Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1908, Page 16

Eimreiðin - 01.01.1908, Page 16
i6 til séu börn, sem ekki eru fingurhæð á lengd, er brölta um á gólfinu í helvíti«, segir gamall guðfræðingur. Miðalda-guðinn var þó eigi að eins látinn dæma fjölda þeirra, er hann hafði skapað, til eilífra kvala. Hann lofaði líka að auka sælu hinna fáu, sem hólpnir urðu, með þvi, að lofa þeim að vera sjónar- vottar að kvölum hinna fordæmdu frá paradísarsælunni. Kirkjufaðir- inn Tertúllían, sem þó var guðhræddur og mannúðlegur maður, lýsir þessari gleði út í æsar. Skyldi það vera tálsigi fyrir rétttrúaða menn, svo þeir því fremur höfnuðu sjónleikum höfðingjanna: »Hve undra mikilfengleg verður ekki sjón þessi!« segir hann, »hve hissa verð ég ekki? Ég fæ ekki varist að veltast um af hlátri: Hve mun ég ekki klappa lof í lófa! Hvílik sigursjón, að sjá svo marga nafnfræga kon- unga, sem ætlað er að séu á himnum, stynja ásamt Júppíter, guði þeirra, í yztu myrkrum helvítis«. Þá er kirkjufaðirinn hefir haldið þannig áfram stundarkorn, segir hann: »Jafnvel í trúnni geta rétttrú- aðir notið þessarar gleðisjónar, því ímyndunarafl þeirra getur gert hana nálæga.« Nærri má geta, að fyrst annar eins maður og Tertúllían gat skrifað þannig, þá muni trúvillingadómari nokkur hafa þózt hafa heim- ild til að kalla guð »fyrsta trúvillingadómarann«. En skiljanlegt verð- ur það þá líka, að þrá miðaldanna eftir línkind, er athvarf væri í þessum skelfingum, bjó sér til nýjan guðdóm, Maríu mey, er rnenn- irnir mættu treysta og elska í stað guðs. því kærleika, án þrældóms- ótta, er fylla má hug og hjarta, gátu miðaldamennirnir aldrei látið guð sinn blása mönnum í brjóst. Og þó var þetta Krists fyrsta og stóra boð. En hitt er þessu líkt: «Þú átt að elska náunga þinn sem sjálf- an þig.« Pað sem heiðingjunum þótti rnestri furðu gegna, var það, hve kristnir menn elskuðu hver annan. »Sjá, hversu þeir elskast«, sögðu þeir. En þetta stóð ekki lengur en til 4. aldarinnar. Éá sögðu heið- ingjarnir: »Ekkert villudýr er æðisgengnara en kristnir menn með mismunandi trúarskoðunum.« Frá þeim tíma (o: frá 4. öld e. Kr.) er sú kenning varð ríkjandi í kirkjunni, að frelsi væri hvergi að fá nema í skauti hennar, gætu menn ætlað, að fyrsta boðorðið helði hljóðað: xÞú átt að hata óvin þinn«. Og óvinir voru allir, jafnvel hinir nákomnustu, sem ekki trúðu því nákvæmlega, sem kirkjan kendi, og eigi voru henni sammála. Svo fullkomlega umhverfði trúarofsinn kærleiksboðorðinu. Og nú hófust hinar grimmilegustu ofsóknir. Á fyrstu öldunum var það alment álitið svo — og Tertúllían leggur mikla áherzlu á það —, að hvernig sem á standi megi kristinn maður alls ekki vega mann, hvorki með því að vera orsök í dauða- hegningu hans, eða gerast dómari hans, ganga í herþjónustu eða vera böðull. En er kristindómurinn komst til valda í heiminum, fengu leik- menn ekki gætt þessarar reglu. En klerkur varð að sæta hegningu kirkjunnar, ef hann, um leið og hann dró glæpamann fyrir dóm, sótti ekki um, að hinum seka yrði ekki hegnt á lífi eða limum. Áheyri- legt er þetta. En eftir því sem umburðarleysið magnaðist, og blóð- ugar ofsóknir hófust, varð þessi ákvörðun ekki annað en viðbjóðsleg

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.