Lesbók Morgunblaðsins - 02.08.1942, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSŒNS
245
þýsku herskip væru komin fram
hjá kastalanum Oscarsborg, og
að ríkisstjórnin færi fram á það
við konung, að hann yrði ferð-
búinn hvenær sem væri,.til þess
að hverfa úr borginni.
Nú fór að birta af degi. í
morgunskímunni flugu þýskar
flugvjelar inn yfir borgina. En
flugmenn skutu ekki.
Konungur gekk að símanum
og símaði að Skaugum til Ólafs
krónprins, og lagði svo fyrir
að hann kæmi með fjölskyldu
sinni til hallarinnar.
Meðal hirðmanna og þjón-
ustufólks var mikill æsingur og
taugatitringur alla nóttina. En
konungur Ijet ekkert á sig fá.
Hann fór aldrei úr jafnvægi og
ljet sjer ant um að hjálpa öllum
og draga úr hræðslu manna og
skelfingu.
Krónprinshjónin komu með
börnum sínum og fylgdarliði kl.
að ganga 7 um morguninn. —
Mártha krónprinsessa var mjög
skelfd, en hafði þó góða stjórn
á sjer, því hún er mikilhæf kona.
Brottförin.
Er konungsfjölskyldan ók frá
höllinni um morguninn niður
eftir Carl Johansgötu, til járn-
brautarstöðvarinnar, voru lög-
regluþjónarnir, sem þar voru,
komnir með stálhjálma og borg-
arbúar þeir, sem komnir voru
á kreik, stóðu á götunum og
lásu morgunblöðin. Fólk hafði
heyrt loftárásarmerkin um nótt-
ina, en haldið að um æfingar
væri að ræða, og ekki sint því.
En er flugvjelarnar komu í hóp-
um inn yfir borgina, sannfærð-
ust menn um, að hjer var alvara
á ferðinni.
Er Hákon konungur kom inn
í biðsal járnbrautarstöðvarinn-
ar, barst þangað fregnin um að
þýsku herskipi hefði verið sökt
undan Oscarsborg-virki. Kon-
ungur varð þá 1 vafa um, hvort
hann ætti að leggja þá þegar af
stað, því hann vildi ekki yfir-
gefa höfuðstaðinn fyrri en í
fulla hnefana.
Skipið, sem þar frjettist um
að sökt hafi verið, var Blúcher,
þar sem alt Gestapoliðið þýska
var og öll skjöl og gögn, sem
hin þýska yfirstjórn Noregs átti
að styðjast við. Þetta seinkaði
innrás Þjóðverja þenna morgun
og hefir sennilega gert það að
verkum, að þýski innrásarher-
inn náði ekki Hákoni konungi
og ríkisstjórninni á sitt vald.
En þegar konungi datt í hug
að fresta brottför sinni, tóku
ráðherrarnir því fjarri, og var
síðan haldið af stað. Fylgdarlið
konungs, er kom á stöðina, gat
ekki tára bundist, er skilnaðar-
stundin kom. En Hákon hjelt
sinní óbifanlegu geðstilingu.
Konungur og ráðherrar voru í
sömu lest.
Er lestin kom til Lille Ström,
varð að staðnæmast þar. Stöðin
er rjett hjá herflugvellinum
Kjelder. En Þjóðverjar voru að
varpa sprengjum á völlinn og
kveikja í flugvjelaskýlunum. —
Farþegarnir fóru úr lestinni og
leituðu sjer skjóls undir járn-
brautarbrú einni, eða annarstað-
ar þar sem helst var afdrep fyr-
ir sprengjubrotum. Árásin stóð
í hálftíma. — Síðan hjelt lestin
áfram. Komið var að Hamar um
hádegi.
Þar var haldinn fyrsti fundur
í ríkisráði, eftir brottförina frá
Oslo.
Flótti starfsliðs „Norsk
Telegrambyrá.
Þá hverfum við frá sögu-
manni mínumí lífverði konungs,
segir Sigmund Fried blaðafulltr.
og snúum okkur að mínum veg-
um. Við vorum í Oslo til kl.
2i/£ e. h. Þá heyrði jeg, að Þjóð-
verjar væru búnir að taka völd-
in á lögreglustöðinni, útvarps-
stöðinni, símstöðinni og þýskt
herlið væri á leiðinni frá Forne-
bu flugvelli til borgarinnar. —
Þótti mjer þá rjettast að hverfa
á brott og þangað sem ríkis-
stjórnin væri, og freista að halda
uppi sæmilegri frjettastarfsemi
þaðan.
Við vorum 15 í alt, sem náð-
um í langferðavagn og lögð-
um af stað með pjönkur okkar.
Við fengum að vita, að Þjóð-
verjar hefðu þegar lokað um-
ferð á öllum aðalvegum er
liggja frá borginni. Við lögðum
því lykkju á leið okkar, hjeld-
um suður í Austfold, og beygð-
um síðan eftir krókaleiðum
norður eftir og komum til Ham-
ar um kvöldið.
Þar ætluðum við að setja upp
frjettastöð til bráðabirgða. —
Sneri jeg mjer til stærsta dag-
blaðsins þar. 1 sama bili og jeg
kom inn á ritstjórnarskrifstof-
unað heyri jeg í útvarpinu, að
Vidkum Quisling heldur þar
ræðu, þar sem hann tilkynnir öll-
um landslýð, að hann hafi mynd
að stjórn og hann beini því til
allra embættis- og starfsmanna
ríkisins, er horfið hefðu frá Os-
lo, að koma tafarlaust til baka
og taka upp störf sín, ef þeir
vildu halda stöðum sínum.
Stórþingið á fundi.
Rjett á eftir kom fregn um
það, að þrír stórir þýskir her-
mannavagnar væru á leið til
Hamar, og ættu hinir þýsku her-
menn að taka konung. ráðherra
og þingmenn höndum. Var því
ákveðið að halda. skyldi ferð-
inni áfram sem skjót^st til Elve-
rum. Með aukalest og bílum fór
nú kofiungur, ríkisstjórn, þing-
menn og alt þeirra fylgdarlið til
Elverum. Þangað komum við kl.
10 um kvöldið. Þar kom Stór-
þingið saman á fund í lýðhá-
skólanum. Á þeim fundi fekk
ríkisstjórnin það umboð er hún
hefir unnið eftir síðan.
Meðan fundurinn stóð í Elve-
rum bárust fregnir um að enn
væru Þjóðverjar komnir lengra
áleiðfs, framhjá Hamar, og svo
nálægt Elverum, að skotdunurn-
ar heyrðust frá bardaganum, er
nú stóð yfir. Hópur Norðmanna,
jeg kalla það „hóp“, því um
æft skipulagt lið var ekki rf
ræða, hafði tekið sjer fyrir
hendur að varna því, að þýskir
hermenn hefðu hendur í hári
konungs og ríkisstjórnar. Þetta
voru nýliðar í hernum, menn úr
lífverðinum, verkamenn úr
hernum o. fl. Margir þeirra
höfðu aldrei snert á skotvopni