Morgunblaðið - 15.05.1936, Side 4

Morgunblaðið - 15.05.1936, Side 4
MORGUNBLAÐIÐ Föstudaginn 15. maí 1&36. iðnrður VERSLUN siaurumR i • Greiðslujöfnuðurinn - og viðskifti vor við Spán og Bretland. Haraldur Guðmundsson fer utan á sunnudaginn til þess, að ganga frá verslunarsamningum við Spán. Haraldur mun undanfarið hafa kynt sjer á skrifstofu sinni í Stjórnarráðinu hagskýrslur um viðskifti vor, inn- og út- flutning, við Spán. Árið 1930, fluttum við út til Spánar fyrir rúmlega 20 milj. króna. En fjórum árum síðar vap útflutningurinn til Spánar ekki nema 7 miljónir og síðastliðið ár (1935) ekki nema 5.8 milj. krónur. Vjer þurfum ekki að benda á orsakir þessa samdráttar — þær eru fólgnar í jafnvirðis- kaupa stefnunni í milliríkja- verslun. Afleiðingar þessarar stefnu á utanríkisverslun vora hafa verið voðalegar. Verslunarjöfn- uður vor hefir verið óhagstæð- ur undanfarin ár, eða þá lítils- háttar hagstæður, svo lítið, að jafnan hefir miðað í sömu átt með greiðslujöfnuð vorn: hann hefir um langt skeið verið mjög óhagstæður. Þetta hefir komið fram í vax- andi skuldasöfnun erlendis. — Vjer höfum hvað eftir annað bent á að til þess að koma í veg fyrir vaxandi skuldasöfnun erlendis, þ. e. hallalausan greiðslujöfnuð, þarf útflutning- ur umfram innflutning að nema ca. 6 miljónum króna. Á síðasta ári nam útflutning- ur umfram innflutning 1.6 milj. kr. Greiðslujöfnuðurinn það ár var því óhagstæður um a. m. k. 4.4 milj. kr. En árið 1934 nam innflutningur umfram útflutn- 'ing 3 miljónum króna. Það ár var greiðslujöfnuðurinn óhag- stæður um 9 milj. kr. a. m. k. Þannig hafa þessi tvö ár skuldir vorar við útlönd aukist um ca. 13 milj. kr. Skömmu áður en Haraldur stígur á skipsfjöl, hefir honum gefist tækifæri til að sjá hvern- ig horfir um utanríkisverslun vora á líðandi ári. í marslok var verslunarjöfn- uðurinn hagstæður um 1.3 milj. króna. En í apríllok var hann óhagstæður um rúmlega miljón. Þótt.hægt sje að benda á að verslunarjöfnuðurinn hafi ekki verið eins óhagstæður fyrstu fjóra mánuði ársins í ár, eins og á sama tímabili fyrra (1i/£j milj. kr.), þá verður þó að miða við hitt, að þessi mismunur hrekkur hvergi nærri nógu langt til að fylla upp í skarðið á greiðslujöfnuði vorum (ca. 4.4 milj. s.I. ár, eins og áður var sagt). Vjer gerum ráð fyrir að Har- aldur muni hafa þetta á bak við eyrað á meðan hann dvelur í Madrid. En ef engin lausn skyldi fást á Spáni, á þeim örðugleikum, sem hvíla á utanríkisverslun Islendinga, viljum vjer benda Haraldi Guðmundssyni á, að það er ekki úr vegi að hann leggi leið sína um Stóra-Bret- land á heimleiðinni. Innflutningur vor frá Bret- landi nam síðastliðið ár 6 milj. krónum umfram það, sem Bret- ar keyptu af okkur.Þar ofan á bætist að vjer verðum að greiða Bretum ca. 6 milj. króna árlega í vexti og afborganir af skuld- um. Samtals verðum vjer því að greiða Bretum í erlendum gjaldeyri ca. 12 miljónir króna umfram það, sem Bretar greiða okkur. Vjer höfum bent á það, áður hvílík nauðsyn knýr til þess, að vjer getum fengið betri kjör í viðskiftum vorum við Breta. Ef vjer gætum haldið í horf- inu við aðrar þjóðir, en fengið Breta til að kaupa jafnmikið af okkur og við af þeim, væri þá ekki vandinn, sem íslensk utanríkisverslun er í, leystur að miklu leyti, a. m. k. í bili? Fjörráð þingmeirihlutans við ~ hinn unga fslenska iðnað. Iðnaðurinn hefir verið fáhreytt- ur hjer á landi fram til síðustu áratuga, en á síðustu 10—20 árum hefir vaxið hjer fjöldi iðngreina, (og iðnaðarstjettinni bæst fjöldi j ötulla og vel lærðra manna. (Með aukinni notkun rafmagns, hef- j ir iðnaðurinn færst í aukana, og ,er nú orðinn verulegur þáttur í at- , vinnulífi þjóðarinnar. Hinar miklu orkuuppsprettur landsins gera það meira en líklegt, að ísland verði , mikið iðnaðarland, þrátt fyrir i skort hráefna. En það mál er þó enn . lítt rannsakað. Var þess