Helgarblaðið - 07.02.1992, Blaðsíða 14

Helgar
14
blaðið
tt
Björn Grétar
Sveinsson,
formaður
Verkamanna-
s^tmbands
Islands:
ir verkal
sátt?
Verkafólk var tibúið í nýja þjóð-
arsátt miðað við ákveðnar gefnar
forsendur. En það er smám saman
verið að kippa þeim út af borðinu
þannig að verkafólk er ekki tilbúið í
þjóðarsátt um hvað sem er. Þjóðsátt
felst ekki í því að það sé traðkað á
verkafólki, troðið á því með aðgerð-
um og kaupmáttarrýmun. Þjóðarsátt
snýst ekki um þessa hluti, heldur
rignir yfir okkur alls kyns dæmum
frá fólkir sem verður fyrir gífurleg-
um ijárútlátum í tengslum við band-
ormsaðgerðir ríkisstjómarinnar. Það
er því að myndast geysimikil breið-
fylking um að breyta þessum að-
gerðum stjómvalda. Mér dettur ekki
í hug að við náum öllu því til baka
sem ríkisstjómin hefur verið að
gera, en við viljum milda mjög að-
gerðimar og minnka þessar gífur-
legu skattahækkanir.
Vaxandi líkur á
allsherjarverkfalli
einfaldlega um það að menn setjist
niður til að skipta réttlátlega því
sem hér er. Það þurfti nefnilega ekki
mikið til að ná hér áframhaldandi
þjóðarsátt. I fyrsta lagi hcfði ríkis-
stjómin ekki átt að demba yfir al-
mennt launafólk þessum skatta-
hækkunum, í hinum ýmsu myndum
sem hún er búin að framkvæma. I
öðm lagi átti atvinnurekendavaldið
að vera tilbúið til launajöfnunar. En
ekkert af þessu hefur gerst. A samn-
ingafundi í fyrradag vomm við með
kröfur um að jafnað yrði innan hópa
í launþegahreyfingunni. Þar er verið
að tala um jöfnun á desemberuppbót
og orlofsrétti. Það cr sagt nei við
þessu öllu. Eins og málin standa
núna get ég með engu móti séð að
menn geti kallað þessa aðferðafræði
þjóðarsátt.
Engin sátt
Ertu þá svartsýnn á að það tak-
ist að semja um nýja þjóðarsátt?
Já, það er ég. Það er ckki hægt að
kenna kjarasamninga við sátt þegar
engin sátt cr. Það er engin sátt í aug-
sýn eins og staðan er í dag.
Hversvegna hafa samningar
dregist svona lengi?
í fyrsta lagi höfum við verið að
reyna að ná samningum alveg frá
því í haust, í sérkjaraviðræðum, cins
og öllum er kunnugt. Það gckk hægt
og lítið og yfirleitl ekki neitt. Við
vildum m.a. sjá hvers væri að vænta
í þeim heildaraðgcrðum scm búið
var að boða. Víð gelum í raun og
vem ekki samið fyrir fólk mcð það
hangandi yfir okkur að það verði
allt tekið af því sem við sömdum
um og miklu meira, strax að loknum
kjarasamningum. Við gerum ekki
slíka samninga og hafi það ein-
hvemtíma verið gert þá er það orðið
úrelt. Og eins og staðan er í dag, þá
segi ég nú bara: Guði sé lof að ekki
var búið að gera kjarasamninga. Um
þessar mundir er fólk að finna fyrir
því sem við vissum þegar við lásum
bandorminn. En því miður er það
svo að fólk skynjar ekki hlutina fyrr
en þeir koma beint við budduna. Nú
Sérstaklega þær sem snúa að okk-
ar fólki og þá einkum bamafólkinu.
Ef við tökum bara þjónustugjöldin
til læknanna, heilsugæslustöðva og
sérfræðinga. Hvcrjir verða mest fyr-
ir þessu? Langstærsti hópurinn er til
dæmis þetta unga fólk sem er kann-
ski með eitt, tvö eða þrjú böm og er
að koma sér upp þaki yfir höfuðið.
