Morgunblaðið - 10.12.1943, Blaðsíða 4

4
MOBGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 10. des. 1943.
Jakob Möller og Ólafur Thors svara:
í Tímanum 20. f. m. birtist
nýtt drengskaparspjall frá þeim
Eysteini. Jónssyni og Hermanni
Jónassyni, til árjettingar skáld-
skap þeirra í sama blaði frá 28.
okt. s. 1., um drengskaparheit-
ið, sem við eigum að hafa gef-
ið þeim þ. 17. jan. 1942 um að
koma í veg fyrir það, að kjör-
dæmamálið yrði „afgreitt á
þinginu 1942“.
I upphafi þessa máls síns seg-
ist þeim svo frá, að þeir hafi
í allri vinsemd skýrt það
„greinilega” fyrir okkur, áður
en við höfum rofið þetta „dreng
skaparheit“, að ef við ryfum
það, þá gætu þeir, eftir það,
ekki treyst okkur til neins sam
starfs”! En þessari föðurlegu á-
minningu þeirra segja þeir að
við höfum svarað því, að við
„gætum ekki ráðið við” flokk
okkar og við yrðum því að
rjúfa „drengskaparheitið”, og
síðan að þræta fyrir það, eins
og komið væri”!!
Um þetta atriði þessa dreng-
skaparspjalls þeirra Eysteins og
Hermanns höfum við ekki ann
að að segja en það, að slíkt
samtal hefir aldrei farið fram
milli okkar og þeirra. í sam-
tölum okkar í milli hafa þeir
aldrei haldið því fram, að við
höfum gefið þeim nokkurt slíkt
drengskaparheit, og þá að sjálf
sögðu heldur ekki verið með
neinar bollaleggingar um það,
hvort við mundum rjúfa það
eða ekki, nje ’heldur um hitt,
hver áhrif slíkt „heitrof” kynni
að hafa á hugsanlega samvinnu
okkar í milli í framtíðinni.
Það væri nú líka nærri því
furþulegt, svo merkilegt sem
þetta samtal hefði mátt
teljast, ef það hefði nokkru
sinni átt sjér stað, að þeir Ey-
steinn og Hermann skyldu ekki
segja frá því þegar í fyrsta
skrifi sínu um þetta mál.
I þessu drengskaparspjalli í
Tímanum 20. f. m„ taka höf-
ondar þess sjer fyrir hendur
að gagnrýna þau rök og stað-
hæfingar, sem við tefldum fram
í grein okkar í Mbl. 9 ,f. m„
til andsvara hinu fyrra spjalli
|>eirra í sama blaði. En af því,
hvernig þeir hafa fundið sig til
neydda, til þess að rangfæra
og snúa út úr hverju einasta
atriði í greinargerð okkar, sem
þeir gera að umtalsefni, ættu
fenn að geta ályktað nokkuð
um það, hversu lítt því er
treystandi í greinargerðum
þeirra, sem þannig er vaxið,
að hver verður að trúa því sem
honum þykir trúlegast, af því
sem við höldum fram annars-
vegar, en þeir hinsvegar. Skal
I>ví þetta spjall þeirra hjer á
eftir rakið nokkuð lið fyrir lið.
1. Þeir segja, að það ein-
kenni svar okkar í Morgunblað
inu, að auk mótsagnanna, sem
oft einkenni rangan framburð,
þá skjóti þar upp óbéinum játn
ingum innan um allar neitan-
imar, eins og til dæmis, þegar
við segjum: „En af því leiðir,
að þegar af þeirri ástæðu er
óhugsandi, að við höfum lofað
þessu beinlínis”. Þessi tilvitn-
aða setning væri vissulega ó-
bein játning, ef hún væri ekki
aðeins hluti af setningu, sem
Öðru drengskaparspjalli
Eysteins Jónssonar og
Hermanns Jónassonar
í milli.Við höfðum á undan vak
ið athygli á því, að þeir Ey-
steinn og Hermann hefðu ekki
haldið því fram, að við hefð-
um ráðfært okkur við flokk
okkar um málið, og segjum, að
þegar af þeirri ástæðu, (að við
hefðum ekki ráðfært okkur við
flokkinn) væri óhugsandi, að
við hefðum lofað þessu, „bein-
línis vegna þess, að til þess
höfðum við ekkert vald”. í
drengskaparspjalli þeirra Ey-
steins og Hermanns er það felt
niður, sem orðið „beinlínis” átti
.við, til þess að fá út úr því
„óbeinu játninguna”, sem þeir
þurftu á að halda.
2. Þá segir enn í spjallinu:
„í svarinu segja þeir Ólafur
Thors og Jakob Möller, að þeg-
ar við höfum rætt um, að ekki
mætti afgreiða (leturbr. okk-
ar) kjördæmamálið á vetrar-
þinginu 1942, hafi þeir (við Ó.
Th. og J. M.) svarað því, að
þar sem kosningum til Alþingis
hafi verið frestað, lægi í því
trygging fyrir því, að flokk-
urinn tæki ekki upp kj‘rdæma-
breytingu nje neina aðra stjórn
arskrárbreytingu, því að stjórn
arskrárbreyting og kosninga-
frestun geti ekki farið saman”,
og „það hafi verið sú ástæða,
sem við (Eyst. og Herm.) höfð-
um til að tr@ysta því, að kjör-
dæmamálið yrði ekki afgreitt”.
Þessu er öllu öfugt snúið í
drengskaparspjalli þessara
drengskaparmanna.
