Morgunblaðið - 01.04.1995, Blaðsíða 4

4 B LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KOSIMIIMGAR 8. APRÍL
Á KJÖRTÍMABIL-
INU hafa umskipti
orðið á stjóm efna-
hagsmála, einkum
rekstrarskilyrðum at-
vinnulífsins.
Við síðustu Alþing-
iskosningar var hér svo
slök efnahagsstjóm að
algjör vantrú ríkti um
skilning -stjórnvalda á
eðli efnahagslegra
krafta og staðreynda.
Rekstrargrandvöllur
atvinnuveganna var
brostinn, nýsköpun
engin, stöðnun ríkti en
ríkisstörfum fjölgaði.
Halli ríkissjóðs jókst
þrátt fyrir skattahækkanir og or-
sakaði vaxtahækkanir. Dáðlítil rík-
isstjóm stóð ekki við eigin kjara-
samninga og kaupmáttur féll. For-
ingjar hennar sögðu brýnt að
hækka skatta enn frekar, en stefnu
þeirra og forystu var hafnað.
Ný sjónarmið
Ný ríkisstjóm Davíðs Oddssonar
hóf merki nýrra sjónarmiða í stjóm
landsmála. Beitt var hófsömum
aðgerðum er skerða varð þorsk-
veiðiþeimildir um 60% og afurða-
verð féll um 20-30%. í fyrsta sinn
um áratugi varð ekki verðbólgubál
né stórfelld kjararýrnun í kjölfar
stóráfalla í sjávarútvegi.
Aðild að EES tryggði útflutn-
ingsgreinum betri markaðsaðgang
og tollalækkun. Aðgangur fékkst
að menntun og rannsóknar- og þró-
unarverkefnum ESB. Auðveldað
var samstarf við evrópsk fyrirtæki
og öflun markaða og viðskiptasam-
banda.
Halldór Ágrímsson lýsti baráttu
stjórnarandstæðinga gegn EES svo,
að ef Framsóknarflokkurinn hefði
átt sæti í ríkisstjóm hefði hann
verið því fylgjandi. Hann tók ekki
afstöðu til málsins heldur ráðherra-
stóla.
Leikreglum efna-
hagslífsins hefur verið
breytt. Fijálst verðlag
og samkeppni, heimild-
jr til íjárfestinga er-
féndis, og erlendra að-
ila hérlendis. Skattar
af atvinnustarfsemi
lækkaðir og standast
nú samanburð við
grannlöndin. Fjármála-
markaður laus undan
ríkisafskiptum og haf-
in einkavæðing ríkis-
fyrirtækja í sam-
keppni. Náðst hefur
8,5% spamaður ríkis-
útgjalda á hvert
mannsbarn í landinu.
Hætt var ríkisafskiptum en rekstr-
arskilyrði atvinnulífsins bætt með
lækkun skatta, vaxta og verðbólgu.
Meira fjármagni er varið en nokkru
sinni fyrr til rannsókna, þróunar
og markaðstarfs og að mestu til
stuðnings við nýsköpun fyrirtækja.
Þessi stefna hefur tryggt stöðug-
leíka i verðlagsmálum og skapað
atvinnulífi okkar betri samkeppnis-
aðstöðu og sóknarskilyrði. Efna-
hags- og atvinnulíf okkar er á upp-
leið, hægt en öragglega.
Nýr sjóndeildarhringur
Samþykkt grunnskólalaganna á
kjörtímabilinu var mikill sigur fyrir
Olaf G. Einarsson menntamálaráð-
herra og foringja okkar sjálfstæðis-
manna í Reykjaneskjördæmi. Með
nýrri framhaldsskólalöggjöf verður
verkmennt og starfsnám aukið og
bætt tengsl skóla og avinnulífs.
Þróttmikið skólastarf og góð
menntun skapar nýjan sjóndeildar-
hring og er grandvöllur framfara
og nýjunga.
Við eigum að hefja viðskipta-
sókn í fleiri greinum þekkingar.
