Þjóðviljinn - 22.12.1966, Blaðsíða 7

T
*
\
Pimmtudagur 22. desember 1966 — ÞJÓÐVXL.JINN — SÍÐA 7
Fegurstu Ijóðin, LAUF OG STJÖRNUR Snorra Hjartars.
HEIMSKRiNGL#
og styrjaldarógnir Bandaríkjamanna
« , 1
Bandariskar herþotur dreifa eiturefnum yfir vietnamskt land
utan að, frá áliti og álykÞin-
um annarra þjóða, jafnvel þó
að stjómarvöld þessara þjóða
segi ekki opinskátt allt sem
þeim býr í brjósti.
Auðmagnið og stóriðnaður-
inn eiga hagsmuna að gæta í
viðskiptum og samkomulagsat-
riðum við Bandaríkin. Þau
hafa hvarvetna óhæfilega mikil
áhrif. Það er auðséð að stjórn
Bandaríkjanna hefur haft tök
á að minna þessa aðila á það,
að nú vænti Bandaríkin þess
að þau beiti valdi sínu og á-
hrifum í þágu þeirra.
(New York Times birti 28.
okt. 1966 grein írá íréttaritara
sínum í Slokkhólmi um fjand-
samlega afstöðu í Svíþjóð til
stríðsins í Vietnam. í grein-
inni segir svo: „Ambassadorinn
hefur haft tal aí iðjuhöldum,
verzlunarmönnum og öðrum
mönnum af skyldum stcttum,
og reynt að leiða þeim jfyrir
sjónir, að Svíum mundi ekki
koma það sem bezt, eí fram-
koma þeirra yrði ekki Banda-
ríkjunum að skapi, Þess er
auðvitað vænzt, að þessir
ménn reyni að sannfæra stjórn
Svíþjóðar um það, að henni
berí að milda allar árásir, sem
gerðar kunna að vera á Banda-
ríkin þar í Jandi"). En nú er
svo komið íyrir Bandarikjun-
um fyrir þeirra eigin tilstilli,
að hagsmunir auðmagns- og
verzlunaraflanna eru ekki
framar þungir á metum í öðr-
um löndum.
III
Ekki finnst í gervallri Evr-
ópu sú stjórn, að hún hafi
þorað þjóðar sinnar vegna að
sc/ida svo mikið sem einn her-
flokk til Vietnam, svo sem til
málamynda, eða í vináttuskyni
við Bandaríkin, vegna ófriðar
þeirra þar eystra.
Jafnvel ekki stjótrn Bretlands
sem þó heíur gert sig svo háða
fjárhagsaðstoð Bandaríkjanna,
að án stuðnings þeirra hefði
ekki tekizt að halda gengi
pundsins óskerlu, jafnvel sú
stjórn heíur ekkf látið tilleið-
ast að sýna þá undanlátssemi,
sem skuldunauti mun þykja
skylt að sýna lánardrottni sjn-
um.
Jafnvel ekki stjórn Vestur-
Þýzkalands, sem — án tillits til
þess hvernig hún er stokkuð
í það og það skiptið — vill
hafa þessar fimm herdejldir frá
Bandarikjunum til lafidvarna
þar framvegis, og lætur sér
vel líka að þau beri allan
kostnaðinn.
Ekki heldur hinar aumlegu
einræðisstjórnir á Spáni og í
Portúgal, sem annars ættu að
finnR til andlegs skyldleika við
herveldisstjórn Kys hershöfð-
ingja, mannsins sem nú er full-
trúi bandarískrar stjórnmála-
stefnu í Vietnam. Þeir sem
völdin hafa í þessum óláns-
sömu löndum, Spáni og Portú-
gal, geta leyft sér að hafa
þúsundir menntamanna, stúd-
enta og bænda í haldi fyrir
þær einar sakir, að þessir
menn eru ekki á bandi þess-
ara stjórna, en þeir þora ekki
að taka svari stjórnmálastefnu
Bandaríkjanna í Vietnam,
hvorki í orði né verki.
IV
Svíþjóð er eitt af þeim íáu
löndum á hnetti þessum, þar
sem ekki vottar fyrir óvild til
Bandaríkjanna. í þessu landi
hafa á síðustu árum rikt sam-
úð og skilningur á tilraunum
Bandaríkjamanna til að auka
og; treysta borgarnleg réttindi
og að berjast' af alefli gegn
örbirgðinni hér í landi, sem
kalla má að sé sjúklegt íyrir-
brigði, svo ofboðslega stór sem
fátækrahverfin eru bæði i
stórborgum og nnnars staðar.
