þar lengi. er þeir
Sæmundsens-bræður, Ari og Edvald,
komu og buðu mjer að dvelja hjá
þeim á meðan jeg væri í kauptún-
inu. En það virtíst vera komið það
orð á að jeg væri ,,agent“ og marg
ir spurðu mig að því, þar á meðal
Gísli ísleifsson. sýslumaður.
Vesturferðirnar mikil „blóðtaka".
„En það var skiljanlegt, að Is-
lendingar hefðu áhyggjur af veSt-
urférðum fólksins. Þær voru sann-
arlega mikil blóðtaka fyrir þjóð-
ina. Jónas Jónasson, bróðir fyrri
konu minnar, tók sig til og rann-
sakaði einu sinni hve mikið hefði
farð vestur af fólki úr Miðfirðin-
um. I fremri Toríastaðahreppi voru
29 bæjir, úr þessum eina hreppi
fluttu vestur alls um 150 manns,
eða sem svarar til meira en 5 manns
frá hverjum bæ. Sömu sögu var
að segja frá nokkrum öðrum lands
hlutum.
Jeg skildi það allra manna best,
hve gííurlegt þetta var fyrir ís-
lensku sveitirnar og jeg skildi einn
ig. að menn heima hefðu áhyggjur
af þessum útflutningum.
Eimskipafjelagjið og
Vestur-Islendigar.
ÁRJÐ 1913 fóru allmargir Vest-
ur-lslendingar heim til íslands. —
Voru þau Ásmundur og kona hans
ásamt sonum sínum 3 meðal þeirra,
er til Islands fóru það ár. Hug-
myndin urn stofnun Eimskipafje-
lags íslands var þá á döfinni og
höfðu forystumenn Eimskipafjelags
ins leitað til Vestur-Islendinga uni
það, hvort vænta mætti fjárhags-
legs stuðnngs hjá þeim fyrir fje-
lagið. Um það segir Ásmundur:
„Á fundi, sem haldinn var í
Templarahúsinu í Winnipeg nokkru
áður en íslendingarnir fóru heim,
var þetta mál rætt. Var okkur sem
heim ætluðum falið að kynna okk-
ur málið og koma vestur með skýr-
ingar og upplýsingar um hið vænt-
anlega Eimskipafjelag.“
Ásmundur og kona hans fóru
fyrst í heimsókn á æskustöðvamar
og fóru síðan í ferðalag suður um
Borgarfjörð, f.vrir Botnsúlur, á
Þingvöll og að Gullfossi og Geysi.
Er þau komu til Reykjavíkur stóð
svo á, að Eimskipafjelagsnefndm
hafði féngið borið fram ó Alþingi
frumvarp um stuðning ríkisins við
Eimskipafjelagið. Var beðið um
200,000 króna framlag frá ríkinu
gegn ákveðnum skilyrðum.
Þeir þremenningarnir, Ásmundur,
.Tóhannsson, Árni Eggertsson og
Jón Tryggvi Bergman, hlustuðu á
umræður um þetta frumvarp í þing