Hana þarf að undirbúa í mennta-
kerfinu, með auknu áhættufjár-
magni, frísvæðum fyrir útflutn-
ingsstarfsemi og þróun nýrra
greina, fríðindum í orkuverði,
skattheimtu o.fl. Við eigum mikla
tækniþekkingu í sjávarútvegi og
fiskvinnslu og fleiri greinum.
Frammistaða hugbúnaðarmanna
okkar hefur vakið athygli. Við eig-
um fólk í fremstu röð í heilbrigðis-
þjónustu og þurfum að auka þar
einkarekstur og fijálsa samkeppni,
en halda í heiðri kröfum um gæði
og kunnáttu. Hún getur sótt á er-
lenda markaði, t.d. í samstarfi við
ferðaþjónustuna.
Stjórnvöld ættu að viðhafa ís-
lenska innkaupastefnu og haga
hönnunarkröfum þannig, að inn-
lendri starfsemi verði gert a.m.k.
jafn hátt undir höfði og erlendri.
Innlendar samkeppnisgreinar
ættu að fá jafnaðan aðstöðumun
vegna erlendra ríkisstyrkja og
niðurgreiðslna. Byggingareftirlit
ætti ekki að vera strangara við
innlendar tilbúnar byggingarein-
ingar en innfluttar og starfsemi á
byggingarstað. Við eigum alls
ekki að beita innlenda starfsemi
mismunun.
Ríksisstjón Davíðs Oddssonar
hefur byggt upp efnahagslegan
Náðst hefur 8,5%
sparnaður í ríkisútgjöld-
um á hvert mannsbarn
í landinu, segir Árni
R. Arnason, sem stað-
hæfír að stjórnarstefn-
an hafí tryggt stöðug-
leika í efnahagslífinu.
stöðugleika og styrkleika í stað
ójafnvægis og veikíeika, þrátt fyrir
einhver mestu áföll síðari áratuga.
Hagvöxtur eykst, atvinnulífið er í
uppgangi og það á enn ónýtta við-
skiptamöguleika. Þessum árangri
má ekki sólunda, heldur nýta til að
skapa meiri atvinnu, betri lífskjör,
velferð, heilbrigðisþjónustu og
menntakerfi. Veljum betra ísland
með því að styðja Sjálfstæðisflokk-
inn til áhrifa.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Reykjaneskjördæmi.
Yeljiun
betra Island
Árni Ragnar
Árnason
Lægra verð-
lag — fleiri
ferðamenn
FRAMUNDAN eru
betri tímar í efnahags-
lífi þjóðarinnar.
Stöðugleiki og lágir
vextir hafa stuðlað að
þessari þróun. Al-
mennar aðgerðir í
efnahagslífinu skila
sér í bættri rekstrar-
stöðu allra fyrirtækja
í landinu sem í fram-
haldinu íjárfesta
meira og ráða til sín
fólk.
Um leið og hjól at-
vinnulífsins fara að
snúast hraðar er brýnt
að skoða hvar vaxtar-
broddarnir í atvinnulífinu era.
Ljóst er að ferðamannaþjónustan
er ein mest vaxandi atvinnugrein
í heiminum í dag og því gefur
auga leið að íslenskur ferðaútvegur
á mikla möguleika ef rekstrarum-
hverfið er ákjósanlegt.
Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hefur lagt á það áherslu að sam-
ræma og bæta starfsskilyrði at-
vinnulífsins og hefur ferða-
mannaiðnaðurinn ekki farið var-
hluta af því. í því sambandi má
nefna alrnennar aðgerðir sem
skilað hafa sér beint til ferðaþjón-
ustunnar. Stöðugleiki á vinnu-
markaði, í verðlagi og gengi hafa
bætt mjög rekstrarumhverfið og
auðveldað fyrirtækjum að gera
áætlanir til lengri tíma. Það á
ekki síst við um ferðaþjónustuna
þar sem þessir þættir hafa veru-
leg áhrif.