Sem dæmi má nefna að svona með-
alferill fyrir barn sem þarf að fara í
eyrnaskoðun og jafnvel röraísetn-
ingu kostar um sex til tíu þúsund
krónur.
Innbyrðis lagfæring
Hverjar eru helstu kröfur
verkalýðshreyfingarinnar?
Þær hclstu cru þær seni varða
samræmingu á svokallaðri dcscm-
bcruppbót. I aðalkjarasamningum
okkar, scm sncrla ficst okkar fólk,
er hún tíu þúsund krónur. I sérkjara-
samningum okkar við bæjarfélög og
stofnanir ýmisskonar cr þcssi upp-
bót hinsvcgar 24-28 þúsund krónur.
Það cr samkomulag um það innan
hrcyfmgarinnar að samræma þctta.
Það fcr ncfnilcga oft saman að það
fólk scm cr á lægstu töxtunum hjá
okkur cr með þcssa lágu dcsembcr-
uppbót. Það cr sátt um það hjá okk-
ur að færa þctta til samræmis; inn-
byrðis lagfæring scm kostar ckki
mikið. Önnur aðalkrafa okkarcr
samræming á orlofsréttinum, scm
cru auðvitað líka aurar. I aðalkjara-
samningi okkar cru þctta 24 virkir
dagar, cða 10,17%. Eflir tíu ára starf
hjá sama atvinnurckanda bætist cinn
dagur við. í okkar sérkjarasamning-
um við ýmsa aðila cr þctta þrcpað
allt uppí 30 daga, eða 13,04%. Ann-
arsvcgar miðað við lífaldur og
hinsvegar starfsaldur. Síðan cru
nokkur millistig, 26, 27, 28 og 30
dagar. Þama cr hið sama á ferðinni
og ég var að tala uin varðandi dcs-
cmbcruppbótina - samræming. Þeir
sem eru mcð þctta fyrir í okkar röð-
um gera ekki athugasemd við það
að þetta verði Samræmt. Þama er
um að ræða ákveðna jöfnun sem all-
ir tala um svo fallega, hvort sem
þeir búa fyrir vestan og em kallaðir
bjargvættir eða einhverjir aðrir.
Nema þegar kemur að ögurstund-
inni, þá er það: Engar nýjar álögur á
fyrirtækin. Eg svara því á móti: Ef
Guömundur Rúnar
Heiöarsson skrifar
þeir cinhentu sér í það að lækka
vaxtastigið í þjóðfélaginu, vextina
sem fyrirtækin cru að borga, þá væri
þctta bara brot af þcim pcningum
scm þar eru á fcrðinni. Eg hélt satt
að scgja að okkar viðsemjcndur
vildu frckar grciða starfsfólki sínu
lil samræmis við atvinnurckendur í
öðrum stéttum hér á landi, heldur en
að borga þctta lil bankastofnana.
En hvað um beinar launahækk-
anir?
Við höfum ekki sett fram kröfur
um bcinar launahækkanir, einfald-
Icga vegna þcss að við höfum viljað
sjá hvað kæmi út úr sérkjaraviðræð-
unum. En þar sem ekkert viröist
ætla að korna út úr þeim viðræðum
hlýtur auðvitað að koma að því að
við förum fram með beinar launa-
hækkanir. Þær hljóta líka að miðast
við það hvort þeim aðgerðum, sem
bcinast gegn okkur, verður breytt,
því að í þeim cr fólgin kjaraskerð-
ing. Þá verður ekki staðið upp frá
þcssum samningum fyrr en ein-
hverjar úrbætur hafa verið gerðar
varðandi hina svokölluðu láglauna-
hópa. Það endar trúlega í einhvers
konar útfærslu með því að miða við
eitthvert tekjumark og að á ákveðnu
tímabili skuli greiða mönnum ein-
hveija uppbót á laun. Það hlýtur að
vera sú útfærsla sem við skoðum,
ásamt hugmyndum okkar um jöfnun
í skattakerfmu. En því miður örlar
lítt á því að menn séu tilbúnir í það.
Tekjujöfnun
Hverjar eru ykkar hugmyndir
um jöfnun?
