Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1942, Blaðsíða 2

346
LE9BÓK MORGUNBLAÐSINS
tími til kominn, að hann færi að
halda hljómleika og fór með hann
í hljómleikaferð til Mið- og Norð-
ur-ítaliu. Nieolo vakti feikna
hrifningu hvar sem hann kom,
og faðir hans fjekk fullar hendur
fjár.
Árið 1798 losnaði Nicolo úr
viðjum fjölskyldunnar. Faðir
hans var því i fyrstu mótfallinn
að sleppa af' honum hendinni, en
fjellst þó á það að lokum, að
drengurinn færi einn til Lucca til
þess að leika á St. Marteins-
hátíðinni þar.
Hann vakti feikna hrifningu í
Lucca og síðan varð hann frægur
um alla Ítalíu, og honum opnuð-
ust nú dyr frægðar og fjár.
Upp á eigin spýtur fór hann
hljómleikaferð til borganna í
Toseana og Romagna. I þrjú ár
var hann í þessari ferð, og vann
þá mikið, en dálítið slitrótt vegna
veikinda, fjárhættuspila og annars
ólifnaðar.
★
Það var ekki að furða, þótt þess
um sextán ára gamla ungling stigi
til höfuðs að hafa fengið frjáls-
ræði og fara alls staðar sigurför
og hafa miklu úr að spila.
Paganini var eirðarlaus og ó-
rólegur að eðlisfari. Það eðli hans
hafði verið bælt niður, en ekki
verið beitt aga eða tamið.
Harin hafði lítið sem ekkert
notið menntunar í öðru en hljóm-
list og ekki hlotið þá siðgæðistil-
finningu, sem hann gæti byggt á
skapgerð sína. Þess vegna var
hann stefnulaus og reikull og sið-
ferðislega sljór.
Ástríða hans til fjárhættuspila
var einn versti þátturinn í fari
hans á þessum árum. í fjárhættu-
spil eyddi hann öllu fje sínu, að
því undanteknu, sem hann sendi
heim og því litla, sem hann fór
að spara og fól í hendur Germi
lögfræðings, sem var fjárhalds-
maður hans, meðan honum entist
líf.
Loks kom dálítið fyrir hann,
sem losaði hann við fjárhættuspils
ástríðuna. Hann hafði auglýst
hljómleika í borg einni, veðsett
fiðluna sína og eytt öllum pen-
ingum sínum að 100 frönkum und-
anteknum. Þessum peningum tap-
aði hann öllum, nema 3 frönkum,
í fjárhættuspili. Hann var alveg
örvinglaður: engir peningar, eng-
in fiðla, engir hljómleikar.
Yeikur af ótta fór hann að spila
um þessa 3 franka. Hann vann aft
ur og aftur, þangað til hann hafði
grætt 100 franka, en það var nóg
til þess, að hann gæti leyst út
fiðluna. Þetta atvik kendi honum
að fára með peninga, og síðar
sögðu menn, að sparsemi hans
væri komin út í öfgar.
★
Fiðluna, sem hann hafði,næst-
um því glatað vegna fjárhættu-
spilanna, hafði hann fengið með
lítilli fyrirhöfn. Signor Pasini í
Parma var snjall fiðluleikari, en
ekki hafði hann fiðluleik að at-
vinnu sinni. Hann langaði til þes3
að heyra, hvað í Nicolo byggi.
Hann samdi lag fyrir fiðlu. Þetta
lag var mjög einkennilegt, og
þurfti gríðarmikla tækni til þess
að spila það.
Nú skoraði hann á Paganini
að spila þetta lag í sinni áheyrn.
Ef hann gerði það vel, þá skyldi
hann fá að launum afburða góða
Stradivariusfiðlu, sem hann átti.
Paganini leit á lagið, brosti og
sagði: „Þú ert búinn að tapa fiðl-
unni þinni, vinur minn“. Síðan
spilaði hann lagið af eldmóði og
aðdáanlegri leikni. Pasini stóð
eins og steini lostinn. Hann kunni
að tapa.
★
En mest hjelt Paganini upp á
Guarneri-del-Gesu-fiðlu, sem smíð-
uð var árið 1725. í erfðaskrá
sinni ánafnaði hann G'enua-bæ þá
fiðlu.
Þessa fiðlu hafði aðdáandi hans
einnig gefið honum. Hann fór
einu sinni til Leghorn til þess að
njóta þar hvíldar í nokkra daga
og hafði ekkert hljóðfæri með-
ferðis. Hann var mjög þektur í
Leghorn vegna hljómleika, sem
hann hafði haldið þar, og nokkr-
ir menn þar undirbjuggu hljóm-
leika fyrir Paganini, og auðugur
Frakki, Livron að nafni, lánaði
honum þessa Guarneri-fiðlu til
þess að spila á við þetta tæki-
færi.
Paganini spilaði betur en hann
hafði nokkurn tíma gert áður,
því að fiðlan var frábært verk-
færi. Og þegar hann ætlaði að
skila Livron henni aftur eftir
hljómleikana, sagði Livron: „Nei
þú skalt eiga hana. Jeg vil aldrei
saurga þá strengi, sem þú hefir
snert“.
★
Það kann að vera, að þessi fiðla
hafi valdið dálitlu um það, að sá
kvittur kom upp, að Paganini
væri á valdi djöfulsins, því að
annars gæti hann ekki náð valdi
yfir fólki með leik sínum.
Það var sagt, að hann hefði ver-
ið í fangelsi um margra ára skeið
fyrir að hafa drepið keppinaut
sinn í ástamálum og reynt að
drepa konuna, sem þeir elskuðu
báðir.
Það væri því ekki að undra,
að hann hefði náð mikilli leikni í
fiðluleik, af því að hann hefði ekki
haft neitt annað að gera í fangels
inu allan þann langa tíma, sem
hann hefði dvalist þar, en að æfa
sig að spila á fiðluna sína. Og
hvað viðviki því, að hann gæti
spilað heil lög án þess að nota
fleiri en einn eða tvo strengi, þá
væri skýringin sú, að hann hefði
ekki haft peninga til þess að
kaupa nýja strengi í staðinn fyrir
þá, sem biluðu, meðan hann var
í fangelsinu.
En kjaftasögur þessar gátu
ekki skýrt list Paganinis til hlít-
ar. Samt sem áður breiddust þær
út, jukust og margfölduðust, og
loks var það orðið mál manna,
að Paganini væri á valdi djöfuls-
ins.
Menn virtust samt ekki ganga
svo langt að halda því blákalt
fram, að hann hefði selt djöflin-
um sál sína, en til voru þó menn,
sem sögðust hafa sjeð djöfulinn
í öllum herklæðum standa við hlið
Paganinis á hljómleikum og stýra
hendi hans, er hann ljet bogann
renna yfir strengina.
★
Fyrst í stað kærði Paganini sig
kollóttan um allar kjaftasögur, en
þar kom þó, að hann varð að
biðja blöðin að kveða niður róg-
inn og mælast til þess við kjafta-
kindurnar, að þær sæu hann í
friði.
Eitt af uppáhalslögum Pagan-