Morgunblaðið - 15.05.1964, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLADIÐ
Föstudagur 15. maí 1964

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Útbreiðslustjón:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
ÚTVEGURINN OG
EINKAFRAMTAKIÐ
¥ Tndanfarna mánuði hefur
hvert fiskiskipið öðru
glæsilegra komið til landsins
og þessi nýi og góði floti hef-
ur fært að landi meiri afla en
dæmi eru til á nokkurri
vertíð.
Þessi miklu skip hafa ein-
staklingar og hlutafélög
keypt. Hér hefur einkafram-
takið verið að verki. Afla- og
atorkumenn, sem margir
hverjir hafa hafið sig upp úr
fátækt til nokkurra efna, hafa
hætt fé sínu til þess að leggja
út í þennan mikilvæga en oft
erfiða rekstur. Framtak þess-
ara manna má ekki gleymast
í öllu umtalinu um fram-
kvæmdir ríkis- og sveitafé-
laga.
Oft hefur verið við mikla
erfiðleika að etja í útgerð hér
á landi. Stundum hafa opin-
berir aðilar hafið útgerð og
stundum hefur átt að grípa til
samvinnu um rekstur fiski-
skipa, en reynslan af þessu
hvoru tveggja er vægast sagt
slæm. Það eru einstaklingarn-
ir og félög þeirra — það rekstr
arform, þar sem menn hætta
eigin fjármagni, sem eitt hef-
ur haldið velli.
En fyrirtæki í útgerð og
fiskiðnaði hafa samt mörg átt
við erfiðleika að etja. í áhættu
sömum atvinnurekstri geta að
vísu ekki allir vænzt þess að
hagnazt, en almennt á það
samt að vera svo, að þegar góð
aflabrögð eru geti fyrirtækin
eignazt eigin sjóði og styrkt
svo atvinnurekstur sinn, að
þau séu á hverjum tíma fær
um af eigin rammleik að hag-
nýta fyllstu tækni og nýjung-
ar, en berjist ekki í bökkum
fjárhagslega.
Það stefnir til kjararýrnun-
ar, en ekki kjarabóta að of-
bjóða greiðslugétu atvinnu-
veganna. Það er frumskilyrði
þess, að framfarir aukizt og
þar með kjarabætur, að fyrir-
tækin hafi sæmilega rúman
fjárþag, svo að þau geti af
eigin rammleik endurnýjað
atvinnutækin.
Þess vegna miðuðu kaup-
hækkanirnar á síðasta ári
ekki að kjarabótum, heldur
þrengdu þær hag útflutnings-
framleiðslunnar og veiktu
þar með þá undirstöðu, sem
kjarabætur byggjast á.
VINSTRI
KENNINGAR
Ifinstri menn halda því fram,
að óþarft sé að búa þannig
að atvinnurekstri, að hann
geti skilað arði. Þeir reyna
að ala á öfund í garð allra
þeirra, sem þannig halda á
málum fyrirtækja sinna, að
þeir hagnazt nokkuð.
Að vísu eru ekki lengur há-
værar kröfur um aukna þjóð-
nýtingu, því að fólkið hefur
séð framkvæmd ríkisrekstrar
og óskar ekki eftir aukningu
hans. Hinsvegar hefur furðu-
vel tekizt að hindra eðlilega
eignaaukningu fyrirtækja. —
Kenningin er sú, að þau megi
ekki eignazt sitt eigið fé, held
ur eigi þau að vera á nokkurs
konar framfæri ríkisins og
bankanna.
Þetta hefur áratugum sam-
an verið meinsemd í íslenzku
efnahagslífi og tafið fyrir
framförum. Engu að síður
mun einkaframtakið sigra,
vegna þess að það hefur marg
sýnt yíirburði sína.
HÁIR EÐA LÁGIR
VEXTIR
Ehtt megináróðursefni Fram-
sóknarflokksins síðustu
árin hefur verið það að lækka
ætti vextina. Slík ráðstöfun
mundi verða allsherjarbjarg-
ráð. Það kemur því spánskt
fyrir sjónir, þegar Helgi
Bergs, ritari Framsóknar-
flokksins, segir í útvarpsræðu,
að engir hafi borið eins skarð-
an hlut frá borði undanfarin
ár og sparifjáreigendur og há-
ir vextir hafi ekki nægt til að
mæta rýrnun höfuðstólsins.
Hann leggur til að verð-
tryggja sparifé, og er það út
af fyrir sig hugmynd, sem vel
er þess virði að menn velti
fyrir sér.
