Helgarblaðið - 07.02.1992, Page 22

Helgarblaðið - 07.02.1992, Page 22
Baráttukveðjur til Helgarbiaðsins Tjáningar- frelsið lifi Blaðannanna- félag íslands Verkamanna- félagið Hlíf Mál og Menning Jökull hf., Hellisandi-Rifi Einar Valur Ingimundarson Hesturinn okkar Bœjarsjóður Hafnarfjarðar Forlagið Hótel Valaskjálf, Egilsstöðum Hönnun og ráðgjöf hf., Reyðarfirði Hafnarfjarðar- höfn Tímaritið Vinnan PR-búðin, Sundaborg Fjölvís Endurskoðun Austfjarða sf., Reyðarfirði Kjarnavörur hf., Bœjarhrauni 4, Hafnarfirði Blómastofan Eiðistorgi og Kringlunni Leturprent, Síðumúla 22 Helgar 22 blaðið Telpur í kóranskóla í Tansaníu. Þar eru kristni og íslam eitthvaó álika sterk og svo er víóar. dómkirkja kaþólskra á Filabeins- strönd, eftir- mynd Péturs- kirkju i Róm og kostaói sem svarar um niu mil- jöróum ísl. kr. Trúarbrögöin þrífast með pompi og prakt þótt flest annað drabbist nióur þar i álfu. Hólmganga krístni og íslams um Afríku Af öllum heimshlutum er Afríka sunnan Sahara hörmulegast é sig komin, hrjáð af harð- og óstjóm, ringulreið í efnahagsmál- um, sjúkdómum, umhverf- iseyðingu og örari fólksfjölg- un en dæmi em til um áður í sögunni. Af hálfú annarra heimshluta gætir tilhneig- ingar til að sniðganga vand- ræðasvæði þetta, en sjálfir bregðast Afríkumenn við neyðarástandinu með trúar- vakningu. Samfara þeirri vakningu er sífellt harðn- andi keppni milli kristni og íslams, sem þegar hefúr gengið svo langt að farið er að spá trúarbragðastríði. Fljótlega eftir að arabar höfðu lagt undir sig Norður-Afríku á sjö- undu öld fór íslam að breiðast út suður yfir Sahara og upp með Níl, sem og sjóleiðina til Austur- Afr- íku. Þessi útbrciðsla átti sér öldum saman slað hægt og bílandi, þótt fjörkippir kæmu í hana öðru hvoru. Kristni fór fyrir alvöru að breiðast út á „mcginlandinu myrka“ cftir að Evrópuríkin höfðu skipt á milli sín mestum hluta álf- unnar í lok 19. aldar. íslam er nú sterkast á Sahel- og savannabelt- unum suður af Sahara og í Austur- Afríku, kristni annarsstaðar. 1 mörgum ríkjum eru kristni og ís- lam bæði fjölmenn, t.d. skipta trú- arbrögð þcssi fjölmcnnasta ríki álf- unnar, Nígcríu, á milli sín nokkum veginn til helminga. „Fínt" aö tilheyra heimstrúarbrög&um Bæði þessi heimstrúarbrögð hafa stöðugt verið í sókn á kostnað afrískrar heiðni og sú sókn hefur ekki síst verið hröð cftir að Afríku- lönd urðu sjálfslæð ríki. Mikinn þátt í því á að talið er „fint“ að til- heyra hcimstrúarbrögðunum og víðast virðist það nánast skilyrði til að komast áfram. Takmarkaðir kærleikar hafa gegnum aldirnar verið mcð kristni og íslam, en margra mat er að í Afríku hafi þcss fjandskapar gætt tillölulega lítið til þessa. Aðallega er það líklega vegna þess að þótt Afríkumenn snerust til hcimstrúar- bragða þessara hefur gamla heiðn- in þeirra áfram haft sterk tök á þeim. Upprunaleg afrísk trúar- brögð eru þjóðhverf, etnísk. Þar er varla neinn munur á því andlega og veraldlega, ættbálkurinn, þjóð- flokkurinn, þjóðin er trúfélag jafn- framt, hver sá sem fæðist inn í þjóðflokkinn heyrir þar með til trúarbrögðum hans. Sú hefð hélt lengi vel velli með þótt menn op- inberlega tumuðust til kristni og íslams. Los á ættbálkakerfi Ættbálkurinn, þjóðflokkurinn, þjóðin hafði (og hefúr víða enn) óhemju mikið gildi hjá Afríku- mönnum. Sá sem ekki heyrði til neinum ættbálki eða þjóðflokki var glataður; hollusta við ætt, ættbálk eða þjóðflokk gekk (og gengur víða enn) fyrir öllu öðru. Sú hollusta gekk lengi vel einnig fyrir hollustunni við innfluttu heimstrúarbrögðin. Hjá Jorúbum, einni af fjölmennustu þjóðum Níg- eríu, var þannig lengi vani að ætt- faðir stórfjölskyldunnar úrskurðaði hvaða trú þcssi eða hinn í fjöl- skyldunni skyldi hafa opinberlega. Um það réðu sem sagt meira hag- kvæmnissjónannið