Morgunblaðið - 09.11.1943, Page 4

Morgunblaðið - 09.11.1943, Page 4
4 MORGUNBLAÐIÐ ÞriSjudagur 9. nóv. 1943. JEG HEFI VERIÐ LÁNSÖM KONA segir frú Guðrún Pjetursdóttir FRÚ GUÐRÚN PJET- URSDÓTTIR á 65 ára af- mæli í dag. Kunningjakona hennar ein nefndi það við mig í gær, hvort jeg vildi ekki fara heim til hennar og fá hana til þess að segja blað inu eitthvað um æfi hennar og starf. Ekki vissi hún hvernig frú Guðrún myndi taka þeirri málaleitun. ____ ★ — Ekki veit, jeg, sagði Guðrún, er þangað var kom- ið, hvað kunningjakonur mínar ætlast til að birt verði um mig í blaðinu. Lítið um mig að segja. Jeg er húin að eiga heima hjerna við Skólavörðustíginn í 40 ár. Maðurinn minn keypti þetta hús 1903, árið áður en við giftum "okkur. Hjer hefir okkur liðið vel, og vegnað vel. Mjer finst þeir, sem hjer voru áður, hafi hugsað vel til okkar. — Hverjir voru hjer áð- ur? — Þetta er gamla húsið hennar Þorbjargar Sveins- dóttur. Þau voru miklir vin- ir, afi minn, Kristinn í Eng- ey og hún. Hann vaUhenni hjálplegur í Elliðaármálun- um. Frk. Ólafía Jóhanns- dóttir var hjer uppalin hjá móðursystur siAni. Hún var fjölhæfust allra kvenna sem jeg hefi kynst. Hún vildi 'taka stúdentspróf á sinni tíð, en fjekk ekki skóla vist, af því þar mátti engin stúlka vera. Jeg kom oft til Þorbjarg- ar Sveinsdóttur, þegar jeg var unglingur. Annars átti jeg heima í Engey, þangað til jeg gifti mig. Þar var mannmargt heimili í þá daga, 20—30 manns að stað- aldri á búi foreldra minna. Föður minn misti jeg þegar jeg var 9 ára, en móðir mín var kyr í Engey lengi eftir það. Þorbjörg Sveinsdóttir var ákaflega barngóð, en áköf mjög, þegar hún talaði um landsmál, eða þegar eitthvað bar út af. Altaf var innilegt samkomulag milli hennar og Benedikts bróður hennar. Jeg sá hann hjer oft og heyrði hann tala. Þeim kom svo vel saman systkinunum, að jeg hef aldrei þekt sam- rýmdari systkini. Hann bjó hjer altaf, þegar hann var á þingi. Og hjer dó hann í þessu húsi í ágúst 1899. Fyrsta kvenfjelagið. — Hvenær byrjuðuð þjer að hafa afskifti af fjelags- málum kvenna? — Jeg gekk í fyrsta kven- fjelagið sem var stofnað hjer. Þorbjörg Sveinsdóttir var aðalstofnandinn. Það var Hið íslenska kvenfjelag. Það var stofnað 1894. Þá var Samtal um kven.rjettincli, hús- mæbrafræbslu og Landvörn jeg 15 ára. Tildrög þessa fje- lagsstofnunar voru þessi: Árið áður samþykti Alþingi lög um stofnun Háskóla. Benedikt Sveinsson var einn aðalhvatmaður þess. Lögin fengu ekki staðfestingu það ár. En áhuginn fyrir málinu minkaði ekki við það. Efnt var til fjörsöfnunar í Há- skólasjóð. Konur hjer í bæn- um gengust fyrir tombólu, til styrktar sjóði þessum. Forstöðukonur tombólunn- ar stofnuðu síðan Hið ís- lenska kvenfjelag. — Hver voru verkefni þess? — Fjelagið’ gekst fyrir ’ ýmsum umbótamálum hjer í bæ, er komu kvenþjóðinni að gagni. Kom m. a. því til leiðar, að þvotti var ekið í Laugarnar. Áður var þvott- urinn oftast borinn á bak- Guðrún Pjetursdóttir. mu. Fjelagið kom á fót útsölu á íslenskri handavinnu. Út- salan var aðeins á sumrin. Þegar Thorvaldsensfjelagið tók það starf upp, hvarf kvenfjelagið frá því. Þetta fjelag barðist fyrir kvenrjettindamálinu,/ með undirskriftum. og á