Morgunblaðið - 05.07.1970, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JÚLI 1970
r
A eintali í Flatey
Ekki er að undra, þótt gest-
ur hrífist, sem tyllir tá niður í
Flatey, þegar sól er á lofti og
dagurinn er alla nóttina. Þang-
að getur þreytt borgarsálin sótt
ómælda hvíld og endurnær-
ing. Þögnin verður naumast rof
in af öðru en öldugjálfri og
fuglahljóðum.
Hingað hafði ég ekki komið í
sex ár og furðumargt hefur
breytzt á ekki lengri tíma. Báru
járnið hefur fengið að ryðga
óáreitt, í sum húsin sér nú
naumast fyrir ryði, og innviðir
orðnir feysknir. Mörg voru
þetta falleg hús og vönduð á
sinni tíð. Gamli vörubíllinn á
torginu, ættaður frá árinu 1942,
hefur líka orðið fyrir hvassri
tímans tönn, nú eru ekki bara
dekkin sprungin og luktir
brostnar; húddið er niðurryðg-
að, pallurinn varla mannheld-
ur, og gúmmíbarðarnir uppétn-
ir. En það er hægt að hreyfa
stýrið, og stíga kúplinguna í
botn. Það fannst Hrafni mesti
munur og ákvað að verða vöru
bílstjóri, þegar hann yrði stór.
Góðir vinir, flestir aldraðir
orðnir, eru margir látnir og
einn þeira Vigfús Stefánsson
var til grafar borinn í kirkju-
garðinum daginn eftir ég kom.
Vigfús var sómamaður og fróð-
ur með afbrigðum. Ekki var það
sakir þess að hann hefði svo
viða farið á langri ævi, ég efast
urn hann hafi nokkurn tíma
komið til Reykjavíkur. En hann
var eins og fleiri hér, lestrar-
hestur með afbrigðum, minnug-
ur svo af bar og gæddur frá-
sagnargáfu af guðs náð. Steinn
Ágúst, sem var oddviti og
kirkj uhaldari í áratugi, og
Katrín kona hans, sem bjuggu
í Eyjólfshúsi eru nú bæði látin.
Þess minnist ég að þegar ég sá
Stein Ágúst fyrst, þá var hann
kominn á níræðisaldur, hvarfl-
aði að mér sú hugsun, að þann
mann hefði ég viljað þekkja
ungan.
Enn verða þó kunnug
leg andlit á vegi mínum; Árni
Einarsson og þau Friðrik Saló-
monsson og Jónína Hermanns-
dóttir, kona hans, sem rekur
verzlun hér. Þau hafa ekki
breytzt. Hrafn kom til mín
og sagði: „Mamma, ég sá
svo fallega konu í gamaldags
fötum.“ Það var Jónína á upp
hlut. Svona komplíment væri
ekki ónýtt að fá í nestið á ní-
unda áratuginn.
Sigríður Bogadóttir hefur bú
stað í Alheimi í sumar, en að
öðru jöfnu býr hún í Vertshús-
inu. Hún annaðist bókasafnið
árum saman, en nú hefur Jó-
hamimes Gíslason úr Steáleyj-
um, tekið við.í fyrra var fjöldi
verðmætustu bókanna fluttur á
brott til geymslu í Landsbóka
safni. Þær lágu undir skemmd-
um í bókhlöðunni, er mér sagt.
Enn er þó margt góðra bóka á
safninu og keyptar nokkrar
nýjar á hverju ári, því að eyja
búar eru bókelskir og lesa mik
ið, ekki hvað sízt í fásinni vetr
arins.
Jóhannes rekur líka búskap
og hann er að byggja sér nýtt
íbúðarhús. Ömmuir hús eru ekki
í smíðum. Þeir Jóhannes og Haf
steinn Guðmundsson, einnig ætt
aður úr Skáleyjum hafa ræktar
lönd Flateyjar á leigu frá Land
námi ríkisins og búa vel og
myndarlega. Höfðu í vetur hátt
í þrjú hundruð fjár og
Jóhannes á einnig nokkrar
kýr auk þess er tarfur og ung-
viði í fjósi hans. Hrafn rakst
þar inn, þegar Jóhannes var
að mjólka á dögunum; hann
fékk að horfa á þegar kálfun-
um var gefið og þótti handa-
gangur í öskjunni. Síðan hefur
Hrafn ekki setið sig úr færi með
að bregða sér í ljósið á málum.
Hann stendur í flórnum, held-
ur í halann og ræðir búskapar-
horfur við Jóhannes. Tvo daga
var Hrafn ráðinn í að verða
bóndi, og gefa vörubílstjórann
upp á bátinn.