og full þörf að fleiri öflugar stoðir en nú eru, bæm atvinnulíf þjóðarinn- ar ó komandi árum. j Fjöldi fjelaga iðaðarmanna og iðnrekenda hefir verið stofnaður á síðustu árum víðsvegar á landinu. Þessi fjelög hafa nú stofnað Land- : samhand iðnaðarmanna. Er ætlun þeirra að hafa mistöð í Reykjavík til forgöngu í iðnaðarmálum, rannsókna og leiðbeininga. Yrði . sú starfsemi sambandsins fyrir málefni iðnaðarins hliðstæð starf- semi Búnaðarfjelags fslands fyrir landbúnaðinn og Fiskifjelag ís- lands fyrir sjávarútveginn., B. í. nýtur nú 180 þtis. kr. ársstyrks úr ríkissjóði, F. í. 72 þús. kr. styrks. ! Þykja styrkir þessir hvergi meiri 'en þörf og verðleikar standa til. Á öndverðu síðasta þingi barst iðnaðarnefnd Nd. erindi frá Land- ! sambandinu. Var ]>að stílað til ' f járveitinganefndar, og var um- sókn um 20 þús. kr. fjárveitingu í þarfir iðnmálanna, á þann hátt, er áður greinir. Verður ekki sagt að ofsalega væri af stað farið. Iðn- 'aðarnefnd mælti eindregið með um- ' sókninni. Kom mjer ekki annað til hugar en að mál þetta fengi ' góða og greiða afgreiðslu hjá fjár- veitinganefnd og síðan lijá þing- inu. Tíminn leið, og f járveitinga- nefnd skilaði áliti sínu ásamt hin- .um langa og breiða hækkanalista. En ekki var þar minst á Lands- samband iðnaðarmanna. Sagði 3. þ. m. Reykjavíkur mjer að von- laust væri með öllu, að nefndin fengist til að sinna mábnu á nokk- urn hátt. Jeg bar því fram þá breytingartillögu við fjárlaga- frumvarpið, að inn á 16. gr., þar sem styrkirnir til Búnaðarfjelags íslands og Fiskifjelags Islands eru yrði bætt: „Til Landssambands iðnaðarmanna 20.000“. Mælti og fyrir tillögu þessari sem best jeg kunni, bæði í þingræðu og við einstaka þm. En það stoðaði ekk- ert, og var tillagan feld. — 25 stjórnarhetjur rjeðu niðurlögum hennar með atkvæðum sínum. Meðan þinglið stjórnarinnar var að myrða tillöguna datt mjer í huga fom atburður: Haraldiu hárfagri sendi Aðalsteini Engla- konungi Hákon son sinn til fóst- urs. Það var gamalt mál, að sá er öðrum fóstraði barn, væri hon- um ótignari. Var þetta því ekki af vináttu gert. — Haukur hábrók fór með sveininn. Sigldi hann ein- skipa vestur, gekk þegar fyrir konung, setti sveininn Hákon á knje honum. Þá mælti Haukur: Haraldur konungur í Noregi bað að þú skyldir fóstra honum am- báttarson. — Aðálsteinn konung- ur var allreiður og brá sverði. Þá sagði Haukur: Nú hefir þú kon- ungur knjesett sveininn, og mátt þú myrða liann, ef þú vdt; en ekki munt þú með því eyða, öllum sonum Haralds konungs. Stjórnarklíkan hefir myrt þessa tillögu. En ekki mun hún með því hafa eytt öllum málum iðnaðar- ins. Vænti jeg að ísland verði jafnt fyrir því mikið iðnaðarland, og að iðnaðarmannastjettinni verði lengri og sasmdarmeiri lífdaga auðið, held ur en núverandi þingmeirihluta. Sigurður Kristjánsson. —------««)»--------— Samkvæmt símskeyti frá Prag komu bækur þeirra Gunnars Gunn- arssonar og Guðmundar Kambans, saga Borgarættarinnar, og Skál- holt, báðar út á tjekknesku í fyrra 'dag. (FÚ.). Vaxandi starf V erslunarskólans, Frá starfinu síðastliðið ár. \T erslúnarskólinn, sem í' * vetur hefir verið fjöl- mennasti framhaldsskóli landsins, hefir nú lokið störf um sínum á þessu skólaári. Rúmlega 50 nýir verslunar- menn hafa útskrifast og eru þeir þessa dagana að dreif- ast út um land eftir skóla- uppsögnina, en þó er enn ekki lokið prófum fram- haldsdeildarinnar. Aðsókn fer sívaxandi. Verslunarskólann sóttu á síðast- liðnum vetri 320 nemendur og hefir aðsóknin farið sívaxandi seinustu árin. Aðalskólinn starf- aði í 12 deildum, en auk þess voru starfrækt málanámskeið. Kennarar skólans voru 33, námsgreinar, sem hægt er að læra í skólanum, eru 16, og námstíminn getur nú orðið alt að 6 árum, ef nemendur ganga í gegnnm allan skólan, en getur einnig verið styttri.. Nemendur geta sem sje, eftir því sem þeir hafa aldur og