Morgunblaðið - 01.04.1995, Blaðsíða 2

2 B LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KOSNINGAR 8.APRÍL
Áform um einka-
væðingu Pósts og síma
FRJÁLSHYGGJU-
MENN hafa haft
hægt um sig að und-
anfömu. Síðan þeir
töpuðu í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í
sveitarstjórnarkosn-
ingunum í fyrra og
klúðruðu SVR-málinu
hefur ekki mikið frá
þeim heyrst.
Þriðjudagskvöldið
28. mars varð skyndi-
leg breyting þar á. Þá
tilkynnti Halldór
Blöndal að á næsta
kjörtímabili verði
símahluti Pósts og
síma einkavæddur og
seldur fái hann þar nokkru um
ráðið.
Drög að frumvarpi
Fyrir tæpum tveimur árum
kynnti Halldór Blöndal, sam-
gönguráðherra, drög að frumvarpi
um einkavæðingu Pósts og síma.
Það gerði ráð fyrir að Póstur og
sími yrði hlutafélag í ársbyijun
1994 og að hægt yrði að selja
hlutabréf innlendum og erlendum
aðilum í ársbyijun 1998. Drögin
gerðu ráð fyrir að starfsmenn
Pósts og síma yrðu ekki lengur
opinberir starfsmenn með þeim
réttindum og skyldum sem því
fylgir og að ekki yrði staðið við
réttindi starfsmanna varðandi bið-
launagreiðslur. Fólk héldi ekki
störfum sínum gerði það kröfu
um að réttindi þess
yrðu virt. Tilveru-
grundvöllur stéttarfé-
laga starfsmanna
(FIS og PFÍ) yrði ekki
lengur til.
Gert var ráð fyrir
að Póstur og sími yrði
seldur (les. gefinn
einkavinum) á u.þ.b.
8 milljarða eða
20-30% af raunvirði.
Vonbrigði
íhaldsmanna
í Bretlandi
Einkavæðingar-
hugmyndir eru ekki
nýjar af nálinni hér á
landi. f október 1991 sagði Morg-
unbl'aðið frá því, í viðtali við einn
af borgarstjórum íhaldsflokksins
í Bretlandi, hvemig fijálshyggju-
mönnum þar í landi tókst að leggja
símaþjónustu í rúst í aðalvið-
skiptahverfi Breta í Lundúnum
og hvað fyrrverandi stuðnings-
menn einkavæðingarinnar hefðu
orðið fyrir miklum vonbrigðum
þegar hlutafélagið British
Telecom kom til starfa. Gróði fé-
lagsins var óhemjumikill. Hann
var ekki notaður til að viðhalda
símanum nema að hluta. Fjárfest
var í gróðafyrirtækjum sem ekk-
ert höfðu með símarekstur að
gera.
Skrautlegt lið úr fijálshyggju-
armi íhaldsins í Bretlandi kom til
starfa. Nicholas nokkur Ridley
Kjósum Ögmund
Jónasson, segir Ragn-
hildur Guðmundsdótt-
ir, og óháða félaga
hans um land allt.
varð samgönguráðherra. Hann
fékk þá flugu í höfuðið að leigubíl-
stjórar í London ættu ekki að vera
háðir töxtum, heldur ætti að vera
hægt að semja við þá hveiju sinni.
Ridley þessi var síðar settur úr
embætti samgönguráðherra af því
að hann kunni ekki almenna
mannasiði.
Dýrari og verri símaþjónusta
Breska einkavæðingarmódelið
hefur síðan verið útflutningsvara
til margra landa. Það er hægt að
rekja lið fyrir lið nákvæmlega
sömu afleiðingar einkavæðingar-
innar í hinum ýmsu löndum. For-
skrift Thatchers er fylgt lið fyrir
lið. Þess vegna er auðvelt að sjá
fyrir hvað myndi gerast hér á
landi.
1. Síminn (og e.t.v. Pósturinn)
yrði seldur langt undir matsverði
til einkavina.
2. Þjónusta verður dýrari og
verri, sérstaklega hjá einstakling-
um og í stijálbýli.