Það er til dæmis í sambandi við
breytinguna á bamabótnnum. Við
höfum aldrei verið á móti því að
tekjutengja bamabætur. En við höf-
um viljað nota þá peninga til tekju-
jöfnunar til þeirra sem þess þurfa.
Málið snýst um tekjujöfnun.
Hvernig ætlar verkalýðshreyf-
ingin að bregðast við aðför rílds-
stjórnarinnar að velferðarkerf-
inu?
Verkalýðshreyfingin hefur náttúr-
lega verið að bregðast við þessu.
Það hefur stundum verið sagt við
okkur að við höfum ekki verið
nægilega hörð í að mótmæla. Sé
hinsvegar farið yfir ferilinn frá því í
haust, vil ég bara minna á sam-
þykktir frá þingi Verkamannasam-
bandsins þar sem deilt var hart á
fyrirhugaðar aögerðir ríkisvaldsins.
Við áttum von á þessum aðgerðum
ríkisstjómarinnar og þama í haust
vomm við að vara við því að það
næðist ekki þjóðarsátt um hinar og
þessar aðgerðir, sem em að koma í
ljós. Núna er búið að staðfesta þær
með lögum og fólk er farið að finna
fyrir þeim í beinhörðum peninga-
greiðslum eða skattaálögum. Málið
Við erum ekki búnir
að samþykkja þessar
aðgerðir ríkisstjórn-
arinnar þótt þær hafi
verið samþykktar
niðri við Austurvöll.
Það er bara ekki
nóg. Alþingi götunn-
ar á eftir að taka
ákvarðanir í þessu
máli
snýst um launajöfnun og kaupmátt.
Vegna þess að þetta þjóðfélag er
orðið svo samansúrrað í vísitöluút-
reikningum og tengingum. Ef ein-
hver hækkar um tíu þúsund krónur
þá fer allt af stað og áður en maður
veit af er kaupmátturinn orðinn sá
hinn sami og hann var fyrir hækkun.
Þj óðarsáttarsamningurinn svokallaði
var íyrsta skrefið í þá vem að breyta
þessu. Launafólk var tilbúið að stíga
það skref og líka það næsta, en for-
sendumar þurfa að vera fýrir hendi
til þess að það sé hægt. En það er
bara búið að höggva svo mikið í
þær; menn hafa verið eins og naut í
flagi. Þannig orðaði Morgunblaðið
það fýrir skömmu á kjamyrtan hátt i
leiðara og ég vil nota tækifærið og
þakka þeim sérstaklega fýrir það því
þetta er einn mesti sannleikur sem
ég hef heyrt í langan tíma.
Hafa menn einhverjar aðgerðir
á prjónunum til að mæta þessari
aðför ríkisstjórnarinnar að vel-
ferðarkerfinu?
Við emm ekki búnir að sam-
þykkja þessar aðgerðir ríkisstjómar-
innai þótt þær hafi verið samþykktar
niðri við Austurvöll. Það er bara
ekki nóg. Alþingi götunnar á eftir að
taka ákvarðanir í þessu máli
Er það lykilatriði í samningun-
um að ríkisstjórnin dragi tii baka
ýmsar þær ákvarðanir sem hafa
rústað velferðarkerfið?
Já, það er lykilatriði að þar verði
breyting á. Við höfum alltaf lýst því
yfir, allt frá því í haust, að við vær-
um tilbúin að ræða hina ýmsu þætti
í velferðarkerfinu. Það er ekkert
óumbreytanlegt af okkar hálfu. En
það vill svo til, og ég held að menn
hafi t.d. séð það á síðustu tveimur
ámm, að okkar ráð em betri en
margra annarra, svo að ekki sé
meira sagt. Og það er kannski betra
að taka mark á verkalýðshreyfing-
unni heldur en á einhverjum fræð-
ingum, hagspekingum sem bera ein-
hver ákveðin nöfn, em erlendir.
Menn lesa bækur þeirra og trúa því
sem þar stendur eins og nýju neti -
Það er ekki hægt
áb kenna kjara-
samninga við
sátt þegar engin sátt er
Föstudagurinn 7. febrúar