Morgunblaðið - 31.12.1970, Page 17

Morgunblaðið - 31.12.1970, Page 17
MOBGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGU’R 31. DESEMBHR 1970 17 Gjafmildi vertíöar Al'la sína tíð hríir hin fá- menna eyþjóð „fjarst í eilífð- arútsæ“ átt sitt að mestu und- ir sól og regni, veðri og vindi. Vetrarvertíðin hefir oftsinnis skorið úr um hag hennar, til eða frá, eins og síldarvertíðir hafa verið til happa eða glappa. Á þessu ári skiiaði vetrar- vertíðin óvenju miklum feng í þjóðarbú og hafa aflabrögð í heild, að síldinni fráskildri, verið mjög hagstæð, samfara háu verðlagi og góðum við- skiptakjörum á erlendum mörkuðum. Bregður nú mjög til hins betra frá því sem áður var á hinum erfiðu árum 1967 og 1968. Hitt skiptir og máli að árið 1969 var þegar farið að jafna metin svo að sýnilegur bati var orðinn. Deilt hefir verið um, hvort stjórnvöld geti nokkru um ráðið, hvemig fram úr ræðst. Aðsjálflsögðu róða þauhvorki aflabrögðum né erlendu markaðsverði, þótt ekki sé örgrannt um, að þeirra sé tal- in sökin, þegar það þykir við eiga. í sanngirni mætti senni- lega fá menn almennt til þess að fallast á, að „veldur hver á heldur“. Eitt er víst, að þeg- ar verst lætur reynir á þolrif þeirra, sem með landsstjórn fara. Á síðastliðnu ári og þessu gætir óumdeilanlega ávaxta þeirra aðgerða, sem ríkisstjórn þurfti til að grípa, þegar móti blés, og aðrir hlupust undan að taka þátt í ábyrgð á, þótt eftir væri leit- að. N orðurlanda- ráð Tíðindum þótti sæta, er þing Norðurlandaráðs var haldið hér í Reykjavík í febrúarmánuði í Þjóðleikhús- inu. Segja má, að þetta þriðja þing Norðurlandaráðs hér- lendis hafi að vissu leyti ver- ið fyrsta alvöruþing þess hér. Ber margt til þess. Reynsla okkar og viðbúnaður allur var þannig, að engu þurfti frá að bregða sem ella mundi við þinghald hjá hinum Norð- urlandaþjóðunum. Stórmál setti svip á þinghaldið, um- ræður og ákvarðanir um að fylgja eftir í framkvæmd stóraukinni norrænni efna- hagssamvinnu með sáttmála um NORDEK. Að ekki skyldi síðan af verða liggja til pólitískar orsakir, sem of iangt er að rekja hér. En efn- isflega hafa hin góðu áform ekki orðið að engu. Síðan hafa verið höfð nánari sam- Því nefni ég 1. marz sér- staklega að þann dag varð ís- land formlega aðili að Frí- verzlunarbandalagi Evrópu. Verður tæpast lengur í efa dregið, að sú ákvörðun ís- lendinga, sem að baki lá, hafi verið mótuð af framsýni og áræði, sem þjóðin hefir þegar notið góðs af og mun gera í ríkari mæli á næstunni. Er næsta erfitt að gera sér í hug- arlund, hvernig aðstaða okk- ar væri í þeim viðræðum, sem nú fara fram um víðtæk- ari efnahagssamvinnu Evr- ópuríkja, ef við hefðum ekki þegar fótað okkur í samstarf- inu innan Fríverzlunarbanda- lagsins og værum byrjaðir á að aðhæfa okkur samvistum við nágranna án einangruoar, sem hefði hlotið að fara vax- andi og gat ekki leitt nema til ófarnaðar. Ég hefi orðið þess var, að við erum bráðir Íslendingar, þegar meta skal það, sem gjört er. Menn tala um, að alveg spánýr útflutningsiðn- aður hafi verið látinn í veðri ráð Norðurlanda um af- stöðu til Efnahagsbandalags Evrópu. Hefir þetta reynzt okkur Íslendingum mikill styrkur. Jafnframt hefir sam- hugurinn fyrir norrænu sam- starfi í heild vaxið með ein- beittari ásetningi um að láta samstöðuna styrkja hvem og einn og alla í heild í sam- skiptum við aðra, hvort held- ur Efnahagsbandalag Evrópu eða önnur þjóðasamtök. 1. marz Fagnað á vori Á vordögum annan og þriðja maí var samfelld stór- hátíð á íslandi. Voru þá vígð mestu mannvirki, sem gerð höfðu verið hér lendis, Búr- fellsvirkjun í Þjórsá og Ál- verið við Straumsvík. Við það tækifæri sagði for- seti fslands, herra Kristján Eldjárn, eftirfarandi: „Það er rétt og sjálfsagt að halda fram þeirri stefnu, sem nú er vilja og- þeim möguleikum, sem vér fáum skapað í samn- ingum og samstarfi við aðra um nýja stóriðju á fslandi. Eru íslendingar í dag hrædd- ir við nýja stóriðju, nýjar ál- bræðslur, nýjan efnaiðnað í landinu í samvinnu við er- lenda? Vill fólkið að vér, sem erum umboðsmenn þess á Alþingi og í ríkisstjórn, nem- um staðar eða höldum áfram á sömu braut og nú hefir ver- ið mörkuð. Hér er unnt að stöðva á að