Ragnhildur
Guðmundsdóttir
3. Þjónusta lækkar í verði til
stórfyrirtækja, gagnaflutningur
milli landa t.d.
4. Hlutabréf seljast m.a. úr
landi og erfitt verður að henda
reiður á hveijir ráða símafyrirtæk-
inu raunverulega.
5. Starfsfólki fækkar um þriðj-
ung til helming á fáum árum.
Launakjör versna nema hjá örfá-
um toppum.
Hrokafull framkoma
gagnvart starfsmönnum
Forystumenn félaga síma-
manna í grannlöndum okkar sjá
mest eftir því í dag að hafa sýnt
samstarfsvilja í upphafi einka-
væðingar. Þeir létu blekkjast af
loforðum um að starfsmenn nytu
góðs af góðri afkomu. Við engin
slík loforð var staðið til almennra
starfsmanna.
Samskipti British Telecom við
starfsmenn og viðskiptavini hafa
einkennst af hroka og yfirgangi.
Við slíku eiga almennir starfs-
menn fá ráð. Ríkisskipuð eftirlits-
nefnd símnotenda varð að skipa
breska símafélaginu að lækka
símreikninga og starfa innan
lagaramma sem settur var. Eftir-
litsnefndin sagði að mikill gróði
félagsins hefði ekki skilað sér til
notenda í formi bættrar þjónustu.
Í stéttarsamtökum víðs vegar
um heim er vel fylgst með því
hvað er að gerast varðandi síma-
þjónustu. Þannig upplýstist það á
ráðstefnu símamanna í Danmörku
á sl. ári að í Noregi var ekki fyrr
búið að taka ákvörðun um einka-
væðingu símans en samningar
lágu á borðinu um samvinnu við
British Telecom. Norskum ráða-
mönnum var síðan boðið á nám-
skeið.í Bretlandi til að læra hvern-
ig hægt sé að halda stéttarfélög-
um starfsmanna í skeíjum.
Gagnsókn gegn
frjálshyggjunni
Þegar forystumönnum stétt-
arfélaga símamanna og póst-
manna hér á landi tókst með mik-
illi samstöðu að hindra áform um
einkavæðingu Pósts og síma árið
1993 vissu þeir að þama gat verið
um stundarfrest að ræða. Drög
að frumvarpi voru til niðri í skúffu.
Þrátt fyrir það var það nokkuð
óvænt að samgönguráðherra
skyldi gefa þessa yfirlýsingu tæp-
um tveimur vikum fyrir kosningar
um hvað hann vildi gera á næsta
kjörtímabili fengi hann að ráða.
Ég var spurð að því strax um
morguninn eftir sjónvarpsviðtalið
við ráðherrann af hveiju hann vildi
einkavæða símann og hvað við
ættum að gera.
Líklega dregur Halldór dám af
fijálshyggjuráðgjöfum í umhverf-
inu og stöðug velgengni Flokksins
í skoðanakönnunum — allt að 45%
— truflar e.t.v. hæfni til ályktana.
Og ekki hefur Halldór heyrt nýj-
ustu ræðu Davíðs um víðsýni og
fuglavinaflokkinn.
Það sem starfsmenn Pósts og
síma og reyndar landsmenn allir
geta gert er að tryggja í komandi
kosningum að fijálshyggjustjórn
verði ekki mynduð að þeim lokn-
um.
Það gerum við best með því að
kjósa Ögmund Jónasson og óháða
félaga hans í samstarfi við Al-
þýðubandalagið um allt land. Síð-
ast en ekki síst beini ég þessari
áskorun minni til fólksina í dreif-
býlinu, en það er fólkið sem hefur
farið verst út úr einkavæðingu
símans í þeim löndum sem hún
er komin á.
Höfundur er varaformaður BSRB,
formaður Félags ísl. símamanna
og Sambands norrænna
símamanna.
