Morgunblaðið - 06.12.1961, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIh
Miðvikudagur 6, des. 1961
Fleiri fá rafmagn
frá Þverárvirkjun

B0ÐARDAL, 2. des. — 1 gær-
kvöldi kl. 9 var rafstraumi hleypt
á línu þá, er lögð var í sumar
og haust frá Þverárvirkjun við
Hólmavík yfir Tröllatunguheiði
til Króksfjarðarness. Hafa þá 10
býli í Geiradal og Reykhóla-
sveit fengið raforku frá Raf-
magnsveitum ríkisins, svo og
verzlunarhús og félagsheimili í
Króksfjarðarnesi.
Rætt hefur verið um að halda
áfram með orkuveitu þessa í sæ-
streng suður yfir Gilsfjörð, til
Saurbæjar í Dalasýslu við fyrstu
hentugleika. Það er þétfcbýl
sveit og góð skilyrði til raforku-
dreifingar.
Vinnuflokkur sá er var á
Tröllatungúheiði í sumar, vinn-
ur nú að því að leggja hina svo-
kölluðu Miðdalalínu undir stjórn
Guðmundar Sæmundssonar,
verkstjóra. Miðar því verki all-
vel áfram, þrátt fyrir óhagstætt
tíðarfar nú um sinn. — F. Þ.
Þrjár ísafoldar-bækur
Einbúinn í Himalaja, Antigona eftir Sófokles
og Rímnasafn Breiðfjörðs
FYRIR HELGINA komu út þrjár
nýjar bækur hjá ísafoldarprent-
smiðju h.f., Einbúinn í Himalaja
eftir Paul Brunton, Antigona eft
ir Sófokles og 3. bindi í rímna-
safni Sigurðar Breiðfjörðs.
EINBÚINN í HIMALAJA.
Paul Brunton er einn frægasti
og víðlesnasti rifchöfundur þeirra
vestrænna manna, sem um yoga
rita. Hann dvaldi um skeið aleinn
1 háfjöllum Himalaya á landa-
mærum Indlands og Tibets til
þess að njóta kyrrðarinnar þar
og sökkva sér niður í hugleiðing
ar. í einverunni hélt hann dag-
bók og ritaði hjá sér fjölda hugs-
ana, innblásinna af áhrifum hins
hrikalega umhverfis. Þessar hugs
anir birtast hér í bókarformi.
Bókin er mjög fjölbreytileg að
efni. Höfundur tekur hin ólíkleg
ustu málefni til íhugunar: hug-
sjón, fasfchygli, endurminningar
fyrri jarðvista, tilgang náttúr-
unnar með manninum, kynferð-
isrnál, líf á öðrum hnöttum o.m.fl.
Bókin er 240 bls. að stærð. Þor
steinn Halldórsson hefur íslenzk
að hana.
ANTIGONA.
Jón Gíslason, skólastjóri, hefur
gert þýðinguna á harmleiknum
Antigona eftir Sófókles Og ritar
ítarlegan inngang um þróun leik
listar hjá Forn-Grikkjum og um
helztu snillingana þrjá á sviði
harmleika, Aiskýlos, Sófókles og
Evrípídes. Einnig eru nokkrar
skýringar við einstaka staði í
leiknum.
Jón Gíslason segir m.a. í eftir
mála: „Líklega á enginn af harm
leikum Sófoklesar greiðari að-
gang að hug vor nútímamanna en
„Antígona", enda hefur enginn
grískur harmleikur verið sýnd-
ur oftar á leiksviði á síðari tím-
um. f fornöld voru hinsvegar flest
ir aðrir harmleikar Sófoklesar
vinnsælli. Fornmönnum gazt ekki
að sjálfstæði kvenhetjunnar Anfcí
gonu, sem bauð öllum birginn.
Fordæmi hennar gat orðið hættu-
legt einræði karlmanna. En lífs
skoðun Sófoklesar kemur ef til
vill hvergi skýrar fram en í þessu
leikriti.
RÍMNASAFN BREIÐFJÖRÐS.
I þessu bindi rímnasafns Breið
fjörðs eru Tístransrímur mestar,
en þar eru og aðrar minni rímur,
Rímur af Ásmundi og Rósu, Rím
ur af Hans og Pétri, Ríma af
Alkon Skeggjabróður, Ferju-
mannaríma og Emmuríma.
Sveinbjörn Beinteinsson sá um
útgáfuna og ritar hann formála
og skýringar. Segir hann að rím
urnar í þessari bók séu einkum
Hér sjást skemmdir á bryggjunr. á Ólafsfirði er urðu i ofviðr-
inu um daginn. Sést greinilega fremst á myndinni hvernig jafn-
vel stærstu máttarstólpar hafa látið sig. (Ljósm. Har. Þórðars.)
samstæðar vegna þess að yrkis-
efnin eru útlendar sögur og
kvæði. Rímurnar eru frá ýms-
um tímum, þær elztu ortar um
eða fyrir 1820 en þær yngstu 1841.
