Morgunblaðið - 02.03.1984, Side 30

Morgunblaðið - 02.03.1984, Side 30
30 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. MARS 1984 Myndlist Valtýr Pétursson Tvær sýningar Hringur Jóhannesson er fyrir löngu þekktur listaniaður, sem hefur á síðustu árum vakið at- hygli fyrir framsækna þróun í verkum sínum, sem gert hefur hann að sérstæðum listamanni, sem fer sínar eigin götur. Hér áður fyrr, var Hringur aðallega þekktur sem teiknari, en nú er hann engu síður kunnur fyrir málverk sín. Hann hefur á und- anförnum árum verið afar af- kastamikill og nú munu vera um fjögur ár frá því er hann sýndi einkasýningu að Kjarvals- stöðum. Þangað er hann nú aftur kominn með sýningu á málverk- um og teikningum, en sama dag og hann opnaði sýningu sína að Kjarvalsstöðum opnaði hann einnig sýningu á krítarmyndum í Ásmundarsai. Tvær sýningar eftir sama mann á sama tíma, geri aðrir betur. Að Kjarvalsstöðum eru 93 verk og þungamiðja þeirrar sýn- ingar eru olíumálverk, en einnig eru þar nokkrar stórar teikn- ingar á léreft, sem er sjaldséð myndlist hér í borg og þá hefur Hringur og innréttað salarauka á gangi og komið þar fyrir myndum, sem hann gerði suður á Kanarí, teikningum- og litkrít- armyndum. Sá hluti sýningar- innar er að mínu viti áhugaverð- ari en margt annað og ég fæ ekki annað séð en að þar takist Hringi mjög vel upp, þegar best lætur. Þetta eru litlar myndir, en unnar af mikilli íþrótt og standa meira en fyllilega fyrir sínu. Olíumálverk Hrings eru mjög í ætt við það, sem áður hef- ur komið frá honum og enn legg- ur hann mikla áherslu á smáat- riði í tilverunni, ef svo mætti að orði kveða. Hann nær ágætum árangri á stundum, og bestur finnst mér hann, þegar hann er ljúfur í lit og svolítið loðinn i teikningu. Formskyn Hrings er hnitmiðað og samsvarar vel við- fangsefninu, en það er oftast úr átthögum Hrings í Aðaldalnum, þar sem hann vinnur sumar- langt í vinnustofu sinni í Haga. Hringur hefur margþróaða tækni, sem fellur vel að því er hann tekur sér fyrir hendur, en ég er ekki viss um að þessi fág- uðu vinnubrögð endist listrænt eins vel og fyrstu áhrif gefa til kynna, úr því verða tíð og tími að skera. í Ásmundarsal eru eingöngu krítarmyndir og eru þær 38 tals- ins. Þær eru afar jafnar og sverja sig hver í ætt við aðra. Hringur er stundum nokkuð þungur í litum í þessum verkum, gangstætt því sem hann var þeg- ar hann flutti heim frá Kanarí. Allur frágangur þessara verka er óaðfinnanlegur og er Hringur á öllum sviðum mjög vandvirkur og tækni hans með krít engu síðri en þegar hann mundar pensilinn. Það er mikið átak fyrir listamann að koma fram á tveim stöðum í senn, Hringur klárar það vel og svo skulum við segja að Reykjavík sé orðin nokkuð stór á þessu sviði. Þetta er alveg eins og í París, þegar best lét. Myndir úr lífi mínu Listasafn ASÍ hefur efnt til sýningar á smámyndum eftir hinn þekkta málara okkar, Jón Engilberts, en hann lést fyrir nokkrum árum, nánar tiltekið í byrjun árs nítján hundruð sjötíu og tvö. Jón var einn af okkar þróttmestu og afkastamestu máiurum og eftir hann liggur mikið og auðugt starf. Nú hefur verið tekin til sýningar mynd- röð, er hann kallaði „Myndir úr lífi mínu“ og entist ekki aldur til að koma fyrir almenningssjónir, en