þekkingu til, gengið inn í undirbúningsdeijd, fyrsta eða annan bekk og það hefir far- ið mikið í vöxt, að nemendur fari í Verslunarskólann að loltnu gagn- fræðaprófi. Þeir setjast þá í annan bekk, ef þeir standast viðbótar- próf í bókfærslu, reikningi og mál- um. Síðan eru þeir í Verslunar- skólanum í tvö ár að minsta kosti, til burtfararprófs, og geta síðan verið þar eitt eða tvö ár enn í framhaldsdeild, þó að þeir sjeu fæstir hingað til, sem þá deild hafa sótt. Nýtt skipulag. Það ei' ástæða til þess að minna á þetta skipulag Verslunarskólans og á námstíma lians, því að það er nýung, sem er að skapast, eða hef- ir verið að skajoast á síðustu árum. Það má segja að Verslunarskólinn starfi nú í þremur þáttum: Fyrst eru tveir bekkir, sem nánast svara til gagnfræðadeilda og taka nú 14 til 16 ára nemendur, síðan eru aðrir tveir bekkir, sem taka við nemendum úr þessum fyrri bekkj- um og við gagnfræðingum, og svara nánast til lærdómsdeilda í mentaskólum, og í þeim bekkjum eru nemendur á aldrinum 16—20 ára og jafnvel eldri, og í þriðja lagi er svo framhaldsdeild, eftir atvikum eitt eða tvö ár, og er þar vísir til samskonar sjerfræðilegrar framhaldsmentunar og annarsstað- ar er veitt í áþekkum framhalds- skólum, eða í sumum deildum verslunarháskóla. Þó að þessi deild sje eðlilega ennþá á tilraunastigi, hefir það sýnt sig að það er vel framkvæmanlegt að veita nauð- synlega framhaldsmentun hjer heima og það er líka sjálfsagt og þarflegt. Reyndar mun ýmsum þykja það tilgangslítið nú, að tala um aukna mentun verslunarstjettar- innar þar sem starfsemi stjettar- innar eigi mjög í vök að verjast og færist fremur saman en auk- ist. Og þó að þetta megi til sanns vegar færast, þá má einnig minn- ast hins, að eftir því sem örðug- leikarnir vaxa er meiri þörf ment- aðra og dugandi starfsmanna og væntanlega kemur sá tími aftur, að viðskiftalífið færist í frjálsara og skynsamlegra horf en nú er, svo að efnilegu ungu fólki opnist ný- ir starfsmöguleikar í versluninni. Til skams tíma hafa svo' að segja allir þeir, sem útskrifast hafa úr Verslunarskólanum, fengið versl- unar- og skrifstofuvinnu (t. d. 1932 og ’33: 74 af 76). En nú eru verri horfur framundan um þetta en áður, eins og kunnugt er. Prófin. Af þeim 53 nemendum, sem nú luku burtfararprófi úr Verslun- arskólanum eru 33 úr Reykjavík en 20 utan af landi, en nemendur skólans eru hvaðanæfa af landinu. Þessir nem. skiftast þannig, að 16 eru frá heimilum kaupsýslumanna, 11 frá verkamannaheimilum, 10 eru börn embættismanna og starfs- manna hins opinbera, 9 úr fjöl- skyldum iðnaðarmanna, 4 frá sjó- mannaheimilum, en 3 eru bænda- synir. Einkunnir skiftast þannig, að 1 hlaut 1. ág. eink., 28 hlutu 1. eink., 17 hlutu 2. eink. og 7 fengu 3. eink. Hæstu einkunn við burtfararprófið hlaut Haraldur Ó. Leohards, Rvík, 121,67 stig eða 7,60. Aðrar hæstu einkunnir hlutu Guðm. Ófeigsson, Rvík, 119 st. og Guðný Pálsdóttir, Húsavík, 114,67 st. og hlutu þau verðlaun úr verð- launasjóði nokkurra kjaupsýsl- manna og úr minningarsjóði Walters Sigrðssonar. í öðrum bekk fengu hæstar einkunnir Ása Gísladóttir o g Þórunn Ásgeirs- dóttir og í fyrsta bekk Guðlaug Jónsdóttiir. Tveir nem. f þefim bekk fengu 6 í bókfærslu og er sjaldgæft (Jósef Sigurðsson, Ak. og Kr. Jónsson). Verðlaun. Skóbnn veitir árlega tvo verð- launabikara, annan gefinn af nem., handa besta bókfærslumanni skól- ans, og hlaut hann Sig. Guðjóns- son, hinn, gefinn af skólastjóra, handa besta vjelritaranum, og hlaut hann Þorvaldur Ásgeirsson. Hann hefir skrifað 112 orð á mín- útu, eða 560 slög. Verslunarmanna- fjelag Reykjavíkur gaf peninga- verðlaun fyrir bókfærslu og skift- ust ])au milli Sig. Guðjónssonar og Björgvins Þorbjörnssonar. AHs voru veittar ea. 500 kr. í verðlaun. Sá skemtilegi siður er að kom- FRAMH. Á SJÖTTU SS>U.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.