Lesbók Morgunblaðsins - 07.06.1936, Blaðsíða 4

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
180
hitinn þenur pípumar út, svo afi
}>a‘r lengjast, að minsta kosti um
3 metra á þessari leið?
Fram lijá báðum þessum örðug-
leikum komust verkfræðingar vorir
og þegar hitaveitan frá Laugunum
var komin. ljet Benedikt Griindal
verkfræðingur svo um mælt í sam-
tali við frjettaritara Morgunblaðs-
ins;
„NÚ er fengin fu 11 reynsla fyrir
því hvernig heitt vatn verður leitt
langa leið án þess að hitatap sje
tilfinnanlegt. Nú er hægt að ganga
örugglega að því að rannsaka
hvar taka skuli ]>að hveravatn,
sem ])arf til þess að hita allan
Reyk javíkurbæ“.
Á fór bæjarstjórn Reykjavík-
ur að athuga hvar bera skyldi
niður um' það að ná í heitt vatn.
Nú var sýnt að Laugarnar dugðu
borginni ekki, í Breiðholtslandi
fekst ekki heldur nóg af heitu
vatni. Hvert átti þá að leita?
Næstu staðir A-ið borgina þar sem
jarðhiti var mikill og ætla mátti
að hægt væri að ná í nóg vatn,
voru Revkir og Reykjahvoll í
Mosfellssveit, Krýsuvík og Hengill.
Allir þessir staðir voru innan þeirra
takmarka, sem hægt var að hugsa
sjer að ná jarðhita frá til Reykja-
víkur. En það liafði stórkostlega
mikla fjárhagslega þýðingu að
fjarlægðin væri sem minst, ekki
aðallega vegna þess að leiðslur
yrði lengri og fleiri og meiri píp-
ur þyrfti til þeirra, heldur vegna
einangrunar pípnanna. Hún þarf
að vera sem rækilegust, svo að sem
minst missist af hitanum á langri
leið. Að öllu jöfnu, bæði um virkj
un og landslag o. fl. verður. ein-
angrunin helmingi meiri á hvern
meter pípna á helmingi lengri leið,
þannig, að þurfi ekki nema 1000
metra langa pípu, verður einangr-
unarkostnaður að öðru jöfnu ekki
nema svo sem helmingur á hverj-
um metra á móts yið það að píp-
an sje 2000 metra.
Þess vegna hvarf bæjarstjóm
Revkjavíkur fyrst að því að reynia
livort ekki mundi unt að ná nógu
Yatni hjá Reykjum í Mosfellssveit,
]>ar sem skemst «r í jarðhitann úr
því að út fyrir bæjarlandið kem-
ur.
Það fylgja og ýmsir aðrir kostir
þessum stað, meðal annars sá, sem
mikla þýðingu hefir, að þangað
liggur akbraut frá Reykjavík alla
leið. en hefði Hengill eða Krýsu-
vík verið valin, mundi hafa verið
nauðsynlegt að gera ])angað veg
skemstu leið meðfram hitaleiðslu-
unni, og það hefði hlevpt virkjun-
arkostnaðinum stórum fram. Svo
miklu munar um vegarlagninguna,
að sennilega verður hitaleiðslan frá
Reykjum lögð meðfrain honum alla
leið, en ekki farin skemsta leið fyrir
sunnan Ulfarsfell, þótt hún sje um
2 kílómetrum styttri. Nýr vegur
á ])essum spotta yrði sennilega svo
dýr að það borgaði sig ekki að
leggja hann, þótt leiðslupípurnar
verði þetta lengri með því móti að
þræða meðfram veginum. Sú
leiðsla verður álíka löng eins og
vatnsleiðslan frá Gvendarbrunn-
um.
Þá kemur það og til greina, að
jarðskjáiftar eru tiðir í Henglin-
um og gæti þeir valdið stórspjöll-
um á leiðslu þaðan. Auk þess
brevtast hverirnar þar árlega við
jarðskjálftana. En um fjölda
mörg ár hefir þess eigi orðið vart,
að jarðskjálftaupptök væri hjá
Reykjum.
Um Krýsuvík má svipað segja,
að þar hafa orðið stórkostlegar
breytingar á hverunum á seinni
árum.
Þótt gufa væri tekin úr Hengl-
inum þyrfti samt vatn og yrði hún
látin liita það. En þá er spurning-
in hvort nóg vatn væri hægt að
fá ])ar, því að regnflöturinn
er svo lítill, að úrkoma þyrfti
að yera þar margfiihl á móts við
meðalúrkomu.
Vatnið hjá Reykjum hefir verið
rannsakað með efnagreiningu, og
hefir það þann kost, að mjög lítið
er í því af kísilsýru, minna held-
ur en í Laugavatninu, og er Iiún
þó lítil þar.
AÐ var í ágústmánuði 1932
að mælingar voru gerðar á
vatnsmagni og hita í hverum og
laugum á því svæði, sem bærinn
festi kaup á í Reykja og Reykja-
hvols löndum. Um leið var gerður
lauslegur uppdráttur af hvera-
svæðinu.
Yfirborðsvatnið er mismunandi
mikið eftir tíðarfari og árstíðum,
og hiti þess sömuleiðis. Þar sem
hægt var að koma })VÍ við var
vatnsrenslið gtíflað og látið fara eft
ir pjáturrennu niður í kassa, er tók
38,1 lítra. Sigurður Ólafsson verk-
fræðingur stóð fyrir þessum mæl-
ingum. Náðu þær ekki yfir alt
hitasvæðið, en honum taldist svo
til að yfirborðsvatnsmagnið sam-
svaraði 106,2 lítrum á sekúndu af
82 stiga heitu vatni.
Ein aðahippsprettan var í hver
í hlíðinni norður af Reykjum. Sá
hver var notaður til þess að hita
upp bæjarhúsin. Kringum hann
voru margar heitar lindir sem
söfnuðust saman í læk, sem renn-
ur í Varmá, skamt fyrir norðan
gróðurhúsin.
Byrjað var á því að bora nokkr-
ar liolur umhverfis þennan hver,
en við það tæmdist hann. Varð
}>á að sjá bænum fyrir nýju
vatni til upphitunar. Var þá boruð
hola í kálgarði suður af Reykjum
og fekst þar nægilegt vatn, og
nægilega heitt. En leiðslan ])aðan
inn í húsin varð margfalt styttri
og ódýrari heldur en gamla leiðsl-
an úr hvernum. Er þetta lítið en
talandi dæmi þess hver munur
getur verið á því að taka yfir-
borðsvatn, enda þótt í hver sje, eða
sækja ])að í skaut jarðar mörgum
sinnum nær.
Ý eru fyrstu holurnar tvær,
sem boraðar voru í hlíðinni
skamt frá hvernum, líka orðnar þur
ar, það er að segja. að vatns-
borðið í þeim er orðið nokkuð und-
ir yfirborði jarðar, sökum þess að
neðanjarðarsamband er milli þess-
ars hola og annara er neðar liggja
og leitar því vatnið út þar. Ur <>11-
um hinum holunum streymir vatn,
mismunandi mikið og mismunandi
heitt.
f sumum holunum er vatns-
þrýstingurinn svo mikill, að þœr
eru eins og gosbrunnar. Ef þær
holur væri víðari, mundi fást miklu
meira • vatn og sennilega heitara,
borað dýpra. En fyrir því