Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1931, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
389
útsýn eða yfirsýn. Svo kvað Jök-
ull Bárðarson um Ólaf digra:
verpur hjálmgöfgur hilmir
heiðsærr á mig reiði —
heiðsærr, skarpskygn eða glögg-
ur.
Arnór jarlaskáld kveður svo
að orði um Harald konung að
hann hafi verið heið-mærr og
er það af heiðríkju dregið.
Edda kallar mála þann, sem
konungar guldu, heiðfé og mun
það vera dregið af heiði eða
heiðríkju, í likingu, og tákna
skíran þ. e. hreinan málm.
Samkvæmt þessu er heiðingi
sá maður, sem býr í hæðum,
horfir við birtu og er víðsýnn.
Einar Benediktsson, segir í
kvæði um Egil Skallagrímsson,
að þúsundir ísvetra, þ. e. a. s.
kuldavetur hafi ofið taugar —
þ. e. spunnið taugar — nor-
rænna manna og stjörnubjart-
ir himnar hafi lyft höfuðburði
þeirra — gert þá háleita. Eitt-
hvað þessu líkt hefir vakað fyr-
i- Páli Vídalín. Hann virðir með
höfðinu norræna manndáð, sem
heiðnin fóstraði, en metur jafn-
framt með hjartanu kristna
trú, svo að hann jafnvel íkinn-
sokkar sig til að ösla um leir-
ur Nóaflóðs. Þegar heiðnin er
skilin og útlistuð á þá lund,
r'-— Páll gerir Vídalín, dregur
saman með kristnum manni og
heiðnum, því að báðir eru ctð
birtunni elskir.
Nú kynni einhver að segja,
að ekki geti þó norrænan lagt
til efni í jóla guðspjall. Það get-
ur verið, að nún sje þess ekki
megnug. Og þó, þó bregður
fyrir f heiðnum fræðum guð-
snjallsgreinum. Svo segir í
Eddu Snorra, að góðir menn
fari til Gimlé — „ok er þar allt
guðleg vörn fyrir". Þessi staður
er vel lýstur, því að Gimlé mun
vera sama sem eldi vermt skjól
— géim == eldur, Ije = hlje.
Það er altítt að h fellur burt,
þar sem það er í forsæti t. d.
hann ló eða Ijóp fyrir hló og
hljóp. Þess háttar úrfelling
kemur fyrir í fornum skáld-
skap og nýlegum. Frásagan um
Baldur góða, dauða hans eink-
anlega, er svo háleit og heilag-
leg, að nærri stappar, að hún
sverji sig í ætt guðspjalls. Sá
blindi Höður = Hauður eða
efniskraftur, materíalismus,
sem vegur Baldur, er samskon-
ar blindingur, sem sá var, er
lífljet Krist. Harmur sá, sem
öll sköpuð skepna bar í brjósti
að Baldri látnum, er náskyld
þeirri eftirsjá og aðdáun, sem
heilagir menn, og ágætir af
góðum verkum og orðum hafa
borið í brjósti andspænis Jesú
Kristi.
Helgisagnirnar segja, að
mikil gleði hafi verið á jörð og
himni, þegar jötusveinninn
fæddist. Hann kallaði kenningu
sína gleðiboðskap, þegar hann
hóf að kenna. — Fæðingarhá-
tíð þessa sveins, er frá þessu
siónarmiði sannnefnd gleðihá-
tíð.
K hinu leitinu sannar Páll
Vídalín, að orðið jól þýði gleði-
hátíð af því það sje sama
orðið sem öl. Segja má að
þarna fallist í faðma mestu
fiarlægðir eða andstæður, sem
virtust vera — kristin hugsun
og heiðin athygli.
Norrænan — heiðnin, trúði á
máttuga forystumenn, forkólfa,-
leiðtoga, sem fríðir voru sýn-
um, málsnjallir og göfugir.
Kristnin trúði á dýrlinga, árn-
aðarmenn og kraftaverka-ger-
endur. Þessar stallsystur ættu
ekki að vera missáttar í tvíbýl-
inu.
Þessi hugsun virðist vera
undir niðri í hugskoti vitrings-
ins í Víðidalstungu, sem lýtur
guðskristninni en stendur á
rietti norrænunnar.
Guðmundur Friðjónsson.
Jól í Alpafjöllum.
Eftir Luis Trenker.
Íbygðum Alpafjallanna er það
siður, að fjórtán nóttum fvr-
ir jól fá börnin heimsókn frá
Himnaríki og Víti. Það er hinn
heilagi Nikulás, með gríðamikið
hvítt skegg, góðlegur á svip og
blíður í tali. Honum til fvlgdar og
aðstoðar er höfðinglegur engilll og
er Ihann með körfu í hendinni. Sú
karfa er full af alls konar góðgæti,
svo sem hnetum, fíkjum, »plum,
döðlum og súkkulaði. En svo kem-
ur sá þriðji, og það er kölski sjálf-
ur, kolsvártur, kominn beint frá
Víti.
Jeg var ekki nema sex ára þegar
jeg sá hann fyrst, og jeg varð svo
hræddur við þennan hvæsandi og
urrandi fjanda, að hárin risu á
höfði mjer. Hornin, skottið og
hvítmatandi glyrnurnar voru nógu
hræðilegt, en verst af ölflu var þó,
að hann var með stóra körfu á
bakinu.
„í hana stingur hann öllum slæm
um börnurn", var sagt.
Jeg gægðist varlega undan
svuntu móður minnar og sá þá
glögt að tveir fætur stóðu upp úr
körfunni. — Það var enginn efi á
því, að kölski stakk vondu börn-
unum á höfuðið niður í körfuna.
Kölski stökk öskrandi fram og
aftur og var svo ægilegur að við
börnin háhljóðuðum af hræðslu og
heldum okkur dauðahaldi í piHs
mömmu.
Hinn heilagi Nikulás varð þá
alvarlegur og skipaði Kölska hvað
eftir annað að hypja sig burtu. En
þegar það dugði ekki, greip Niku-
lás í hnakkadrembið á honum og
fleygði honum út. Þá hættum við
að skæla og blógum að því hve
illa. hafði farið fyrir Kölska. En
ekki vorum við þó örugg og ótta-
Váus fyr en Nikulás og engillinn
voru farnir líka.
Mjer eru enn í fersku minni
dagarnir fyrir jólin. Snæhjúpur
var yfir fjöllum og dölum og
kvöldin voru löng og dularfull.
Alls staðar var verið að baka og
búa undir jólin. Við börnin biðum