ekkja hans og dóttir hafa nú hrint þeirri hugmynd lista- mannsins í framkvæmd og sýn- ing á þessum verkum er orðin að raunveruleika. Þarna eru á annað hundrað myndir, gerðar með olíukrít, vatnslitum, bleki (tússi) og blý- anti. Allt eru þetta smáar mynd- ir og í raun líkari frummyndum að stærri verkum en sjálfstæð- um myndverkum. Samt verður ekki annað sagt en að þessar litlu myndir hafi fullkomlega sinn persónuleika og að mínu áliti er þarna um sjálfstæð verk að ræða. Þau eru runnin úr mjög margþættum jarðvegi og allt mögulegt ber þarna á góma. Það er sannast orða, að hressilegur blær er yfir þessu öllu saman og litagleöin sver sig í ætt við þann Engilberts, sem við þekkjum af stærri og veigameiri verkum. Þarna er hressilegur expression- ismi á ferð, sem sver sig í ætt við það umhverfi, sem Jón hrærðist í. Það er skáldskapur og róman- tík í þessum myndum, bæði hvað fyrirmynd snertir og ekki síður litameðferð. Teikning Jóns er djörf og snögg. Hann lætur smá- atriði lönd og leið, en höndlar augnablikið af mikilli innlifun og tæknilegum fimleik. Það er ekki langt á milli þessara verka og sums af því, sem nú er kallað nýja málverkið. Það er sama sveiflan og sami þróttur, sem hér á sér stað. Þeir, sem ekki þekkja of vel til verka Jóns Engilsberts, ættu að geta fengið hugmynd um þrótt og hugkvæmni þessa málara, sem var einn af þeirri kynslóð er bókstaflega skóp þá listgrein, sem við nú þekkjum undir nafn- Óði tuddinn Jake La Motta Kvíkmyndir Ólafur M. Jóhannesson Nafn á frummáli: Kaging Bull. Ilandrit: I’aul Schrader, Mardik Martin, byggt á bók La Motta sem hann ritaði í samvinnu við Joseph Carter og Peter Savage. Stjórn: Martin Scorsese. Myndataka: Michael Chapman. Ætli Robert de Niro sé ekki einhver metnaðarfyllsti leikari sem stigið hefir fram á hvíta tjaldið? í það minnsta minnist ég ekki jafn metnaðarfullra átaka og eiga sér stað milli de Niro og millivigtarboxarans Jake La Motta í myndinni: Rag- ing Bull sem nú er sýnd í Tóna- bíói. Slíkum hamförum fer de Niro að engu líkara er en þar sé á ferð snargeggjaður boxari. Varð mér hugsað til de Niro í Taxi Driver sem gerð var árið 1976. { þeirri mynd lék hann taugaspenntan, innhverfan mann sem hafði glatað sjálfinu innan um steinófreskjurnar á Manhattan. Jake La Motta er hinsvegar með stáltaugar og höfuðskel álíka þykka og vísund- ur. Hann er trylltur af metnaði og jafn upptekinn af eigin skrokk og smápía sem er á leið- inni á sitt fyrsta stefnumót. Það er sum sé ekki vinnandi vegur að setja samasemmerki á milli þess Robert de Niro sem birtist í Taxi Driver og hins sem nú birtist í Oða bolanum. Og ekki nóg með það því de Niro tekst í síðast- nefndu myndinni að bregða sér í tvö gerólík hlutverk. Framan af mynd er hann hinn djöfulóði Bronx-boli sem lúber jafnt keppinautana í hringnum og bráðfallega eiginkonuna, en und- ir lok myndar fáum við að kynn- ast Jake La Motta sem útbrunnu fituhlassi er veifar dýrum vindli á ódýrum næturklúbbum. Eins og menn sjá af þessari lýsingu er aðalpersóna Óða bol- ans ekki beint spennandi. Samt held ég að leikstjóranum Martin Scorsese sé mikið í mun að við öðlumst einhverja samúð með persónu Jake La Motta. Enda næsta fávíslegt af alvöruleik- stjóra að eyða 