Lesbók Morgunblaðsins - 13.07.1941, Blaðsíða 4

236
LESBÓK MORGUNBLAÐSENS
Lækníngamátttir blaðgrænunnar
Eru ,vísindin að finna nýja leyndardóma?
EFTIR LOIS MATTON MILLER
10 inn af dýpstu leyjidardómum
í náttúrunnar ríki er sam-
bandið eða samstarfið milli sólar-
ljóssins og blaðgrænu kornanna
í plöntunum, en það eru hin ör-
smáu grænu korn í blöðum og
stönglum plantnanna er gefa gró-
inni jörð hinn græna lit. Nú hef-
ir sú von kviknað í huga vís-
indamannanna, að blaðgrænan,
þessi undirstaða alls jarðlífs eigi
yfir dulmagni að búa, sem verði
ómetanleg stoð í hinu eilífa stríði
mannkvns gegn smitun og sótt-
kveikjum.
Rannsóknir í þessum efnum eru
enn sem komið er skamt á veg
komnar. En þær vekja ákaflega
miklar fratíðarvonir. Lærðir sjer-
fræðingar í læknisfræði segja
að blaðgræna hafi læknað djúpar
smitbólgur, hreinsað opin sár, og
læknað venjulegt kvef. — En
hvemig blaðgrænan hefir þessi
áhrif, er enn leyndardómurinn.
★
Efnafræðingum hefir tekist fyr-
ir langa löngu að ná ómengaðri
blaðgrænunni úr plöntum. En allt
fram til ársins 1913 tókst engum
að rannsaka smáeindir blaðgræn-
unnar.
Þá var það að þýski efnafræð-
ingurinn dr. Richard Willstátter
gerði þá ályktun að þessi græni
undrahlutur í náttúrunnar ríki
væri í nánum tengslum við leynd-
ardóm sjálfs lífsins.
Allur lífsþróttur sem til er á
jörðinni á uppruna sinn frá sól-
inni. Grænar plöntur einar eru
þeim dulmætti búnar, að ná magni
sólar og veita því til manna og
dýra. Sólargeisli snertir hið græna
blað, og um leið er sú þraut leyst.
í blaði plöntunnar klofna sam-
stundis smáeindir vatns og kol-
sýru, en þessu geta efnafræðing-
ar ekki áorkað, nema með mikilli
fyrirhöfn. í plöntunni eru ekki
nema líflaust vatn og lofttegund.
En í einu vetfangi er þessu breytt
í lifandi vef. Súrefni er leyst úr
plöntunni er verður til að bæta
andrúmsloftið. En orkueiningar
bundnar í sykri eða öðrum kol-
vetnum safnast sem forði í plönt-
una.
Menn neyta sólarorkunnar sem
fæðu, í grænmeti eða kjöti af
jurtætum. Menn nota sólarorkuna
í kolum, olíu, gasi, sem stafa frá
gróðri er vaxið hefir fyrir alda-
röðum síðan.
Þetta voru hugleiðingar Will-
státters. En nánari rannsóknir
leiddu margt merkilegt í ljós.
Smáeindir (molekyl) blaðgræn-
unnar reyndust einkennilega lík
smáeindunum í hæmoglobininu í
blóðinu, hinu rauða litarefni blóðs-
ins. Hið rauða blóðefni er ofið
úr kolefnis, vatnsefnis, súrefnis og
köfnunarefnis frumeindum (at-
ómum), sem raða sjer utan um
frumeind úr járni.
Blaðgrænan í jurtaríkinu er of-
in úr sömu efnum. Munurinn er
að eins sá, að þar er það magnes
iufrumeind sem myndar kjarnan.
Alveg er það augljóst að þessi
líking er merkileg. En hvað merk-
ir húnf
Leyndardómur blaðgrænunnar
hefir vissulega vakið marga vís-
indamenn til rannsókna. Sumir
þeirra, þar á meðal Charles F.
Kettering, reyndi að finna aðfer'ö
til þess að ná sólarorkunni beina
leið. En aðrir þar á meðal dr.
Hans Fischer, er fjekk Nóbels-
verðlaunin 1930 fyrir rannsóknir
sínar á blóðkornum, leitaðist við
að fá not af blaðgrænn til lækn-
inga.
Kettering setti upp rannsóknar-
stofu fyrir rannsóknir á blað-
grænu og ljósefnaskiftum — þ.
e. þeim efnabreytingum sem verða
í plöntunni fyrir áhrif sólarljóss.
Stofnun þessi var sett upp í
Autioch College árið 1930. Þar
skyldu þessir hlutir rannsakaðir
frá öllum hliðum.
■ Eitt af því fyrsta sem þeir
rannsökuðu þar í Ohio var, hvaða
breytingu blaðgrænan tæki við að
ganga gegnum meltingarfæri
manna og dýra. Þeir fundu m. a.
að sundurleystar blaðgræhu smá-
eindir voru alveg sjerstaklega
líkar einni grein blóðlitarins, er
nefnist hæmatín. Og þegar þessi
hálfsundurmelta blaðgræna var
gefin rottum þá jókst mjög mynd-
um rauðu blóðkornanna í rottun-
um.
Um svipað leyti skýrði dr.
Fischer frá því, að hann hefði
notað blaðgrænu við lækningar á
blóðleysi. Vakti þetta mikla eftir-
tekt meðal lífeðlisfræðinga.
Yísindamenn við Temple há-
skólann í Philadelphiu komust að
merkilegri niðurstöðu. Blaðgrænu-
upplausnin virtist styrkja veggi
sellanna í líkama dýra. Þetta f jekk
þá til að hugleiða það, hvort blað-
grænan styrkti ekki líkamann
gegn utanaðkomandi sótthveikj-
um. Sótthreinsunarmeðöl eiga yf-
irleitt sammerkt í því, að ef upp-
lausn þeirra er höfð svo sterk, að
vissa sje fyrir, að hún drepi sótt-
kveikjur, þá er hætt við, að hún
um leið skemmi líkamsvefina.
Spurningin var nú, hvort blað-
grænan gæti stutt líkamann, til
þess að eyða sóttkveikjunum og
styrkt vefina um leið.
Á rannsóknarstofum reyndust
verkanir blaðgrænunnar ráðgáta.
Hún hefir í sjálfu sjer engan mátt
til þess að drepa sóttkveikjur. En
komi hún í snerting við lifandi
vefi líkamans, þá er sem hún auki
mótstöðuafl sellanna, og fyrir-
byggi að bakteríur dafni. Hinn sjer
staki hæfileiki blaðgrænunnar í því
að kljúfa kolsýru og losa úr henni
siirefnið, sýndust koma að góðu
haldi við innvortis, lokuð sár, þar
sem sóttkveikjurnar eru loftfæln-