En verðtrygging sparifjár á
tímum verðhækkana er auð-
vitað ekkert annað en hækk-
un vaxta.
Ef til vill ætlar þessi spek-
ingur Framsóknarflokksins
sér þó aðeins að hækka inn-
lánsvextina, en lækka hins-
vegar útlánsvexti, þó að hann
hafi enn ekki skýrt, hvernig
hann ætli að sjá farborða
bönkum og sparisjóðum lands
ins með slíku háttarlagi.
Sannleikurinn er sá, að
vextir hafa sízt verið of háir
hér, þótt þeir auðvitað geti
iækkað, ef unnt yrði að stöðva
nú víxlhækkanir kaupgjalds
og verðlags og þar með verð-
bólguþróun.
Ef það reynist hinsvegar
Málamiðlun í deilum Malaysíu
og Indónesíu árangurslítil
Ástralíumenn vœnta absto&ar Banda-
rikjanna á Borneó — Sjálfboðaliðar
tilbúnir að slást í hóp skœruliða
I ndónesiu
MEÐAN reynt er að miðla
málum í deilum Indónesíu og
Malaysiu, hótar Súkarnó for-
seti Indónesíu að senda enn
fleiri skæruliða inn yfir lana-
mæri Malaysiu. Tunku Abdul
Rahman, forsætisráðherra
Malaysiu, notar deiluna i
kosningabaráttu. Fréttastofa
Indónesiustjórnar segir Sovét
rikin hafa lofað aðstoð við að
koma Malaysiu á kné, og
stjórn Ástraliu sætir gagn-
rýni vegna þess að hún hefur'
sent menn til Malaysíu og
stjórnarandstaðan vill vita,
hvort Bandarikjamenn komi
þeim til hjálpar, ráðist Indó-
nesiumenn á þá.
Stjórnir Filippseyja, Japan,
Bandaríkjanna og Bretlands
hafa reynt að miðla málum í
deilum Indónesíu og Malay-
síu, en klögumálin hafa geng-
ið á víxl frá því að Malaya,
Singapore, N.-Borneó, Brunei
og Sarawak, sameinuðust s. 1.
sumar og mynduðu Sambands
ríkið Mataysíu. Indónesíu-
menn segja stofnun Malaysíu
runna undan rifjum heims-
valdasinna og fíkið handbendi
þeirra. Hafa þeir haft í hótun-
um við íbúa Malaysíu frá því
að sambandsríkið var stofnað
og sent skæruliða til þess að
berjast við hermann Malaysíu
á Borneó og brezka hermenn,
sem þar verja landamærin.
• MÁLAMIÐLUNAR-
TILLAGA
Að undanförnu hafa verið
gerðar tilraunir til þess að
koma á fundi æðstu manna
Malaysíu og Indónesíu, en
ekki hefur náðst samkomulag
um slíkan fund. Fyrir nokkr-
um dögum lýsti Tunku Abdul
Rahman sig fúsan til þess að
hitta Súkarnó, en fullvist er
talið að hann hafi ekki horfið
frá fyrri kröfum, um að allir
skæruliðar Indónesíu veiði
á brott frá landamærum
Malaysíu, áður en fundurinn
hefjist. Á þessa kröfu hafa
Indónesíumenn ekki fallizt,
en nú hefur stjórn Fiiippseyja
borið fram málamiðlurtartil-
lögu, þar sem gert er ráð fyrir
að Indónesíumenn samþylcki
að hefja brottflutning skæru-
liða frá landamærunum áður
en fundurinn verði haldinn.
Hvorki Rahman né Súkarnó
hafa látið í ljós álit sitt á til-
lögunni. Eru menn svartsýnir
á að hún nái fram að ganga,
ekki sízt vegna þess, að
skömmu áður en hún var
birt, skýrði Subrandrío, utan
ríkisráðherra Indónesíu ,frá
því, að fjöldi súálfboðaliða
væri reiðubúinn að halda til
landamæra Malaysíu og
ganga í lið með skæruliðun-
um. Fréttstofan Antra í Dja-
karta hefur skýrt frá því, að
Sovétstjórnin hafi lofað að
veita Indónesíubúum hvers
konar aðstoð við að koma
Malaysíu á kné. Var sagt, að
sendiherra Sovétríkjanna í
Djakarta hefði rætt þessi mál
við ráðherra Indónesíustjórn-
ar.