ósi.. En hver er eftirbátar annarra í jöfnuði og samhug. Mér virðist ljóst, að enn standi sú staðreynd í gildi, að ábatavon einstakl- ingsins sé hyrningarsteinn framvindunnar. Þetta á ekk- ert skylt við gróðabrask og svindl, eins og mönnum var svo gjarnt að segja, en nú heyrist sjaldnar. Jón Þor- láksson sagði í ágætri grein um stefnumið flokka, sem hann kallaði „Milli fátæktar og bjargálna“ og birtist í Stefni, 1. árg. 1. og 2. hefti, en var að aðalefni fyrirlestur, fluttur á félagsfundi Heim- dallar snemma árs 1929: „Sá, sem vill leita eftir efnalegri velgengni fyrir sjálfan sig, verður að gjöra það með því fyrst og fremst, að leitast við að fullnægja sem bezt þörf- um annarra. Þetta er fyrsta grundvallarlögmál alllrar heil- brigðrar efnahagsstarfsemi í því samfélagi, sem byggt er á atvinnufrelsi og frjálsum viðskiptum.“ Eftir Jóhann Hafstein, forsætisráðherra, formann Sj álf stæðisf lokksins vaka við inngöngu í Fríverzl- unarbandalagið. Það er rétt, að bent var á stóran, nýjan tollfrjálsan markað. En allt tekur sinn tíma, ekki sízt það, að afla sér nýrra markaða í milliríkjaviðskiptum. í heild jókst vöruútflutningur ís- lendinga á fyrra helmingi þessa árs um tæp 60% miðað við fyrri helming ársins 1969. Samsvarandi útflutnings- aukning til landa Fríverzlun- arbandalagsins nam tæplega 90%. Víst er þessi útflutn- ingsaukning ekki öll vegna EFTA-aðildar, en segir þó sitt. Aðstaða okkar er mikil- væg í tollfrelsi sjávarafurða til Bretlands, í auknum út- flutningi kindakjöts til Norð- urlánda og í jákvæðum áhrif- um hins norræna iðnþróunar- sjóðs, sem enn verða ekki metin. hafin, að lei „a með vakandi athygli og nútímalegum rannsóknum alls þess, sem náttúra landsins kann að bera í skauti sínu og verða má til að efla hag þjóðarinnar með skynsamlegri nýtingu. Um leið ber að glæða þá vitund, sem vöknuð er, að oss beri að fara vel með landið, græða gömul sár þess og valda ekki nýjum í hugsunarleysi. Allir ættu að geta verið sammála um að þetta tvennt verður að haldast í hendur, nýting náttúrugæðanna til þjónustu við landsfólkið og tiMitið til fegurðar, hreinleika og fjöl- breytni landsins.“ Mig langar til þess að mega vitna til orða sjálfs mín við sama tækifæri, er ég sagði: „Nú stöndum vér hér að stofni. Áfram verður haldið. Hversu hratt það verður, fer eftir atvikum, vorum eigin sá, er það vill? Víst er, að virkjunaráform eru ekki lögð á hiMuna. I iðnaðarráðuneyt- inu liggja þegar á þessari stundu ný virkjunaráform framtíðarinnar, stór áform mótuð miklum möguleikum, sem Landsvirkjun hefir unn- ið að og viM framkvæma. Vér erum ekki á endastöð hér, heldur að upphafi nýs tíma á íslandi.“ Um þessa vordaga nýs tíma á íslandi verður síðar ritað meira, en gjört hefir verið. Ekki á eitt sáttir Vissulega hlaut að glaðna yfir öllum þegar batnaði í ári hjá okkur. Ríkisstjórnin lét óhi'kað í ljósi, að tími væri kominn til þess að bæta kjör launafólksinis, en það hafði með sanni sýnt skilning og veitt biðlund á erfiðum tím- um. En þá vaknaði þessi eilífa spurning: Hvernig á að skipta vaxandi arði þjóðarbúsbapar. Við skulum hreinskilnislega viðurkenna, að hér erum við eins og svo margir aðrir van- megandi. Við erum þó sízt Mér finrnst sem hin ein- földu sannindi, sem hinn merki foringi okkar Sjálf- stæðismanna lagði svo ríka áherzlu á, séu í reyndinni skilin af meginþorra þjóðar- innar. Ella væri Sjálfstæðis- flokkurinn ekki það mikla afl í þjóðlífinu sem hann er. Hitt viðurkenni ég, að okkur hefir ekki lánast að sætta fjármagnið og vinnuna eins og hugur ok'kar hefir staðið til. Hlutdeild verkamanna í atvinnurekstri var hugsjón, sem ungir Sjálfstæðismenn á sínum tíma, eins og Thor Thors og Jóhann G. Möller, settu fram, en hefir koðnað niður í höndum okkar hinna, sem við tókum og þeirrá, sem nú eru oddvitar þeirra umgu. „Atvinnulýðræði“ er hug- mynd af sömu rót, og hefir það rutt sér nokkuð ti'l rúms á Norðurlöndum. Innviðurinn í því hugtaki er hlutdeild launamamnsins í stjórmun þess fyrirtækis, sem hamn virnnur hjá. Skemmst er að mimmast missættis á vimnumarkaði síð- astliðið vor og langvarandi FRAMHALD Á NÆSTU SÍBU

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.