Kosningar
og menning
í FJÖLMIÐLAUM-
RÆÐUNNI undanfar-
ið hefur menningar-
stefnu stjómmála-
flokkanna verið sniðinn
heldur þröngur stakk-
urinn. Helst er að sjá
að íslensk menning sé
orðin eitthvað sem
skipti flesta stjóm-
málamenn litlu sem
engu máli. Þessi dapur-
lega staða allrar menn-
ingaramræðu opinber-
aðist grímulaust í sjón-
varpsþætti ríkissjón-
varpsins nýlega, þar
sem stjómmálamönn-
um og öðram viðstöddum var ætlað
að gera „úttekt" á menningarmálum
þjóðarinnar í heild sinni, á nákvæm-
lega tveimur mínútum! Takk fyrir!
Er þetta ýjókaþjóðin ísland“?
„söguþjóðin Island“? Þjóðin sem ól
af sér Kjarval, Jón Leifs, Ásgrím
Jónsson, Jón Stefánsson, Erró,
Bólu-Hjálmar, Björk, Kristján Jó-
hannsson, Snorra-Eddu og íslend-
ingasögurnar? Seint verður víst sagt
að íslenskir stjómmálamenn hafi
ofalið listamenn sína. Getur verið
að einhverjir stjómmálaflokkana
telji sér hag af því að ala á því við-
horfi „Júróvisjón-kynslóðarinnar"
að listamenn þjóðarinnar séu að
mestum hluta letingjar og ómenni,
sem alla tíð hafi vérið ómagar á
þjóðarpyngjunni? Sömu flokkar og
krefjast miðstýringar og einangran-
ar menningarmála að „stalínskum"
sið, og telja þeim best komið ef
ákveðmr ráðherrar og þeirra pólit-
ísku dindlar, með sinni frægu einka-
vinavæðingu, haldi um stýrishjólið?
Einn stjórnmálaflokkur hefur þó
þrátt fyrir allt lengi
haft sérstöðu í afstöðu
sinni til menningar-
mála. Alþýðuflokkur-
inn. Eitt mesta blóma-
skeið íslenskrar menn-
ingar var t.d. í tíð Gylfa
Þ. Gíslasonar fv.
menntamálaráðherra
og nýtur þjóðin enn
ávaxtanna af hans
merku störfum. Al-
þýðuflokkurinn hefur
lengi haft þá stefnu að
ríkisvaldi og sveitarfé-
lögum beri skylda til
að standa myndarlega
að framlögum til menn-
ingarmála, án þess að miðstýra þeim
málaflokki með pólitískum kommis-
örum. Alþýðuflokkurinn hefur þá
stefnu að framkvæði og stjómun í
listum og menningu skuli sem mest
Góð reynsla er að menn-
ingarforystu Alþýðu-
flokksins, segir Sverrir
--------------------------
Olafsson, eins og
reynsla Hafnfírðinga
vitnar glöggt um.
vera í höndum listamanna sjálfra,
en yfirvöld eigi að vera hinn styrki
fjárhagslegi og siðferðilegi bakhjarl.
Stefna Alþýðuflokksins um stofnun
sérstaks menningarmálaráðuneytis
er löngu tímabær umræða. Þetta
ráðuneyti yrði sá langþráði og verð-
ugi þjónustuaðili menningarinnar
sem sárlega hefur vantað. Slíkt
Sverrir Ólafsson
ráðuneyti verður sá aðili, sem hlut-
laust getur séð um kynningu á list-
um hérlendis jafnt sem erlendis,
útdeilingu ijármagns til verkefna
um land allt, starfslauna og opin-
berra verkefna. Þá er ekki vanþörf
á að jafna aðgang hinna ýmsu sveit-
arfélaga að sameiginlegum sjóðum
okkar allra til menningarmála, en
öll þessi mál eru nú í hinum mesta
ólestri og stjómast mest af flokks-
skírteinum og vinabitlingum, án
nokkurs tillits til fagmennsku. Nú-
verandi menntamálaráðherra hefur
þar væntanlega slegið öll fyrri met,
sjálfum sér og flokki sínum til lítils
sóma. Utanríkisráðuneytið hefur
undir stjóm Alþýðuflokksins unnið
markvisst að kynningu á íslenskri
list og menningu erlendis á undan-
fömum áram, og þar með haft af-
gerandi áhrif í þá vera að opna ís-
