Morgunblaðið - 14.08.1982, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1982
17
25 hjólreiðamenn
ræða við ritara
SÞ í Vín:
„Hjólad
fynr
friðinn"
Vinarborg, 12. áfpíst. AP.
LANGUREYTTIR á aðgerðar-
leysi stórveldanna í kjarnorku-
málum ákváðu stúdentar frá
Norðurlöndum að efna til hjól-
reiðahópferðar um Evrópu þar
sem kjarnorkuvopnum skyldi
mótmælt. Fjórum mánuðum síð-
ar lögðu 25 hjólreiðamenn frá 6
Vestur-Evrópulöndum og Banda-
ríkjunum af stað í leiðangur, sem
bar yfirskriftina „Hjólað fyrir
friðinn".
„Fólk heldur því fram að
friðarhreyfingin í Vestur-
Evrópu sé skipulögð af
Kremlverjum," sagði einn
hjólreiðamannanna, Tore
Nærland frá Noregi. „Slíkt eru
bábiljur einar og eiga ekki við
merkileg rök að styðjast.“ Hóp-
urinn hjólar um 100 km vega-
lengd á dag. Á leiðinni hafa
margir slegist í hópinn í lengri
eða skemmri tíma, mest 27
manns.
Meðan á dvöl þeirra í Vín-
arborg stóð ræddu hjólreiða-
mennirnir stuttlega við Javier
Perez de Cuellar, aðalritara
Sameinuðu þjóðanna, sem var í
opinberri heimsókn í borginni.
Þá sögðu fyrirliðar hópsins, að
þeim hefði verið veitt vilyrði
fyrir stuttu spjalli við forseta
Rúmeníu og leiðtoga kommún-
istaflokksins þar í landi, Nic-
olae Ceausescu. Hann er eini
leiðtoginn í Austur-Evrópu,
sem hefur hvatt bæði Banda-
ríkin og Sovétrikin til að fjar-
lægja langdrægar eldflaugar
frá Mið-Evrópu.
25 flýja
til ftalíu
Gorizia, ftaliu, 12. ánúst. M’.
TIJTTUGIJ og fimm flóttamenn
frá þremur löndum A-Evrópu
báðu í dag um pólitískt hæli á
ítaliu eftir að hafa komist yfir
landamæri Júgóslavíu, sam-
kvæmt upplýsingum frá lögregl-
unni.
Yfirvöld segja þetta mesta
fjölda sem sögur fara af sem
flúið hefur yfir í jiennan litla
landamærabæ á Italíu á ein-
um degi.
Austur-Evrópubúarnir, sem
eru 16 Rúmenar, sjö Tékkar og
tveir Ungverjar, voru allir
sendir í flóttamannabúðir í
Latínu, rétt fyrir sunnan Róm,
þar sem þeir munu bíða úr-
skurðar í málum sínum.
Sem kunnugt er hefur
mikill fjöldi Víetnama horf-
ið úr landi frá því aö komm-
únistar tóku þar öll völd ár-
ið 1975. Stjórn landsins
gagnrýnir fólk þetta gjarn-
an fyrir að hafa ekki viljað
leggja neitt á sig fyrir bylt-
inguna. Sannleikurinn er
hins vegar sá, að með
peningasendingum til ætt-
ingja og vina heima hafa
flóttamennirnir bjargað
mörgum Víetnama frá
hungurdauða.
Þeir sem farið hafa úr landi
hafa bæði sent heim fé og ýmiss
konar munaðarvarning, sem tor-
fenginn er í Víetnam. Fyrir
bragðið blómstrar svartur mark-
aður í hliðargötum Ho Chi
Víetnamskir sjóliðar stökkva í örvæntingu á milli skipa í höfninni í Danang skömmu áður en borgin féll
í hendur Viet Cong og Norður-Víetnama 1975.
Astandið í Víetnam:
Flóttamennirnir hafa bjargað
mörgum frá hungurdauða
Minh-borgar og í Kínahverfinu
Cholon. Þar eru víða fullar hillur
af japönskum rafmagnstækjum,
úrum, myndavélum, áfengi frá
Vesturlöndum og sígarettupökk-
um.
Stjórnin í Hanoi á ekki sjö
dagana sæla vegna slæms
ástands í peningamálum og hef-
ur því séð í gegnum fingur við
svartamarkaðsbraskarana í suð-
urhluta landsins. Þegar öllu er á
botninn hvolft, er erlendur
gjaldmiðill í umferð fyrir þeirra
tilstilli svo og neyzluvarningur,
sem mikil þörf er á, og lyf frá
Vesturlöndum.
Ymsir harðlínumenn í stjórn-
málum eru ekki ýkja ánægðir
með þetta ástand, en þeim er
tjáð að það muni aðeins ríkja um
skamman tíma. Innan tíðar
muni ríkið taka í sínar hendur
alla verzlun í landinu.