annan hátt. Jeg var þar ekki nema áhugasamur fjelagsmaður. Konur í bæjarstjórn. Síðar kom Kvenrjett- indafjelagið til sögunnar. Það fjelag gekkst* fyrir því, að konur voru í framboði hjer í bæjarstjórrí þegar við fengum kosningarjett til bæjarstjórnar. Þá var frú Bríet Bjamhjeðinsd. formað ur fjelags'ins. Hún og fleiri vildu að jeg yrði í kjöri. Þetta var 1908. Jeg vildi það ekki. Þær vildu hafa á lista sínum konur úr öllum stjórn málaflokkum. Jeg átti að vera fyrir Landvarnarflokk- inn. En jeg hefi altaf haldið því fram, að ungar konur og nýgiftar eigi ekki að binda sig við störf utan heimilis- ins. Annað mál er það, þeg- ar börnin fara að stálpast og við að eldast. íslenski fáninn. — Einhvern þátt hafið þjer tekið í pólitíkinni á Landvarnarárunum. — Það var ekki hægt að komast hjá því. Það voru ekki mikil laun, 600 krónur á ári, sem Benedikt maður- inn minn hafði, fyrir rit- stjórn og afgreiðslu á blað- inu okkar, Ingólfi. Jeg varð að búa um blaðið í póst, og hafði þá drengina mína oft á hnjánum. Þetta gekk alt vel. Landvarnarfólkið var alt peningalaust fólk. En það gat lagt fram vinnu sínu. Þegar fáninn okkar blá- hvíti kom til sögunnar, þá saumaði jeg fána. Jeg var montin yfir því, að fánann, sem Bjarni frá Vogi vígði á Lögbergi á Þingvallafundi 11907, hafði jeg saumað. Einar Gunnarsson hafði út- vegað efnið. En jeg saumaði ifánana fyrir þann fund. Og 'eftir fundinn fengum við pantanir úr öllum áttum. ^„Því eru vellir rauðir“. Við konungskomuna á Þingvöllum sama ár höfð- um við Landvarnarmenn veitingatjald á Þingvöllum. Við höfðum íslenska fánann að hún. — Voru þar ekki margir bláhvítir fánar þá? — Þeir voru þrír, hjá okkur, á tjaldi Thoroddsens bræðrasonum Skúla á Bessa stöðum og á tjaldi ung- mennafjelaga. Lítill fáni hafðí verið settur við veginn niður í Almannagjá. Enginn vissi hver setti hann þar. Hann var tekinn áður en konungsfylgdin kom. Það kom til mín. maður hvað eftir annað og bað mig að draga niður „duluna“ á okk- ar tjaldi. Jeg sagðist ekki snerta fánann. Hann gæti talað um það við manninn minn. Veður var leiðinlegt á Þingvöllum þessa daga. Sumir gátu þess til, að landvættum líkaði ekki hve vellirnir voru rauðir af danska fánanum. Kosningarjetturinn. — Kvenrjettindafjelagið hefir unnið að því, að konur fengju jafnrjetti og kosn- ingarjett til Alþingis. — Já. En jeg vai; ekki mik ið hrifin af því að ganga í skrúðgöngu og þakka þá rjettarbót, eins og hún var í upphafi. Kosningarjettur var fyrsta árið bundinn við fertugsaldur. En þessu var breytt árið 1918. Jeg man eftir því að mað- urinn minn sagði eftir fyrstu kosningarnar, er ung og lag leg stúlka kom inn í kjör- deildina þar sem hann var í kjörstjórn. Honum þótti hún grunsam- lega ungleg og gerðist svo djarfur að spyrja hvort hún væri fertug að aldri: „Hvað stendur þarna?