Lægri skattar - lægra verðlag
— fleiri ferðamenn
Hátt verðlag hérlendis hefur
skert samkeppnisstöðu íslenska
ferðamannaiðnaðarins. Ríkis-
stjórnin lækkaði skatt
á matvælum og vöru-
gjald af bjór og felldi
niður aðstöðugjald af
fyrirtækjum. Þá var
tryggingagjald af veit-
ingastarfsemi og bíla-
leigum fært í lægra
þrepið.
Þá má nefna að
fyrir þinglok voru
samþykktar breyt-
ingar á vörugjöldum
af hópferðabifreiðum
og bílaleigubílum.
Markmiðið þar er
fyrst og fremst að
styrkja samkeppnis-
stöðu innlendrar ferðaþjónustu
þannig að hún geti boðið upp á
lægra verð og betri þjónustu. All-
Stefna stjórnvalda í
sambandi við ferða-
mannaiðnaðinn á að
vera sú, að mati Arnar
Hákonarsonar, að
lækka kostnaðinn í
þessari grein með það
fyrir augum að fjölga
ferðamönnum og auka
þannig tekjur ríkisins.
ar þessar aðgerðir stuðla að minni
kostnaði fyrir ferðaútveginn sem
bætir stöðu hans. Um leið er ís-
land að missa þann vafasama
heiður að vera eitt allra dýrasta
Arnar Hákonarson
NÚ KEPPAST
frambjóðendur stjóm-
málaflokkanna um at-
hygli okkar hinna og
keppast um að vera
hvað hugmyndarík-
astir við lausn hinna
ýmsu vandamála jafnt
í atvinnulífinu sem og
heimilislífinu.
Þetta jafnast á við
góðan hugmyndafund
„brain storming" í vel
reknu fyrirtæki og er
þessi opna þjóðfélags-
umræða tvímælalaust
af hinu góða og allrar
athygli verð.
Eg átti þess kost
að fara á ráðstefnu Stafnbúa, fé-
lags sjávarútvegsfræðinema við
Háskólann á Akureyri, sem haldin
var laugardaginn 25. mars sl. í
Háskólabíó. Yfirskrift ráðstefn-
unnar var „íslenskur sjávarútveg-
ur á alþjóðavettvangi".
Talað var um tímamót í íslensk-
um sjávarútvegi með auknum veið-
um utan landhelgi, auk þess sem
íslenskir aðilar hafa í vaxandi
mæli tekið þátt í verkefnum erlend-
is.
Auðvitað var rætt um Smuguna,
Reykjaneshrygginn og Síldar-
smuguna, en það setti
ekki alfarið mark á
fundinn.
Jón Baldvin
Hannibalsson sagði að
við ættum að hafa
stóra drauma um sjáv-
arútveginn íslenska og
hafa kjark og þor til
að hugsa stórt og hafa
ekki „asklok fyrir höf-
uð“. Við ættum að
stefna að því að vista
Sj ávarútvegsskóla
Sameinuðu þjóðanna
hér á landi.
Rétt tilvitnun sam-
kvæmt Orðabók
Menningarsjóðs er að
hafa „asklok fyrir himinn" þ.e.
vera þröngsýnn, sjá ekki út fyrir
brauðstritið.
Steingrímur J. brýndi menn
einnig til útrásar og talaði um
þetta sem næstu útfærslu land-
helginnar, þ.e. hinnar huglægu
landhelgi. Þ.e. að gera okkur gild-
andi alls staðar í heiminum þar sem
því verður við komið í sjávarútvegi.
Halldór Ásgrímsson talaði einn-
ig um gríðarlega möguleika út um
allan heim og að við yrðum að
komast inn í tækifærin um hinn
víða heim.
Kristín Einarsdóttir las ræðu
Jónu Valgerðar Kristjánsdóttur,
sem var veðurteppt á ísafirði. I
ræðunni var áhersla lögð á að
markaðssetning sjávarvöru hefði
sjaldan verið þýðingarmeiri.
Ágúst Einarsson kom ráðstefnu-
gestum nokkuð niður á jörðina með
því að „íslenskur sjávarútvegur"
væri ekki á alþjóðavettvangi eins
og það væri almennt skilgreint.