En þegar gerð var skoðana-
könnun í Svíþjóö, kom það í
ljós, að með tilliti til Vietnam
var það mikill meirihluti sem
gagnrýndi hernaðaraðgerðir
Bandaríkjanna þar. Samt voru
8% af þeim sem spurðir voru
fylgjandi Bandaríkjunum í
þessu máli, en ekki fleiri, og
getur það ekki kallazt mikið,
heldur er það með því minnsta
að minnihluta til í slíkum taln-
ingum. Fyrir einu ári og áður
en komið var í Ijós, hve hrylli-
legar voru afleiðingarnar af út-
íærslu stríðsins og aukningu
hers og hergagna, var tilsvar-
andi tala 13%, en við nánari
athugun 'kom í ljós, að unga
fólkið er því nær á einu máli
um að fordæma stjórnmála-
stefnu BandaríkjannB í Víet-
nam. Hið sama, eða mjög likt.
er uppi á öðrum Norðurlöndum-
I Svíþjóð er tólsverð
vopnaframleiðsla, og er til
þess ætluð að gera Svía svo
óháða öðrum löndum sem verða
má að því er snertp varnir
landsins', og til þess áð þetta
komi að íullu gagm, hljótum
við að selja vopn til annarra
landa. Stjórnin hefur eftirlit
með þessari sölu, svo að vopn
séu ekki send til lands, sem
á í óíriði, eða jil lands sem
’ófriðarhætta er talin stafa nf.
Það er staðreynd, að stjórn
Svíþjóðar hlýtur nú sem stend-
ur, hvað sem striðsyfirlýsingu
Bandaríkjanna — sem ekki var
gerð — líður, að telja Banda-
ríkin til þeirra landa sem eiga
í ófriði og ófriðarhætta stafar
af, og má hún því ekki leyfa
vopnasendingar þangað. Ef
stjórnin hefði látið í ljós gagn-
stætt álit, mundi það hafa
mælzt ílla fyrir af almenningi
í Svíþjóð, enda sætt hörðum
mótmælum. Ég veit ekki til
þess að nokkrum mótmælum
hafi verið hreyft í Svíþjóð
gegn þvi sem . Kenneth Gal-
hraith kallaði hafnbann sænsku
stjórnarihnar og hrósaði henni
fyrir.
V
Um Afríku veit ég varla
meira en hver annar athugull
lesandi blaða, tímarita og bóka.
Líklega eru hinir hvítu valda-
menn í Suður-Afríku og Rod-
esíu ánægðir með þetta fram-
ferði Bandaríkjanna. En ég
veit ekki til að neitt af hinum
öðrum fátæku ríkjum\í Afríku,
sem stjórnað er af og byggð
eru þeldökkum mönnum,
hversu háð sem þau kunna
að vera fjárhagsaðstoð frá
Bandaríkjunum, . til viðreisnar
sér, eða jafnvel til þess að
geta skrimt, ég veit ekki til
að stjórn neins af þeim né
•heldur ábyrgir einstaklingar,
hafi, eða séu líklegir til að
vilja verja > aðgerðir Banda-
ríkjanna í Vietnam.
Ég held að hið sama megi
segja um öll lönd í Suður-Am-
eríku. Stríðið í Vietnam bætir
gráu ofan á svart, þar sem er
allt sem á undan var komið
af hendi Bandaríkjanna af því,
sem löndum þessum líkaði illa.
f Suður-Ameríku er án efa
engin sú stjórn til, og varla
nokkur sjálfstæður menntaður
forustumaður, sem nokkuð
kveður að, sem mundi þora að
lýsa yíir velþóknun . sinni á
stjórnmálasteínu Bandaríkj-
anna í Vietnam.
L.yndon Johnson forseti sendi
fyrir skömmu tilmæli til
Moskvu um að láta kalda stríð-
ið hætta. Ekki var þessu anz-
að — og mætti þó ætla að flest-
ir góðir menn, hvar í heimi
sem er, yrðu því fegnir ef af
þessu gæti orðið, en ástæðan
er sú að Sovétríkin vilja alls
ekki taka saman höndum gjfi
Bandaríkin í neinu tilliti, með-
an það sem þar er kallað ótil-
hlýðileg íhlutun og ofbeldi
Bandaríkjastjórnar fer fram og
færist í aukana dag frá degi.