Fái fólk sendan erlendan
gjaldeyri, getur það keypt sér
erlendar munaðarvörur í gjald-
eyrisverzlunum á vegum stjórn-
arinnar. Síðan er hægt að selja
vörurnar á svörtum markaði
fyrir tífalt það verð, sem fyrir
þær var greitt. Bandaríkjadoll-
ari er skráður á tíu dong eða
rúmlega 10 krónur. Hins vegar
er hægt að kaupa einn dollar á
85 dong á strætum úti.
Stjórnin lætur verzlanir við
götuna Tu Do, þar sem mikið er
um ferðamenn á ferli, greiða allt
að8 þúsund dong í skatta á már-
uði. Þessar verzlanir kaupa doll-
ara á gangverði hins svarta
markaðar. Handiðnaðarverzlun
á vegum ríkisstjórnarinnar hlít-
ir ekki hinni opinberu gengis-
skráningu, og ekki er farið í
launkofa með það.
Ymsir þeirra, sem gera það
bezt á svarta markaðnum, eru
menn sem stálu bandarískum
einkennisbúningum og öðru til-
tæku, meðan Bandaríkjamenn
studdu Suður-Víetnama í stríð-
inu gegn Norður-Víetnam. Núna
eru það einmitt Norður-Víet-
namar, er koma suður á bóginn,
sem eru beztu viðskiptavinirnir
á svarta markaðnum. Þá hefur
lengi dreymt um ýmiss konar
neyzluvarning, og eina leiðin til
þess að koma höndum yfir hann
er að leggja sig niður við spill-
ingu.
Þeir sem verzla á svarta
markaðnum eru einatt mið-
stéttarfólk, t.d. læknar og lög-
fræðingar, sem selja ættargripi,
postulínsvörur og bækur. Þeir
eru að öngla saman þúsund doll-
urum fyrir mútum, svo að þeir
fái brottfararleyfi, eða tvö þús-
und dollurum, sem nægir fyrir
bátsfari handa einum til ein-
hvers grannríkisins í Asíu.
Ríkustu mennirnir í suður-
hluta Víetnam eru þeir sem fyrr-
um lögðu stund á kaupsýslu.
_Margir þeirra eru af kínverskum
ættum. Flestir lokuðu þeir verzl-
unum sínum og fyrirtækjum áð-
ur en stríðið var til lykta leitt,
því að þeir óttuðust hermdarað-
gerðir gegn kapitalistum. Þeir
láta lítið á sér kræla, en festa
mikið fé í smygii, verzlun með
erlendan gjaldeyri og annast á
bak við tjöldin sölu á eignum Ví-
etnama, er fara úr landi.
Peningar ávaxta sig sjálfir er
orðatiltæki, sem oft heyrist í Ho
Chi Minh-borg.
Glæsileg íbúðarhús frá ný-
lenduskeiði Frakka seljast nú
fyrir 300 þúsund krónur eða
minna. Falleg kaffihús og veit-
ingastaðir í frönskum stíl eru
enn minna virði. Það kostar heil
mánaðarlaun að borga eina
máltíð á slíkum stöðum. Þar af
leiðir að einungis útlendingar og
þeir Víetnamar, sem hagnast af
svartamarkaðsbraski hafa efni á
því að borða úti.
Ho Chi Minh-borg hét fyrrum
Saigon. Hún var eitt sinn fræg
fyrir sitt ljúfa líf, en það er liðin
tíð. Vændiskonur og eiturlyfja-
sjúklingar hafa verið sendir til
endurhæfingarbúða og vanskap-
aðir betlarar hafa þurft að
freista gæfunnar á nýjum „efna-
hagssvæðum". Gömlu virðulegu
hótelin í borginni hýsa nú gesti á
vegum ríkisstjórnarinnar, en
þar fyrir framan eru sem fyrr
skarar af fólki, sem sníkja doll-
ara og föt af útlendingum. Þar
sjást oft unglingar með vest-
rænu svipmóti, enda eru börn
amerískra hermanna og víet-
namskra kvenna yfirleitt komin
af bernskuskeiði.
I borginni er lítið um bíla og
bifhjól vegna þess að ströng
bensínskömmtun er við lýði.
Flutningabátar á Saigon-á eru
knúðir áfram með árum en ekki
vélarafli. Flestir Víetnamar fara
ferða sinna á reiðhjólum. Eina
leigubílastöðin í borginni er rek-
in af samvinnufélagi. Bílakost-
urinn eru nokkrir fornfálegir,
rauðir Chervolet-bílar. Þeir eru
aðeins notaðir eftir hjónavígsl-
ur.
Stríðssafnið er eins konar
bautasteinn um gömlu Saigon.
Þar getur m.a. að líta veggspjöld
með myndum af ungum stúlkum
ásamt bandarískum hermönn-
um, eiturlyfjaneytendum, popp-
söngvurum o.fl. Ennfremur eru
þarna nektarblöð, klámbækur
o.fl. og allt á þetta að sýna hina
vestrænu úrkynjun. Þess vegna
skýtur það skökku við, að úr há-
tölurum safnsins skuli glymja
vestræn dægurlagatónlist til
þess að draga að gesti. Þar heyr-
ist oft hið gamalkunna lag
„Those Were the Days“.
- DELLA DENMAN