Jóhann Briem hefur gert
skemmtilegar teikningar við rím
urnar, sem auka mjög gildi bók-
arinnar.
Sónötukvöld Arna og BjÖrns
ÞAÐ var ánægjulégt að sjá og
heyra Árna Kristjánsson á tón-
leikapallinum í Austurbæjarbíói
í fyrrakvöld ásamt Birni Ólafs-
syni. á 10. og síðustu áskrifenda-
tónleikum Tónlistarfélagsins á
þe.ssu ári. Alllangt er liðið,
síðan Árni hefir leikið hér opin-
berlega, væntanlega sökum anna
í starfi sínu sem tónlistarstjóri
útvarpsins, og þótti mörgum
skarð fyrir skildi. Vonandi er að
hann láti ekki hér staðar numið,
úr því að hann er nú aftur kom-
inn á pallinn.
Þeir félagar hafa áður marga
hildi háð saman. og ekki réðust
þeir á garðinn þar sem hann er
lægstur að þessu sinni. Á
efnisskrá þeirra voru þrjár
sónötur. Hin fyrsta og veiga-
mesta var Kreutzer-sónata Beet-
hovens, sem hann sjálfur
nefndi til skýringar „quasi come
d’un concerto", þ. e. eins og
konsert. Með þessu er bending
gefin um byggingarlag verksins.
Hlutverk píanósins er mjög mik-
ilvægt. ekki síður en fiðlunnar,
og reynir verkið mjög á samleik
flytjendanna. Hér var myndar-
lega á öllu tekið og verkið flutt
af þeim hita og þunga, sem því
hæfir.
Frönsk tónlisí virðist mjög
vera í tízku hér um þessar mund-
ir, og er það raunar ekki að lasta,
því að ekki hefir henni svo mjö,g
verið otað að hlustendum áður.
Nýlega voru xluttir hér sinfóníu-
tónleikar, sem eingöngu voru
helgaðir franskri tónlist frá síð-
rómantíska og impressionisma-
tímabilinu, og hér voru fluttar
tvær sónötur af sama skóla, önn-
ur eftir Debussy, hin eftir César
Franck.
Sónatan eftir Debussy er sam-
in á síðustu árunum sem hann
lifði, og var hann þá helsjúkur
af krabbameini og vafalaust oft
mjög þjáður. Naumast verður
sagt, að þess gæti í verkinu, að
það sé samið við þessar aðstæð-
ur, það er að mörgu leyti glæsi-
legt og íburðarmikið. en krefst
— eins og flest verk í þessum
stíl — nosturslegrar natni við
blæbrigði tóna og tónhendinga,
ef það á að njóta sín til fulls.
Sónatan eftir César Franck —
en eftir hann var einnig sinfóní-
an, sem var þungamiðja sinfóníu-
tónleikanna um daginn — er
sterkbyggðara verk en sónata
Debussys. Líkt og í sinfóníunni
eru þættir sónötunnar tengdir
saman með náskyldu eða endur-
teknu stefjaefni, og styrkir það
heildarsvip verksins, þótt naum-
ast nægi það til að halda áhug-
anum vakandi í lokaþættinum.
Hann er of endurtekningarsam-
ur, og meðferð aðplstefsins —
þótt hugvitssamlegt sé — of til-
breytingarlaus til lengdar.
Bæði þessi verk voru einnig
ágætlega flutt, einkum hið síðar-
nefnda, og samleikur þeirra
Björns og Árna, svo sem jafnan
áður, eins óg bezt verður á kos-
ið.
Sú samhæfing og samstilling,
sem þeir hafa unnið sér 1
margra ára samstarfi og sam-
spili, er dýrmætur hlutur, sem
við ættum að fá að njóta sem
oftast og meira virði en margt
það, sem erlendir virtúósar hafa
fram að færa, þótt víðfrægir séu
— og að þeim annars ólöstuðum.
Tónleikarnir voru. endurteknir
í gærkvöldi.
Jón Þórarinsson.
Athugasemd
Blaðinu hefur borizt eftir-
farandi athugasemd frá
Læknafélagi Reykjavíkur:
í TILEFNI af ummælum, sem
birtust í einu vikublaði bæjar-
ins 27. nóv. sl. varðandi geð-
lækningar' og störf geðlækna,
þá vill stjórn Læknafélags
Reykjavíkur taka fram eftirfar-
andi:
Við teljum frásögn blaðsins
af geðlækningum í flestum at-
riðum ranga og viilandi, til
þess fallna að valda misskiln-
ingi og verða til tjóns fyrir þá,
sem þurfa á geðlækningum að
halda.
Þá er í greininni órökstuddur
óhróður um ónafngreindan
lækni. Með þessum óhróðri er
reynt að gera starfsemi læknis-
ins tortryggilega og kasta rýrð
á mannorð hans.