Ekki bætir það úr skák — séð
frá sjónarmiði Bandaríkjanna
—^að stjórn Sovétríkjanna er
þarna á sama máli og allur
heimurinn að heita má utan
Bandarikjanna.
VI
Mestu máli skiptir þó hvað
fólkið í Asíulöndum leggur til
málanna og hvað því finnst-
Um þetta get ég talað af þekk-
ingu, því ég hef starfað að því
Framhald á 9. síðu.
' □ Fimmtudaginn 8. desember sl. var haldinn
fjöldafundur í Madison Square Garden í New
York, og hafði verið stofnað til hans af stúdenta-
félögum, kirkju- og trúfélögum og verkalýðssam-
tökum, í því skyni að andmæla stefnu stjórnar
Bandaríkjanna í Vietnam. Aðalræðuna hélt Gunn-
ar Myrdal, 'sænskur. prófessor og hagfræðingur,
sem u'm skeið var formaður fjárhagsnefndar Evr-
ópu hjá Sameinuðu þjóðunum.' Þjóðviljinn birtir
ræðu Gunnars Myrdal í tveim hlutum — fyrri
hlutann í dag, þann síðari á morgun.
E" g vil hefja mál mitt á því
að bera ‘fram yfirlýsingu,
sem varðar mig sjálfan bein-
línis. Ég er útlendingur í
Bandaríkjunum, en samt sem
áður þykist ég vera þeim vei
kunnugur, og mér þykir vænt
um þau. Ef’ ég leyfi mér frá-
vik frá vísindastörfum mínum
til þess að láta í ljós skoðun
mína á einhverju atriði stjórn-
mála, geri ég það oftar. í
Bandaríkjunum en í Svíþjóð,
Til þess eru góð og gild rök. Af
þessum tveimur löndumj sem
ég get bæði kallað mín lönd,
eru Bandaríkin ekki aðeins
stærri og veigameiri. Þau hafa
líka miklu meiri vandamál að
stríða við innbyrðis. Og stefna
utanríkismálanna er komin á
þá braut. sem stórhættuleg ,má
teljast bæði fyrir þjóðina sjálfa
og aðrar þjóðir. Og vegna þess
að ég tel bandarískar hugsjón-
ir vera hinar sömu sem ég
vildi lifa fyrir, og vandamál
. Bandaríkjanna vandamál 'mín,
tala ég ekki um þetta af reiði.
heldur hryggð og ótta. ‘
|
Ég vil taka það skýrt fram
að stjórn Bandaríkjanna er í
sívaxandi mæli að missa vin-
sældir og virðingu sakir þess-
arar stjórnmálastefnu, og ættuð
1 þið Bandaríkjamenn að ,hug-
leiða þetta vandlega. Einkum
er það Vietnarh-styrjöldin, sem
: þessu veldur, svo illa sem hún
• mælist fyrir um víða veröld.
Nærtækasta dæmi hliðstætt
má telja vaxandi 'óvinsældlr
Frakklands á meðan á hinni
vonlausu og illmannlegu styrj-
öld stóð, sem það háði í Norð-
ur-Afríku, — þar til Frakkland
sá’ að sér og vann sér aftur
virðingu flestra þjóða með því
að binda endi á þessa styrjöld.
Munurinn á þessu tvennu er
sá, áð Frakkland er nógu ríkt
og voldugt til að láta sig radd-
ir álmenningsálitsins um víða
veröld litlu skipta, enn lengur
og í enn ríkara mæli. Að vísu
hljóta aðrar þjóðir að viður-
kenna. að Bandaríkin sögðu
Vietnam ekki stríð á hendur,
og að brugðið hafi verið því
stjórnarskrárákvæði, að það
skuli vera þingið, en ekki for-
setinn, sem úrskurðarvaldið
hefur til að segja öðru ríki
syíð á hendur. Og nú verður
okkur að spyrja hve íreklega
megi mi'sbjóða fyrirmælum um
eftirlit og valdajafnvægi, því
kerfi, sem svo vandlega var
undirbúið af stofnanda þessa
mikla lýðræðisrikis, fyrst fá-
einir menn í Washington eiga
vald á lífi hundraða þúsunda —
eða líklega miljóna ef stríðið
heldur áfram.
II
Óvinsældirnar og virðingar-
Leysið, sem Bandaríkin verða
nú fyrir, koma fyrst og fremst
JUi >