Helgarblaðið - 07.02.1992, Page 3

Helgarblaðið - 07.02.1992, Page 3
Helgar Sblaðið Sjálfsmynd eftir Edvard Munch. urreist í Noregi og starfa um 150 manns hjá fyrirtækinu nú. Moltzau var mikill listunnandi og eignaðist mikinn fjölda lista- verka og hefur safn hans verið sýnt opinberlega á Norðurlöndunum, í Frakklandi, Englandi og Skotlandi. I listaverkasafni hans voru á tíma- bili yfir þúsund verk víða að. Hann vildi byggja safn yfir verkin sem voru í eigu hans í Osló en pólitísk andstaða var gegn því í borginni. Þá seldi hann hluta af verkum sín- um til safnsins i Stuttgard, sem státar af því eftir kaupin að eiga eitt besta safn franskra listaverka í veröldinni. Hann reisti svo sitt eig- ið byggðasafn og flutti 35 gömul hús frá byggðinni í Suður- Noregi til Hadeland, þar sem hann bjó, rétt norður af Osló. Sendiherra Noregs á Islandi, Per Aasen, mun opna sýninguna á morgun. Gömul Munch-gjöf dregin fram í dagsljósið Norski listmálarinn Edvard Munch var, auk þess að vera frábær málari, einn fremsti grafíklistamaður allra tima. Á morgun, laug- ardag, verður opnuð sýning á grafíkmyndum eftir Munch í listasafni Islands. Flestar myndanna á sýningunni hafa verið lengi í eigu Listasafns- ins en auk þess eru á sýningunni myndir sem norski sendiherrann, Per Aasen, hefur lánað til sýning- arinnar með leyfi Statens bygge- og eiendomsdirektorat i Noregi og Munch-safnsins í Osló. Myndir Listasafnsins komust i eigu þess vegna örlætis tveggja Norðmanna. Annarsvegar er um að ræða gjöf frá Christian Gierlöff, en árið 1947 gaf hann íslenska ríkinu 15 grafikmyndir eftir Munch. Árið 1951 gaf svo norski útgerðarmað- urinn Ragnar Moltzau Listasafni íslands 51 listaverk, teikningar og grafik, eftir 35 norska listamenn, þar af 3 myndir eftir Munch. Þess- ar Munch-myndir Listasafnsins eru nú sýndar í íýrsta skipti saman á sýningu og hlýtur það að teljast stórviðburður. Edvard Munch fæddist árið 1863. Hann er talinn í hópi merk- ustu listamanna seinni tíma og iðu- lega nefndur í sömu andrá og Van Gogh, Picasso, Kandinski o.fl. Hann lifði afar stormasömu lífi ffaman af ævinni en eftir tauga- áfall og sjúkrahúsvist í kjölfar þess hafði hann hægara um sig. Um listsköpun sína hefur Munch m.a. sagt: „Það ætti ekki framar að mála heimildarmyndir, fólk að lesa og konur að prjóna. Það ættu að vera lifandi manneskjur, sem draga andann og finna til, þjást og elska.“ Munch bjó i Berlín þegar hann reyndi fyrst við grafikina, en tölu- verður áhugi á henni var meðal myndlistarmanna i Evrópu um síð- ustu aldamót. Munch hreifst mjög af þessu formi myndlistar og sá í því möguleika á að koma list sinni á ffamfæri við miklu stærri hóp fólks en að jafnaði kemur á mál- verkasýningar. Á ferli sínum gerði hann um 800 grafikverk. Mörg verkanna voru einungis þrykkt í örfáum eintökum á meðan önnur eru til í hundruðum eða jafnvel þúsundum eintaka. Hann númeraði ekki eintökin. Seint á árinu 1894 skrifaði Munch í bréfi að hann væri byijað- ur að fást við grafik. Fyrstu grafík- myndimar voru endurgerðir á mál- verkum hans, gerðar með þurmál. Átta af myndunum voru gefnar út ári seinna í sérstakri möppu. Um svipað leyti fór hann einnig að fást við steinprent og í fyrstu stein- prentsmyndunum var að finna eldra myndefni einsog Ópið og Blóðsuguna. Árið 1896 sýndi hann fyrst graf- íkmyndir opinberlega. Það var í París, en auk grafíkmyndanna voru 12 málverk á sýningunni. Fyrsta hreinræktaða grafiksýning Munchs var aldamótaárið. Frá steinprentinu lá svo leiðin yfir í nokkur handlit- uð verk og siðan tréristuna, þegar Munch fór að fást við lit í grafík- myndum sínum. Framlág Munchs til heimslistarinnar var margbrotið og áhrif hans gríðarleg. Hann færði nýja tilfinningalega vídd í myndlistina, ruddi brautina í graf- íkinni með tækni sinni og færði sálgreinendum upp í hendumar lykil að táknmáli fólks sem á við andlega erfiðleika að stríða. Á sýningunni í Listasafni Is- lands eru allar myndimar sem Christian Gierlöff gaf íslenska rík- inu. Gierlöff fæddist á Kragerö ár- ið 1879 og starfaði fyrst sem blaðamaður og rithöfundur en síð- ar sem ritari Tækniháskólans í Þrándheimi. Þegar Edvard Munch kom frá Kaupmannahöfn árið 1909, eflir sjúkralegu þar, tók Gi- erlöff á móti honum og fór með hann í bátsferð með suður- og vesturströnd Noregs. Hélst vin- skapur með þeim til andláts Munchs. Gierlöff eignaðist mikið safn grafíkmynda eflir Munch og tölu- vert af málverkum. Hann kom til íslands á millistriðsárunum og heillaðist mjög af landi og þjóð. Þegar hann kom aftur til Noregs fannst honum hann þurfa að láta í ljós þakklæti sitt við íslendinga og varð það kveikjan að gjöfinni. Þá em einnig á sýningunni graf- íkmyndimar sem norski útgerðar- maðurinn Ragnar Moltzau gaf Listasafninu. Hann fæddist í Osló 1901 og lést 1982. Á þrítugsaldri hafði hann stofhað eigið útgerðar- fyrirtæki. Á stríðsárunum vom höfuðstöðvar fyrirtækisins í Lond- on og var mörgum af skipum fé- lagsins sökkt af Þjóðverjum í stríð- inu. Eftir stríðið var útgerðin end-

x

Helgarblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Helgarblaðið
https://timarit.is/publication/259

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.