“ sagði hún og þenti á kjör- skrána. Þar stóð að hún væri 43 ára. Svo hún hafði rjettinn, þó hann hefði feng ist af vangá kjörskrár-höf- undar. Heimilisiðnaðarfjelagið. — Hvað hafið þjer verið lengi formaður Heimilisiðn- aðárfjelagsins? — Síðan 1928. Það hefir oft verið talsvert mikið starf. Við höfum haldið fjölda námskeiða. Fyrst hjeldum við uppi vefnaðar- námskeiðum. En þegar hús- mæðraskólum fjölgaði, varð minni þörf fyrir þau. Það hefir verið eitt mitt mesta áhugamál, að ungar stúlkur lærðu þá handa- vinnu, sem hverri húsmóð- ur er nauðsvnleg. Að kunna að sauma á sig og börnin sín. Við höfum staðið fyrir slík- um námskeiðum og gerum enn. Þau hafa komið í góðar þarfir. Pjetur heitinn Hall- dórsson gekst fyrir því að bærinn styrkti þessa starf- semi okkar. Þegar verið er að tala illa um ungu stúlkurnar í Reykjavík, þá hugsa jeg oft til þess, að mín viðkynning við þær er öll önnur. Um 2000 ungar stúlkur og hús- mæður hafa notið tilsagnar á þessum námskeiðum okk- ar. Þær hafa, allar verið á- hugasamar, kurteisar i fram komu, og sýnt það í verki, að þær legðu áherslu á að undirbúa sig sem best und- ir húsmóðurstarfið. •— Hver eru önnur störf fjelagsins? — Þau eru orðin mörg. Jeg nefni t.’d., að við áttum mikinn þátt í því að umbæt- ur fengust á handavinnu- kenslu barnaskólanna, að hún yrði kerfisbundin, á- kveðið hvað hver nemendi skyldi leysa af hendi. Þetta var ekki hægt, fyr en bær- inn lagði til alt efnið, sem notað er við kensluna. — Starfar HeimilisiðnaðT arfjelag Islands ekki utan Reykjavíkur? — Fyrir mörgum árum var stofnað samband Heim- ilisiðnaðarfjelaga. En fje- lagið hjer í Reykjavík er eldra, og hefir aðallega starf að hjer innanbæjar. Nema hvað við fjelagskonur höf- um ferðast víða um land og haldið fyrirlestra og fundi. Það er, sem kunnugt er, frk. Halldóra Bjarnadóttir, sem verið hefir aðalleiðbeinand- inn í starfseminni út um land. Kvenf jelagasambandið var stofnað árið 1930 og hefir Ragnhildur systir mín verið formaður þess. Það hefir, sem kunnugt er, beitt sjer fyrir stofnun húsmæðra- skóla og húsmæðrakennara- skóla. Og hefir, einkum hin síðustu ár, orðið verulegur árangur af því starfi. En ef Alþingi felst á til- lögu sambandsþingsins í vor um að styrkja kvenfjelaga- sambandið með verulegri fjárupphæð, þá er mikill sig ur unninn. Það vakir fvrir okkur, að húsmæðurnar þurfa leiðbeiningar og hjálp ar við í sínum störfum ekki síður en bændur þeirra. — Jeg hef verið láns- manneskja, segir frú Guð- rún að endingu. Jeg hefi sjeð mörg áhugamál mín rætast, sem hafa hrifið mig utan . heimilis míns. En mesta lánið hefir það verið fyrir mig, að eiga góðan mann og börn, sem kómist hafa til manns. — Ekki skal jeg rengja yður um það, sagði jeg er jeg kvaddi húsfreyjuna á Skólavörðustíg 11, en hugs- aði um leið, áð sennilega hafi hún aldrei hugsað um það, að hve miklu leyti hún hafi sjálf verið sinnar gæfu smiður. V. St. 5 •HHHHMHHHHHimiHfHÍHHHHIHnmHHHtlHHIIHIHHHHHHHHHHHMHHHHHMHHHHHHHHHHIIIIIIIII||||i|||it | Athygli vjelskipacigenda I og annara skal vakin á að nú kemur æfing í mín að logsjóða dexil, cylendra og aðra vjel- i arhluti sjer betur en nokkru sinni fyr. Útgerðarmenn ættu að athuga að vjelar- } hlutir sem mjer sendast koma vel viðgerðir | til baka- KRISTJÁN GÍSLASON l„ Nýlendugötu 15. Sími 5873. IIIIIIIIIMIIMIIIIMMIIIIIIII lllllllllill III lllll IIIIIII lllllllllltlllllllMHIIIMIIIIIIHIMMIIItlllltlllllMMIIIIMIMIItllllllllHII* •llll»IÍIIIIIIimUMIIIMIIHIIIIIIIMIIimillllllÍnMHÍIIMMIIIIIIIIIIIMIII

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.