Morgunblaðið - 21.11.1997, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Klósettmerki
geta verið óhlutbundin
og jafnvel búin til úr dúkkulísum
ÍMYND kynjanna á Carúsó.
Hvað er svona merkilegt við það að vera
klósetthurð? Greinilega ekkert ef marka
má leiðangur Helgu Kristínar Einarsdótt
ur og Ásdísar Ásgeirsdóttur ljósmyndara
sem fundu bara fjóra fjörlega útúrdúra
í annars frekar langdreginni
skreytingahefð
VATNSSALERNI tákn-
að með kopar í kaffigall-
erunu EÍdgömlu Isafold.

KONUR eru geimverur, ef marka má Kaffibrennsluna.
ÓHLUTBUNDIN
merki á Kaffi list.
STÁLKONUR og karlar þeirra í Ráðhúsinu,
DÚKKULISUR fyrir hann og iiana á Vegamótum.
HVAÐ segirðu, salat? Nei,
við erum bara með kaffi
hér,“ svarar framreiðslu-
mærin vantrúa þegar
spurt er eftir salerninu. Tilgangur
heimsóknarinnar er sá að taka
myndir af klósettmerkjum stofnana
og kaffihúsa, í samanburðarskyni, og
þykir ekki tilefni upp á marga fiska.
„Sért er nú hvert áhugamálið,"
hnussar í einum kaffigesta.
„Já, öllu finnur það nú upp á,“
bætir afgreiðslukonan við og á
kannski við þessa leiðinlegu fjöl-
miðla, í sífelldri hneykslisleit, eða
bara ungu kynslóðina sem eins og
svo oft áður siglir örugglega hrað-
byri í átt til einhvers konar glötunar.
Starfsfólk verður sumt bæði tor-
tryggið til augnanna og hvumsa þeg-
ar erindið er borið upp og segist á
einum stað ekki hafa mannskap til
þess að sýna okkur salernin og
hvemig þau eru merkt konum og
körlum. „Þið verðið bara að koma
seinna.“
íhaldssemin virðist allsráðandi að
minnsta kosti í flestum tilfellum,
með nokkrum undantekningum þó
og þá á stöðum handa drukknu fólki.
Sumar hurðir eru að vísu ómerktari
en aðrar, kannski í takti við þessa
síðustu og óræðustu tíma. Ef þær
eru skiigreindar er það í mesta lagi
með hlutlausum konum og körlum
eða sparilegum dömum og herrum
og stundum á ensku.
Lýst er eftir honum og henni,
mömmu og pabba, afa og ömmu, XX
og XY, yin og yang, eða, til þess að
tolla í tískunni, venusi og mars.
Gates og Jobs
klósettiðnaðarins
Klósett er salerni og líka snyrti-
herbergi segir íslensk samheita-
orðabók og sums staðar stendur
WC, eða „water closet“ á ensku. Kló-
sett er tökuorð úr dönsku, segir ís-
lensk orðsifjabók og vísar í „water-
closet" enskunnar, „eloset“ í forn-
frönsku og „clausus" latínunnar, sem
þýðir lokaður. Salerni er leitt af orð-
inu salur. Einnig er talað um náðhús.
Tímaritið Plumhing & Mechanical
Magazine gerir sögu vatnssalernis-
ins að umtalsefni og líkir frumkvöðl-
um þess við Bill Gates og Steve Jobs,
menn með framtíðarsýn. Fyrsti sal-
emisvísir Breta var vitaskuld af kon-
unglegum toga því Sir John Harr-
ington, guðsonur ótölusettrar Elísa-
betar, samkvæmt tímaritinu, setti
saman slíkan búnað handa sér og
drottningunni árið 1596.
Þótti hann nokkuð slyngur upp-
finningamaður, það er þar til hann
fann upp salerni með vatni og sætti
eilífu háði og spotti upp frá því.
Tvöhundmð árum síðar reið Alex-
ander Cummings katlabætir á vað
Harringtons og bætti renniloka við
uppfinningu hans og árið 1885 kom
postulínssalerni Thomasar Twyfords
fram á sjónarsviðið.
Smíðagripir Englendinga rötuðu
ekki yfir hafið með vesturförunum,
sem fluttu með sér koppa, og því
voru uppfinningamenn í nýja heimin-
um á eigin vegum við klósettgerð.
Reyndar voru ekki allir sammála um
hvemig nota ætti koppana og spurð-
ist meðal annars til þeirra á eldhús-
borðum landnemakvenna.
Fyrstir vatnssalernissmiða til þess
að njóta einkaleyfisverndar á hug-
myndum sínum voru Charles Neff
og Robert Frame, íbúar Nýja-Eng-
lands, um aldamótin 1800-1900 en
gerð slíkra gripa var í miklum blóma