Átelur stjórn Læknafélags
Reykjavíkur eindregið slíka
blaðamennsku, sem er í senn
villandi og óheillavænleg fyrir
almenning, en niðrandi og skað-
leg fyrir þá lækna, sem hlut
eiga að máli.
Þá viljum við vekja athygli
á yfirlýsingu frá Geðlæknafé-
lagi íslands, sem birtist í dag-
blöðum 1. og 2. des. sl., þar
sem gerð er all-ýtarleg grein
fyrir þessu máli.
Stjórn
Læknafélags Reykjavíkur.
,Endurtekin oró‘
ljóðabók eftir
Guðberg Bergsson
BOKAÚTGÁFAN Heimskringla
hefur sent á markaðinn smekk-
lega litla ljóðabók eftir Guðberg
Bergsson. Bókin er 62 blaðsíð-
ur í góðu bandi og hefur að
geyma 33 ljóð, sem skipt er í
þrjá kafla. Fyrsti kaflinn nefn-
ist „Dimmur himinn“, og eru í
honum 12 ljóð. Annar kaflinn,
„Og margar krosslagðar götur“,
er samfellt ljóð i 24 þáttum.
Þriðji kaflinn er nafnlaus og
geymir 19 ljóð. Fyrir framan kafl
ana þrjá er svo inngangsljóð, sem
heitir „Veran“.
Frágangur á bókinni er sér-
lega vandaður.
• Sæsímaband eða
loftskeytasamband
Guðmundur Hlíðdal skrifar
í bréfi, dagsettu 2. des.:
í Velvakandaþætti í dag
skrifar „Sigurður gamli“ m. a.
svo: „Bændur riðu frá hey-
önnum til Reykjavíkur til
þess að mótmæla simanum",
og virðist þetta v.era tekið sem
dæhai um „apturhaldsgaura".
Þetta er því miður orðin al-
menn sögufölsun nú á tímum,
þegar rætt er um „símamálið"
frá síðustu aldamótum. Hið
raunverulega var það, að ná-
lega allir landsmenn vildu fá
símskeytasamband við um-
heiminn, en menn greindi að-
eins á um það, hvort það
skyldi vera sæsímasamband
eða loftskeytasamband, sem
þá var tiltölulega nýtt, en tal-
ið ódýrara.
• Hannes Hafstein
valdi sæsímann
Á Alþingi sumarið 1903 var
á fjárlögum fyrir 1904 og 1905
veittur kr 35.000 hvert árið
til „hraðskeytasambands“milli
íslands og útlanda. Var þetta
orðalag valið til þess að það
rúmaði hvort heldur valið
yrði sæsímasamband eða loft-
skeytasamband, en endanleg-
ur samningur skyldi borinn
undir Alþingi.
Tilboð komu fram bæði frá
Mikla norræna ritsimafélag-
inu og frá Marconifélaginu.
Hannes Hafstein valdi sæsím-
ann, taldi það öruggara og fór
þar eftir tillögum danska sam-
göngumálaráðherrans, Cristop
her Hage, sem mest hafði
annast undirbúning málsins
ásamt sérfræðingum síma-
stjórnarinnar dönsku. Þegar
svo samningurinn var borinn
undir alþingi, risu upp hat-
rammar deilur, því margir
héldu loftskeytasambandinu
fast fram. Um þetta segir
Klemenz Jónsson landritari:
„Þetta að H. H. sinnti að engu
loftskeytasambandinu, varð
honum til mikils áfellis á þing
inu 1905, og langar og harðar
umræður um það þá. . . .“
Varla mun nokkurt mál —
fyrr eða síðar hafa valdið
jafnmiklum æsingum meðal
landsmanna, eins og símamál-
ið, þ.e. hvort velja skyldi held
ur sæsímasamband eða loft-
skeytasamband. Alþingi sam-
þykkti þó sæsímasamninginn
með litlum meirihluta og H. H.
hlaut mikla hylli, er menn
fóru að átta sig á því, hve
ómetanleg lyftistöng skeyta-
sambandið við útlönd varð
þjóðinni í öllum efnum.
• Lengi heitt
í kolunum

?V93
En lengj var þó heitt í kol-
unum, sem marka má t. d. af
eftirfarandi atviki, sem For-
berg landssímastjóri tjáði
mér. Eitt sinn þegar hann var
að kanna línustæði, kom hann
að á, þar sem ferja þurfti.
Ferjumaðurinn kom á báti
hinumegin frá, en þegar hann
fékk að vita, hver maðurinn
var, réri hann sem skjótast
einn til baka og skildi Forberg
eftir á bakkanum.
Það verður að kallast órétt-
mætt, að kalla þá bændur
„afturhaldsgaura“, sem árið
1905 mótmæltu sæsímasamn-
ínghum af því að þeir kusu
heldur loftskeytasamband.
Sama gildir um menn eins og
Biörn Jónsson ritstjóra og
Einar Benediktssön skáld.
2 des. 1961,
Guðmundur HlíðdaL