Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1936, Blaðsíða 3

mein gera“. Og drengilega kom
hann fram einu sinni. Hafði þá
íslenskur maður rotað einn manna
hans með steini, en Marteinn
bjargaði lífi fsletidingsins.
Einu sinni fóru þeir Marteinn
og Pjetur stýrimaður hans heim
að prestsetrinu Árnesi, til síra
Jóns Grímssonar, og föluðu að
honum sauð, en fengu ekki. Hurfu
þeir þá aftur án þess að sýna af
sjer neinn ofsa. Leið svo sumarið
tíðindalítið, nema hvað menn fóru
daglega +il þeirra spönsltu eins og
í kaupstað, bæði á hestum og skip-
um. Auk hvals keyptu hændur af
þeim hamra, axir, járn og striga.
„Prestur vor ljet fáa daga und-
an ganga að finna þá ei, og í öll
skipin fór hann“.
Einu sinni var stolið nokkru af
spiki í myrkri frá Spánverjum.
Þeir Pjetur og Stefán kærðu þetta
fyrir heimahafnarhónda, sem hjó
í Ketvogskoti. Hann bar af sjer,
en þorði ekki að nefna þann er
þessa væri valdur. Varð það að
sættum að hann ljet þá fá eina
á og þótti vel sloppið. Marteinn
kom þarna ekki nærri, en þegar
hann frjetti þetta, fór hann heim
í kotið og heimtaði á handa sjer,
því að hann hefði átt eins mikið
í spikinu og þeir Pjefur og Stefán.
Þó kvaðst hann skyldu launa
bónda ána af manndómi sínum, og
var sagt að hann héfði látið bónda
fá 23 brauðkökur og vínkvartil
fyrír hana.
Nokkrar ýfingar höfðu verið
milli þeirra skipstjóranna út af
hvalvebsluninni, því að Marteinn
þóttist afskiftur. Hinn 19. sept-
ember fóru þeir Pjetur og Stefán
með bestu mönnum sínum á fund
Marteins til að gera upp reikn-
ingana. Urðu þeir að lokum vel
ásáttir, og voru nú se'glbúnir og
ætluðu að halda heimleiðis.
Heimsókn að Árnesi.
Daginn eftir, 20. sept., fór
Marteinn með nokkra menn sína
gangandi yfir Naustvíkurskörð
sem leið liggur að Árnesi. Er svo
sag+ frá viðskiftum þeirra prests,
að Marteinn héfði viljað fá hjá
honum sauð td siglingar, og heimt-
að með sjálfskyldu, þar sem hann
hefði fengið hval frá sjer og stór-
LESBÓR MORGUNBLAÐSINS
skuldaði sjer. Þvemeitaði prest-
ur að verða við þessu og fór þá
að síga í Martein. Sagði hann nú
að ekki mætti minna vera en prest-
ur Ijeti sig fá nautkorn, og ekki
mundu þeir fyr skilja. Kvaðs.t.
Marteinn vel geta tekið af presti
sauði hans og kýr, en það vildi
hann ékki gera. En prestur kvaðst
hafa borgað Pjetri hvalinn að
fullu.
Einn af fylgdarmönnum Mart-
eins tók nú snæri upp úr vasa sín-
um og lagði um háls presti, eins og
hann ætlaði að hengja hann, og
óð mikið á honum á meðan. Þá
gugmaði prestur og hje,t þeim
nauti. Var Marteinn þá ánægður,
fekk hesta á næsta bæ og mann til
að reiða þá fjelaga til skips. Að
morgni sendi prestur mann að
sækja naut fram á afrjett.
Skipin farast.
Um kvöldið dró ' mikinn hafís-
hroða inn á fjörðinn. Eftir dag-
setur kom á ofsastormur og rak
ísinn á skip þeirra Pjeturs og
Stefáns og lamdi þeim saman.
Brotnaði skip Stefáns fyrst alt of-
an þilja og sökk svo niður með
öllum farmi, en menn komust á
skip Pjeturs. Það hrakti upp á
sker og brotnaði þar um þvert
í miðju. Framhlutinn sökk, én
skuturinn stóð á hlein. AUir hát-
ar, sem á skipunum voru, brotn-
uðu. Komust menn því nauðnlega
til lands, skríðandi á jökum, en
þrír menn druknuðu af skipi Pjet-
urs, þar á meðal Asencio hvala-
skytta.
Úr skipi Pjeturs bjargaðist
ekki annað en 17 byssur og lítils-
háttar annað, én hvorki matur
nje fatnaður. Stóðu nú skipbrots-
menn þarna uppi allslausir í fram-
andi landi og komið að vetri.
Báru þeir sig mjög illa sem von
var. Báðu margir þeirra bændur
að taka sig upp á einhver kjör,
svo að þeir fengi haldið lífinu.
Gekk þá Jón fram í því ásamt
öðrum manni, að Pjetri var boðin
veturvist við 3. éða 4. mann. ■ En
hann vildi ekki skiljast við menn
sína og fjelaga, því að enginn
þorði að taka við þeim af ótta við
sýslumann. Varð það að ráði
þeirra Spánverja að. fara á. bát-
107
um norður fyrir Strandir. Áttu
þeir 6 bá.ta í landi, alla litla nema
einn.
Þetta var á föstudegi. Þehnan
sama dag færði prestur P.jetri
naut það sem hann hafði lofað
Marteini, því að hann aumkvaði
nú eins og aðrir þá Stefán og
Pjetur rit af því hvernig komið
var fyrir þeim og þeirra mönnum,
sem svo vél höfðu reynst bænd-
um, en aldrei gert þeim neinn
órjett. En Pjetur launaði presti
nautið eins vel og hann gat, ljet
prest fá 2 hvalsmjörspípur fullar,
járnketil stóran og nokkuð ann-
að, og þó fekk prestur húðina af
nautinu. Að morgni færði prestur
P.jetri 13 fiska, en Pjetur laun-
aði því, að gefa honum stóran
hverfistein með járnsveif, læsta
kistu og margt annað smávegis.
Síðan fekk Pjetur hjá presti
vottorð um gott framferði sinna
manna og Stefáns. En Jón fekk
hjá Pjetri vottorð um það að Is-
letidingar hefði ekkert gert á hluta
þeirra, og skip þeirra brotnað í ís
en ekki af manna völdum. Hirti
prestur það vottorð.
Skip Marteins strandar.
Skip. Marteins lá í. Naustvík-
um. Þangað kom enginn ís, en
skipið sleit upp um nóttina og
rak í land. Rambaði það lengi á
mölinni, en vegna þess að það var
mjög hlaðið, þoldi það þetta ekki
og brotnaði gat á það.og fell inn
sjór. Kom þá upp óp mikið .meðal
skipverja og síðan grátur og
tannagnístran. Voru svó guðs-
orðabækur teknar og lesið lengi.
Að því búnu vai/ farið að bjarga
úr skipinu og störfuðu þeir að
því alla nóttina. Tókst þeim að
koma flestu á land, nema fall-
byssum og lýsi. Lokuðu þeir skip-
inu, en hlóðu að góssi því í landi,
ér þeir treystust ekki fil að flytja
með sjer á bátunum. Bátarnir voru
fjórir og báru þeir á þá klæðnað^
vistir og vín. „Þá liina miklu
Marteinskistu, sem flestir gengu
undir, höfðu þeir með sjer, og
nokkurra fyrirmanna, en mesti
hirslufjöldi stendur þar eftir“,
segir Jón og gefur jafnframt í
skyn, að í kistu Marteins muni
hafa verið allmikið fje'. Meira.