Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1941, Blaðsíða 8

48
LESBÓK MOBGUNBLAÐSINS
Nokkur orð um Guðmund Magn-
ússon, hagyrðing í Stóru-Skógum.
Quðmundur Magnússon í Stóru
Skógum, sem sagt er frá í
Lesbók Morgunblaðsins 5. janúar
þ. á., var fæddur að Ásbjarnar-
stöðum í Stafboltstungum 15. sept.
1809, sonur Magnúsar, síðar bónda
og hreppstjóra í Arnarholti, f. ca.
1770, d. 16. júní 1846, Jónssonar
bónda á Ásbjarnarstöðum og víð-
ar, d. 1816, Gíslasonar bónda í
Hamrakoti hjá Hvanneyri, d. 1801,
Ófeigssonar úr Árnessýslu Jóns-
sonar. En móðir Guðmundar í
Stóru-Skógum og kona Magnúsar
í Arnarholti var Valgerður, f. ca.
1777, d. 13. júlí 1843, Guðmunds-
dóttir hreppstjóra á Háafelli í
Hvítársíðu, d. 12. apríl 1822, talinn
þá 84 ára, Hjálmarssonar. Hefir
Guðmundur í Stóru-Skógum vafa-
laust verið heitinn eftir þessum
afa sínum. En frá Guðmundi á
Iláafelli og konu hans Helgu, d.
29. maí 1837, talin þá 81 árs, Jóns-
dóttur bónda í Kalmanstungu
Magnússonar, er hin fjölmenna
Háafellsætt komin og má geta
þess að þau Guðmundur í Stóru-
Skógum og Sesselja Helgadóttir,
sem nefnd er í greininni áður-
nefndu, voru systkinabörn og
bæði barnabörn Guðmundar á
Háfelli.
Guðmundur í Stóru-Skógum
kvæntist 1842 Þuríði Guðmunds-
dóttur og eignuðust þau 10 börn,
en aðeins 3 þeirra lifðu föður
sinn, en voru öll dáin á undan
móður sinni og er engin ætt frá
þeim komin.
Þuríður var fædd á Uppsölum
í Norðurárdal 22. ágúst 1821; hún
giftist aftur eftir lát Guðmundar,
27. febrúar 1863, Jóni Pjeturs-
syni og dó hann í Stóru-Skógum
25. janúar 1879, en Þuríður dó í
Stóru-Skógum 14. mars 1882.
Guðmundur varð úti í túninu í
Litlu-Skógum 23. okt. 1859 og má
vel vera, að hann hafi druknað í
litlum læk, sem rennur þar við
túnjaðarinn, þó að jeg hafi ekki
heyrt þannig skýrt frá andláti
hans, en það er sennilegra en að
hann hafi orðið úti í fjúki þar i
túninu svo snemma vetrar, eins og
jeg hefi heyrt og að því er mig
minnir kirkjubók Stafholts skýrir
frá.
Guðmundur í Stóru-Skógum hef-
ir vafalaust altaf verið fátækur
maður og eftir andlát hans voru
eftirlátnar eignir hans virtar að-
eins á tæpa 90 ríkisdali.
Jeg hefi heyrt áður ýmsar af
vísum Guðmundar, þeim sem birt-
ar eru í áður nefndri grein, en
get því miður engum bætt við.
En þess má geta, að Gudda sú
er gekk úr vistinni hjá Guðmundi
og hann kvað um, mun hafa ver-
ið Guðríður Þorleifsdóttir írá
Skógum í Flókadal, altaf kölluð
Skóga-Gudda. Guðríður var ömmu-
systir Þorbjarnar Bjarnasonar
(Þorskabíts) skálds í Ameríku.
Þegar Gudda heyrði vísu Guð-
mundar mun henni hafa þótt hún
hrakleg og vildi gjarna borga fyr-
ir sig og þá kvað hún þetta:
Um vistarkvöl jeg nudda var
svo kvað Gvendur sjálfur.
Þar var gefið vatn og smjer
meira en askur hálfur.
Sýnist vísa þessi benda til þess
að Gudda hafi ekki verið skáld
mikið.
Það er ekki rjett sem segir í
áðurnefndri Lesbókargrein, að
Eggert í Munaðarnesi, mágur Guð-
mundar í Stóru-Sógum, væri Guð-
mundsson. Hann var sonur hjón-
anna Einars Sigurðssonar bónda
í Munaðarnesi og konu hans Elísa-
betar Káradóttur, bónda þar, Ólafs
sonar „himnasmiðs" á Lundum,
Jónssonar. Sagan um það hvernig
Elísabet tók á móti Guðríði er
sennileg mjög, því vafalaust hefir
gamla konan kunnað því betur
að tengdadóttir sín kynni eitthvað
til handavinnu og væri ekki verk-
laus að jafnaði, eftir því sem Hall-
dór á Ásbjarnarstöðum (langaf:
Jósefs á Svarfhóli, höfundar Les-
bókargreinarinnar) lýsir því fólki
í annál sínum.
Þau Eggert Einarsson og Guð-
ríður Magnúsdóttir bjuggu í Mun-
aðarnesi hátt á fjórða tug ára og
munu hafa verið vel efnum búin.
Börn eignuðust þau ekki, en ólu
upp fósturbörn. Meðal þeirra var
bróðurdóttir Guðríðar, Helga
Kjartansdóttir, móðir síra Guð-
mundar Árnasonar í Canada og
þeirra systkina. Eggert dó 20. maí
1874, en Guðríður varð háöldruð,
komst nokkuð á tíræðisaldur og
dó í Munaðarnesi, örvasa einstæð-
ingur, 24. febrúar 1898. Hún var
fróðleikskona og minnug vel, eu
naumast hefir hún verið miklu
fríðari en bóndi hennar. Eggert
hefir og verið fróðleiksmaður.
Hann skrifaði annál, sem uú er
geymdur í Landsbókasafninu. Er
hann að mestu skýrsla um veður-
far í tíð Eggerts og er frágangur
handritsins ágætur.
Eggert Einarsson í Munaðarnesi
og Guðríður Magnúsdóttir höfðu
verið in mestu sæmdarhjón í hví-
vetna. Gunnar Þorsteinsson.
Athugasemd
Vísa, sem í Lesbók Mbl. 5. jan.
s.l. er eignuð Guðmundi í Stóru-
Skógum, er í „Bragfræði“ Helga
Sigurðssonar, bls. 97, höfð svo:
Með englakvaki jeg skal þar
undir taka glaður,
á nýjum akri eilífðar
endurvakinn maður.
Og er vísan þar eignuð S. Breið-
fjörð.
Neðanmáls á sömu bls. segir
Helgi:
„Þessa vísu vantar í Ljóðasmá-
muni S. Brfj., en jeg hefi fengið
hana úr handriti eftir sjálfan
hann“.
Grh., 7. jan. 1941.
B. B.