Við værum þekktir fyrir fryst flök
á Bandaríkjamarkaði, saltfisk í
Suður-Evrópu og loðnu í Japan.
Það væru helst vigtimar frá Marel
sem væru þekktar á alþjóðamark-
aði:
Hann taldi fyrirtækin íslensku
hafa verið illa rekin og með lága
framleiðni og því flest of veikburða
til að sækja á alþjóðamarkað. Þau
fyrirtæki sem hefðu fjárfest er-
lendis, eins og Grandi og Úa, hefðu
getað það vegna fjárhagslegs
styrkleika. Öðrum hefði orðið það
ofviða. Hann taldi að það vantaði
voldugan peningalegan bakhjarl
ef útrás ætti að vera möguleg.
Hann taldi okkur íslendinga
hafa nær engar tekjur af fyrirtækj-
um sem störfuðu. erlendis gagn-
stætt mörgum öðrum þjóðum.
Þessar áherslur stjórnmála-
mannanna tel ég að mörgu leyti
Vel rekin útflutnings-
fyrirtæki verða að fjár-
festa í markaðsmálum,
segir Guðmundur
Ingason, afla sér
þekkingar og sambanda
erlendis.
réttar. Spumingin er hvort við
höfum ekki sofíð á verðinum á
meðan við höfðum nógan fisk hér
innan landhelginnar og spurning
hvort máltækið „neyðin kennir
naktri konu að spinna“ eigi ekki
við jafnt og hitt máltækið sem
mikið er notað „sveltur sitjandi
kráka meðan fljúgandi fær“.
Allir em sammála um að við
höfum mikla þekkingu í sjávarút-
vegi og hana eigum við að nýta
sem víðast um heim. Það er nokk-
ur hroki í þessu en markmiðssetn-
ingin er engu að síður góð því
„glöggt er gests augað“ og við
getum margt !ært erlendis líka.
Mér finnst stóru fisksölufyrir-
tækin ekki hafa staðið sig illa í
seinni tíð og dótturfyrirtæki þeirra
hafa skilað töluverðum peningum
heim á síðustu áram. Hins vegar
er ekki ólíklegt að efla megi sjálfs-
traust þeirra þannig að þau megi
verða meira alþjóðleg.
Fulltrúar einkageirans sögðu frá
raunveruleikanum eins og hann er.
Sighvatur Bjamason frá vinnslu-
stöðinni skýrði frá því að kaup SÍF
á Nord-Morae borguðu sig trúlega
upp á nokkram áram og skynsam-
legast væri að kaupa sig inn í dreif-
ingarfyrirtæki erlendis til þess að
tryggja vörunni markað og tryggja
fullvinnslu hér heima.
Við yrðum hreinlega að kaupa
okkur hillupláss í matvöruverslun-
unum, sækja nær neytandanum
og fjárfesta í dreifingaraðilum.
Hann talaði um að sumir dreifinga-
raðilar einokuðu markaðinn og
blokkeraðu okkur að komast inn.
Mér er spurn hvort við sem þjóð
eram tilbúin í slíkar fjárfestingar,
rétt eins og við höfum fjárfest í
veiðiskipum á undanfömum árum.
Þetta er flöskuhálsinn og að eiga
markað fyrir sjávarvöruna er jafn
þýðingarmikið og eiga fiskiskip.
Er ef til vill líklegra að þessi dreif-
ingarfyrirtæki kaupi okkur?
Hinn ágæti sendiherra Rúss-
lands á Islandi, Yuri Resepov, hef-
ur sett fram hugmyndir um dreif-
ingarmiðstöð í Moskvu fyrir ís-
lenskar vörar, svo kallað „Islands-
hús“. Þarna værum við að viðhalda
neysluhefð sem fyrir er á markaðn-
um fyrir íslenska síld og að planta
okkur inn í framtíðameyslumunst-
ur framtíðar Rússa. Flest þekkt
vömmerki í Bandaríkjunum em
50 ára gömul eða frá því smásölu-
markaðir voru að byija.
Markaðsmál stjómmálamannanna
— hugarflug fyrir kosningar
Guðmundur
Ingason