• „SÚKARNÓ FARI
NORBUR OG NIOUR.“
Kosningum til sambands-
þings Malaysíu er nýlega lok
ið, en deilan við Indónesíu
var aðal málið á dagskrá
flokks Tunku Abdul Rahman
í kosningabaráttunni. Sakaði
hann andstæðinga sína, t.d.
kom-múnista í landinu, um að
vera handbendi Indónesíu-
ABDUL RAHMAN
eftir kosningasigurinn.
stjórnar. Réðust hann og
flokksmenn hans mjög harka
lega á Indónesíustjórn og
kváðu Malaysíumenn stað-
ráðna í að berjast til síðasta
blóðdropa, ef í hart færi.
Flokkur Abduls Rahmans
sigraði glæsilega í kosningun-
um og að lokinni talningu
hélt hann ræðu á fjöldafundi.
Fagnaði hann unnum sigri og
sagði m.a.: „Þessi sigur eyk-
ur hugrekki okkar. Ég bið
guð að vernda okkur gegn
óvinum okkar, gefa að Malay
sía blómgist og eflist og að
friður haldist. Súkarnó fari
norður og niður.“
• SKERAST
BANDARÍKJAMENN
I LEIKINN ?
Skömmu eftir að Malaysía
var stofnuð, gerði stjórn iands
ins varnarsamnipg við Ástra
líu og Nýja Sjáland og lofuðu
þessi ríki að koma til aðstoðar
ef til árásar kæmi. Ástra-
líumenn hafa þegar sent verk
fræðingadeild úr hernum og
nakkrar þyrlur til Borneó og
lánað Malaysíuher tundur-
dut'laslæðara. Stjórnarandstað
SÚKARNÓ,
Indónesíuforseti.
an í Ástralíu hefur gagnrýnt
stjórnina harðlega fyrir áður
nefnda aðstoð og segir, að
með henni sé gengið lengra,
en varnarsamningurinn segi
til.um, og stjórnin leiki sér
að eldinum, því að æ aukizt
hættan á, að uppúr sjóði á
Borneó. Einnig hefur stjórnar
andstaðan krafizt þess, að
stjórnin fái úr því skorið
hvoít Bandaríkjamenn muni
koma til aðstoðar, ef á Ástra-
líumenn verði ráðizt á Bor-
neó. Stjórnin hefur lagt á-
herzlu á, að hún geri ráð fyrir
stuðningi Bandaríkjamanna,
ef til tíðinda dragi, og jafn-
vel að þeir sendi hermenn til
þess að berjast gegn Indó-
nesíumönnum. Hafa stjórn-
málaumræður í Ástralíu að
undanförnu snúizt að mestu
um það, hvort ANZUS-varnar
sáttmálinn, sem Bandaríkja-
menn gerðu fyrir 12 áru-m við
Ástralíu og Nýja Sjáland,
skuldbindi Bandaríkin til þess
að skerast í leikinn á Borneó.
Talið er, að þetta geti orðið
nokkuð viðkvæmt rriál fyrir
Bandaríkin, því þau hafa
reynt að umgangast Súkarnó
með varúð og lempni í vön
um að hann gangi ekki í
bandalag við kommúnistarík-
in.
Það var fyrrv. utanríkisráð-
herra Ástralíu, Sir Garfield
Barwick, sem va-kti máls á
skuldbindingu-m Bandaríkúa-
manna á Ástralíuþingipu, eft-
ir að hann hafði setið fund
Suðaustur-Asíu bandalagsins
(SEATO) í Manila 17. apríl
s.l. Fullyrti Sir Garfield, að
Bandaríkjamenn myndu sker
ast í leikinn, réðust Indónesiu
búar á Ástralíumenn á Bor-
neó. Yfirmönnum Sir Gar-
fields virðast ekiki hafa fellt
sig við fullyrðingar hans og
framgang i þessu máli, því að
hann var fyrir sköm-mu skip-
aður í embætti forseta hæsta-
réttar. Eftirmaður hans í utan
ríkisráðherraembættinu er
Paul Hasluck, fyrrv. starfs-
maður varnarmálaráðuneytis-
ins.
Robert Menzies, forsætis-
ráðherra Ástralíu, hefur sagt,
Fra-mh. á bls. 21

ekki fært kemur til álita til-
laga Helga Bergs um mikla
vaxtahækkun, sem hann að
vísu telur eiga að vera í formi
verðtryggingar. En það kem-
ur nokkuð út á eitt, hvort sú
leið er farin, eða vextir bein-
línis hækkaðir með venjuæg-
um hættL