Þeir hafa verið að flytja féð
,,upp á land“ og hafa yfirleitt
notað næturnar til þess. Báta-
eign Flateyinga er með minnsta
móti og farkostir helzt litlar
trillur, svo að margar ferðir
hefur orðið að fara. Svo verða
þeir að sækja féð aftur með
haustinu. Eyjabúskapurinn er
ærið fyrirhafnarsamur á stund
Hafsteinn Guðmundsson býr
með fjölskyldu sinni í Læknis-
bústaðnum. Auk þess að fást
við búskapinn sér hann um að
nytja hlunnindi Flateyjar, dún
tekju og selveiði. Undir Flatey
liggja hundruð eyja, hólma og
skerja, þar sem æðarfuglinn
gerir sér hreiður og það er mik
ið verk að hirða dúninn og
reyna að hlúa að varpinu. Dún
tekja hefur verið bærileg, að
mér skilst og selveiði nokkur,
en annars er hún þó minni í
Flafceyjarlönduim en í Skáleyj-
um og Hvallátrum, að ég nú
ekki tali um Hergilsey.
Enda er Þórður Benjamíns-
son hér með allt sitt lið. Þeir
Árni Einarsson, sem báðir
bjuggu í Hergilsey á sínum
manndómsárum nytja hlunnindi
eyjarinnar og þeir verka sel-
inn og hreinsa dún myrkranna
á milli. í Paradís er ys og þys
þessa daga og líf í tuskunum.
Þeir fengu hátt á annað hundr
að vorkópa í fyrra og voru
komnir vel yfir hundrað núna,
en veiðtími er senn á enda.
Nú hafast tveir smiðir við í
Hölluhúsi. Þeir vinna við hús-
bygginguna. Jóhannes bjó þar
um sinn, en varð að flytja,
svona illa er þetta gamla nota-
lega hús farið, það er rétt hægt
að hafast við í því yfir blásum-
arið. Elzta hluta þess byggði
Pétur Thorsteinsson frá Bíldu-
dal yfir Höllu móður sína.
Seinna var það stækkað og síð
asti eigandi þess áður en land-
námið keypti það var ísafold
Einarsdóttir. Henni var annt
um húsið og hugsaði vel um
það. En allt verður undan að
láta og nú er þess ekki langt
að bíða að Hölluhús verði einn
af fúahjöllunum. Ekki hef ég
guðað þar á glugga, bezt að
leyfa því að vera í friði í end-
urminningunni.
Símstjórinn er Karl Guð-
brandsson. Hann hefur stjórn-
að póst og símamálum Flateyj-
arhrepps af mesta dugnaði í sex
ár og oft við afleit skilyrði.
Karl bjó lengst af í Hafnar-
firði, en uppalinn á Álftanesi.
Hann stundaði lengi sjósókn,
var á kútterum, togurum og
trillum í áratugi og hefur margt
séð og reynt um dagana. I stof-
unni hjá honum hanga málverk,
sem hann hefur sjálfur málað,
þar á meðal er eitt af fegurstu
seglskútu og annað er frá
Hrauni í Öxnadal. Mér er held
ur ekki grunlaust um að Karl
sé hagmæltur í betra lagi og
hafa eyjarbúar oft fengið glettn
ar vísnakveðjur frá honum.
Guðmundur Sakkaríasson og
Þórey eru ein af mörgum, sem
ekki eru hér lengur; þau eru
nú setzt að í Hólminum. Guð
mundur var hér gildur og góð-
ur bóndi og Þórey gustmikill
kvenmaður. sem sópaði að og
lét sitt af hverju fjúka. Hún
gekk að bústörfum af engu
minni atorku en röskleika karl
maður, en sérstaka umhyggju
bar hún fyrir lömbum sínum og
hefði hún grun um þau fengju
ekki nóg að drekka. hjá mæðr-
unum var hún ekki að tvínóna
við að taka þau með sér heim
til sín og ala þau á spenvolgri
kúamjólk í eldhúsinu. Og sjúk
um lömbum hjúkraði hún eins
og bezta móðir.
Á „Höfninni“lá nýi Konráð.
Áttin var á vestan og þeir á-
kváðu að fara ekki fyrr en
skipti um átt. Kvöldið eftir sá
ég að Konráð var horfinn af
Höfninni, Ekki hafði ég veitt
því athygli, að þá var komin
rakin suðaustan. Konráð hefur
verið í þaranum í sumar. Þeir
fara með Sigurði Hallssyni og
tveimur köfurum um Breiða-

/o'
Þorpið.
Frá Höfninni. Konráð á útleið.