129 mínútum í krufningu dusilmennis. En hvers vegna vaknar þá samúðin með þessum slagsmálahundi? Ég minntist á að La Motta hefði lúbarið eiginkonuna. Ástæðan var sú að sjúkdómur er afbrýðisemi nefnist herjaði á blessaðan manninn í óvenju rík- um mæli. Höfum við ekki oftast samúð með slíkum sjúklingum? Þá ber að hafa í huga, að þrátt fyrir allt var La Motta sannur íþróttamaður (ef hægt er að telja barsmíð til íþrótta), sem vildi klifra af eigin rammleik uppá toppinn. En málið er nú ekki svo einfalt í henni Ameríku. Mafían ræður hver hlýtur sigur- inn og hinn frábæri millivigtar- boxari á ekki annarra kosta völ en leika eftir hennar nótum. Virðist manni einhvernveginn að allt snúist í höndum La Motta eftir að hann beygir sig undir vilja Mafíunnar. Hann virðist glata sjálfsvirðingunni og snýst jafnvel gegn sínum eigin bróður sem reyndar er náinn „vinur" mafíósanna. Og ekki bætir úr skák að eiginkonan var fyrrum í slagtogi við hina sikileysku sjarmöra. Þannig má túlka — með góð- um vilja — afbrýðisemi Jake La Motta sem andóf við ofurveldi Mafíunnar. Sé myndin skoðuð í þessu ljósi fær hún allt aðra og dýpri merkingu en myndir Stall- one um svipað efni. Hinir enda- lausu bardagar Jake La Motta verða ekki bara marklaus, sóða- leg slagsmál sem þreyta augað, heldur sjáum við þar sjálfstædis- baráttu manns sem telur sig búa í frjálsu landi og vill neyta rétt- ar síns. Við sjáum líka hversu djúpt sá maður sekkur sem selur sannfærinu sína. Sannast hér rækilega sú kenning að aumari er feitur þjónn en lúbarinn þræll. Já, þessi kvikmynd er merkileg fyrir margra hluta sak- ir, ekki síst frábæran leik Robert De Niro og þann boðskap sem er næstum hulinn á bak við öll slagsmálin. Verst að myndin skuli ekki vera í lit. Það er dálít- ið þreytandi að horfa á svart/- hvíta mynd í tvo tíma. En svona ánetjast maður tækninni eigin- lega án þess að vita af því. P.S. En við megum ekki blind- ast af tækninni og ekki róast prentvillupúkinn á öld tölvunn- ar. Þeir sem rita að staðaldri í blöð sjá oft smávillur í eigin rit- smíðum. Stundum eru slíkar villur til komnar vegna krots greinarhöfundar í eigin handrit. Annars er ómöguiegt að eltast við slíkt. Þó vil ég að gamni benda á smávillur er ég greindi í greinarskrifum mínum er birt- ust í síðasta miðvikudagsblaði. 1 greininni um nýjasta íslenska sjónvarpsleikritið er að finna eftirfarandi málsgrein: En fáir eru spámenn í eigin föðurlandi og þótt ... hafi dansað í frægð- arsölum hins víðlenda Svíaríkis, þá verður honum rækilega fóta- skortur. Hér átti að standa ... verður honum hér rækilega fóta- skortur. í greininni um sjöttu kvikmyndahátíðina stendur eft- irfarandi: Báðar þessar myndir standa fyrir sínu og að mínu mati hef ég þegar lýst því yfir að sögu Kim Skov verði að segja í sjónvarpinu okkar því þar er sögð örlagasaga fjölmargra vandræðabarna. Átti að standa: Báðar þessar myndir standa fyrir sínu að mínu mati. Hef ég þegar lýst því yfir að sögu Kim Skov verði að segja í sjónvarpinu okkar ... Ég birti þessa athuga- semd með von um að prentvillu- púkinn fitni ekki frekar á fjós- bitanum. Ég veit að hann á sér hættulegan óvin þar sem eru handritalesarar dagblaðanna.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.