lenskri menningu aðgang að hinum
stóra heimi. Frábær reynsla er af
stefnu Alþýðuflokksins í uppbygg-
ingu menningarmála bæði erlendis
og hérlendis. Það hefur örugglega
ekki farið fram hjá nokkram lands-
manni hversu vel hefur tekist til í
menningarmálum í Hafnarfirði und-
ir stjórn Alþýðuflokksins, þrátt fyrir
rætinn óhróður og lygar pólitískra
andstæðinga Alþýðuflokksins um
annað. Þar hefur mest farið fyrir
háværam ærumeiðingum og niður-
rifshjali. Ekkert bólar hins vegar á
staðreyndum eða rökum. Sannleik-
urinn er sá að enginn annar stjórn-
málaflokkur en Alþýðuflokkurinn
hefur gert jafnmikið til að mæta
óskum og þörfum íslenskrar menn-
ingar í verki. Við kjósendur þurfum
að tryggja með öllum ráðum að
ráðuneyti menningarinnar verði eft-
ir kosningar í höndum þeirra sem
raunveralega hafa getu, vilja og
metnað til að vinna vel að menning-
armálum, í stað þess vandræða-
gangs sem landsmenn hafa orðið
vitni að í óstjómartíð núverandi
menntamálaráðherra. Við kjörkass-
ann verður því val velunnara ís-
lenskrar menningar auðvelt. X-A.
Höfundur er myndlistarmaður.
í NÝLEGRI skoð-
anakönnun, sem gerð
var af Félagsvísinda-
stofnun Háskólans,
kom fram að um 80%
vilja tveggja flokka
stjóm og um 60% að
Davíð Oddsson verði
forsætisráðherra á
næsta kjörtímabili.
Ég hef hitt fjöldann
allan af fólki að und-
anfömu á framboðs-
fundum og á vinnu-
stöðum, sem vill ein-
mitt slíkt stjórnar-
mynstur, vill viðhalda
þeim stöðugleika sem
náðst hefur og treystir Sjálfstæð-
isflokknum bezt til þess að leiða
slíkt samstarf. Þegar talið berst
síðan að því við hvern sé æskileg-
ast að eiga samstarf er ýmislegt
uppi á teningnum. Sumir vilja
Alþýðuflokkinn og áframhald á
núverandi stjórnarsamstarfi, aðrir
vilja ekki sjá slíkt og veðja á
Framsóknarflokkinn eða Alþýðu-
bandalagið. Jóhanna hefur beðist
undan slíkri stjórnaraðild. Ólafur
Ragnar Grímsson sagði frá því
fyrir nokkrum dögum að hann
hefði unnið drög að málefnasamn-
ingi vinstri stjómar og gæti mynd-
að slíka stjórn strax að loknum
kosningum.
Framsókn vegur salt
Við blasir því hið kalda, vinstra
vor, öfugt við vilja 80% kjósenda.
Þá segja menn: Nú, við kjósum
auðvitað bara hann Halldór! Er
ekki Framsóknarflokkurinn ágæt-
ur miðjuflokkur sem
sjálfstæðismenn gætu
sem bezt unnið með?
Því er til að svara, að
á undanförnum árum
hefur Framsókn vegið
salt á milli borgara-
legra afla og vinstri-
mennsku.
Halldór vill
vinstri stjórn
En nú hefur for-
maður flokksins,
Halldór Ásgrímsson,
kveðið upp úr með það
að hann vilji vinstri
stjórn. Hann hefur
margoft lýst því yfir að undan-
förnu að fái hann umboð til stjórn-
armyndunar, verði það hans
Við blasir því hið kalda,
vinstra vor, segir Katr-
ín Fjeldsted, öfugt við
vilja 80% kjósenda
fyrsta verk að leita eftir sam-
starfi við vinstri flokkana! Þetta
þarf kjósandanum að vera ljóst
þegar að kjörborðinu kemur. Eina
leiðin til þess að tryggja öfluga
tveggja flokka stjóm undir forystu
sjálfstæðismanna er að kjósa
Sjálfstæðisflokkirin.
Höfundur er læknir og skipar 9.
sæti á framboðslista Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík.
Kalt
vinstra vor?
Katrín Fjeldsted