en trúarhiti. Svipað var það hjá fleiri þjóð- fiokkum og þjóðum í Vestur-Afr- iku. Nú eru þessi mál farin að taka nýja og óheillavænlega stefnu. Víða er komið los á garnla ætt- bálkakcrfið, ekki síst með miklu fólksstreymi til borga. Þangað fiýr fólk úr neyðinni úli á landsbyggð- inni og safnast saman í slömmum (sama sagan og annarsstaðar úr þriðja heiminum), þar sem hagur þess verður lítt eða ekki betri en fyrr. Og í þrengslunum og ráðleys- inu í slömmunum á ættbálkakerfið, sem á sér djúpar rætur úti á lands- byggðinni, erfitt með að fóta sig. Þá verður mönnum það fyrir að flýja neyðina og ráðleysið í faðm Þorleifsson skrifar heimstrúarbragðanna, sem óspör eru á fyrirheit um paradísarvist. Þau hafa líka víðtækt skipulag á bak við sig og sambönd við aðra og betur stæða heimshluta. Það finnst mörgu ráðalausu fólki traustvekjandi. Trúboð meö olíupeningum Ein af ástæðunum til þess að vaxandi hætta er á svæsnum átök- um milli kristni og íslams er lík- lega að afrískir játendur þeirra eru famir að taka þessi innfiuttu trúar- brögð alvarlegar en þeir gerðu fyrr, jafnframt því sem hollustan við ættbálkana trosnar. Önnur ástæða er að því meir sem heiðn- um mönnum fækkar hlutfallslega, harðnar keppni heimstrúarbragð- anna um þá sem eftir eru. Af eitt- hvað um 600 miljónum íbúa heimshlutans eru nú samkvæmt einni heimild um 100 miljónir heiðnir (þau trúarbrögð em oft kölluð „animísk“ eða „náttúmtrú- arbrögð“), um 250 miljónir kristnir og álíka margir múslímar. Harkan í keppninni er að tals- verðu leyti utanaðkomandi. Vax- andi þjóðemishyggja í arabalönd- um, samgróin metnaði fyrir íslams hönd, leiddi til aukinnar ákefðar í trúboði, sem fjármagnað er með olíupeningum, sunnan Sahara. Kristnar kirkjur, bæði þær sem em í meira eða minna nánum tengsl- um við kirkjur í Evrópu og Norð- ur- Ameríku og hinar sem að öllu leyti em undir stjóm Afríkumanna sjálfra, bmgðust við til gagnsókn- ar. Bókstafstrú íslams er með í spil- inu og blæs að glæðum ofstækis en ekki em allir kristnir trúboðar sak- lausir af því heldur, kalla þannig kannski sumir keppnina um sálim- ar við íslam „stríð gegn kölska“. Koptar í um- sátursástandi Múslímar em hér eins og ann- arsstaðar sérlega viðkvæmir fyrir trúboði annarrar trúar manna á meðal þeirra sem játa íslam. í Kano, borg með þremur miljónum íbúa í Norður-Nígeríu, þar sem þorri manna er íslamskur, kom í okt. s.l. til ofsókna gegn kristnum mönnum. Um 300 vom drepnir. Astæða: kristinn söfnuður í borg- inni átti von á þýskum trúboða í heimsókn. Vaxandi ofstæki í íslam er ekki einungis áhyggjuefni tiltölulega ungum kirkjufélögum sunnan Sa- hara. Við því er ekki heldur hlíft koptakirkjunni egypsku, sem er meðal elstu kirkjufélaga heims. í landi þessu, þar sem kristnin er eldri en í nokkru öðm Afríkulandi, hefur gerst æ þrengra fyrir dymm hennar síðustu ár af völdum ís- lamskrar bókstafstrúar. Talsvert hefur undanfarin ár verið um of- sóknir á hendur koptum, þótt lítið hafi farið fyrir því í fréttum. 1981, árið sem bókstafstrúaðir myrtu Sadat forseta, var mikið um morð á koptum í Kaíró. Koptar segja frá vaxandi ögmn- um egypskra múslíma við kristna landa sína (sem enn em yfir tíundi hluti landsmanna), t.d. því að múslímar geri nú mikið að því að byggja moskur sem næst kirkjum og jafnvel fast upp við klaustur úti á eyðmörk. Mörgum koptum finnst sem þeir lifi núorðið í um- sátri, sem þrengi meira að þeim með hveijum degi sem líður. Múslimar bibjast fyrir i mosku í Nairobi, höfu&borg Kenýu - kröft- ugt trúbob meb bókstafshyggju og oliupeninga ab baki. Föstudagurinn 7. febrúar

x

Helgarblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Helgarblaðið
https://timarit.is/publication/259

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.