Það sem þarna er rifið út úr
samhengi í svari okkar, á við
tilvitnuð orð Hermanns Jón-
assonar: „Þið megið ekki fara
að taka upp kjördæmamálið á
næsta þingi”. Það var ekki um
það að ræðá, hvort kjördæma-
málið yrði „afgreitt”, heldur
umþað, hvort Sjálfstæðisflokk-
urinn mundi „taka það upp”,
og það töldum við fullvíst, að
hann mundi ekki gera, og því
mætti treysta, af því, að flokk-
urinn „væri því andvígur, að
Alþingi . .. færi nú að ómerkja
þá ákvörðun sína”, að fresta
kosningum, sem það hefði tek-
ið fyrir fáum mánuðum. Hins-
vegar töldum við það á engan
hátt tryggingu fyrir því, að
kjördæmamálið yrði ekki ,,af-
greitt”, ef það kynni að verða
tekið upp, þrátt fyrir það, þó
að Sjálfstæðisflokkurinn gerði
það ekki. — Þannig „hagræða”
þeir Eysteinn og Hermann skrif
uðum heimildum, án þess að
blikna, og hvers má þá vænta
um það, sem ekkert skriflegt
er um.
3. Enn segir í þessu spjalli
þeirra: „Kosningafrestun til
Alþingis var úr sögunni, vegna
þess að Sjálfstæðisflokkurinn
hafði þá röfið samningana um
kosningafrestun, með því að
neita að láta fara fram frið-
arkosningu í Norður-ísafjarð-
er höggvin sundur í miðju, þar arsýslu”.
sem ekki er einu sinni komma Þetta er helber þvættingur.
Alþingi hafði sjálft ákveðið að
fresta almennum kosningum.
Um það voru engir samningar
gerðir milli flokka, og kom því
ekki til þess, að ‘slíkir samn-
ingar væru rofnir. Og ákvörðun
Alþingis um kosningafrestun-
ina gat enginn breytt, nema
Alþingi sjálft. Yfirlýsing Her-
manns Jónassonar um það í
þingræðu fyrir áramótin, að
kosningar ættu að fara fram
um sumarið, var því markleysa
ein, og auðvitað því meiri mark
leysa það, sem Eysteinn Jóns-
son kann að hafa sagt um þetta
í útvarpsræðu 8. janúar, sem
þeir einnig vitna í. Alþingi
hafði ekkert ákveðið um að
hverfa frá kosningafrestuninni,
þegar viðræður okkar, sem um
er deilt, fóru fram, dagana 16.
og 17. janúar.
4. „í samræmi við þetta” (að
Alþingiskosningar yrðu látnar
fara fram um sumarið) segir
enn í spjalli þeirra: „höfðu bæj
arstjórnarkosningarnar um alt
land verið auglýstar”. — En
þar er um ekkert „samræmi”
að ræða, því að Alþingi hafði
ekkert ákveðið um að fresta
skyldi bæjarstjórnarkosningum,
og þurfti því ekki heimildar
þess til þess að þær færu fram.
5. „Eftir alt þetta, gat ekki
verið um það að ræða, að sam-
ið yrði um nýja kosningafrest-
un til Alþingis milli Framsókn-
ar- og Sjálfstæðisflokksins,
enda upplýst, að fyrir því var
sáralítið fylgi í flokkunum“.
(Leturbr. okkar) segja þeir Ey-
steinn og Hermann, alveg þvert
ofan í þá staðreynd, að Sjálf-
stæðisflokkurinn lýsti því yfir
í tilboði er hann í apríllok 1942
gerði Framsóknarflokknum,
um áframhaldandi samstarf, að
hann væri því fylgjandi, að
haldið yrði fast við ákvörðun
'vitanlegt, að ekki.hafi verið
hægt að afgreiða kjördæmamál
ið á þinginu 1942, nema almenn
ar kosningar til Alþingis færi
fram um vorið, og því hefði
verið óþarft að hefja samninga
um afgreiðslu þess, ef fresta
hefði átt kosningum. En veit
þá hvorugur þessara tveggja
fyrverandi ráðherra, að með
afgreiðslu stjórnarskrárbreyt-
ingar á þinginu, hvort sem var
kjördæmabreyting eða einhver
önnur breyting á stjórnar-
skránni, þá var ákvörðun Al-
þingis um kosningafrestunina
hrundið með henni og kosning
ar urðu að fara fram? Halda
þeir, að Hermann Jónasson
hefði með einhverju dómsorði
sínu fengið nokkuru um það
þokað? Þetta virðast þeir Ey-
steinn og Hermann ekki skilja,
og þeir spyrja: „Getur þá ekki
hver maður sjeð, að það hefði
verið þarfleysa að hefja samn-
inga um afgreiðslu kjördæma-
málsins, ef fresta hefði átt
kosningum”? En það þurfti eng
in þarfleysa að vera, af því,
eins og áður er sagt, að með af-
greiðslu kjördæmamálsins hefði
kosningafrestuninni verið
hrundið, án þess að nokkura
ákvörðun þyrfti um það að taka
aðra. Það er því engin mót-
sögn í málfærslu okkar, þó að
við skýrum frá viðræðum okk-
ar við þá Eystein Jónsson og
Hermann Jónasson um hugs-
anlega stjórnarskrárbreytingu,
jafnvel þó að við gerðum ráð
fyrir kosningafrestun, ef stjórn
arskrárbreyting yrði ekki gerð
á þinginu. En alveg án tillits
til þess, er skiljanlegt að Fram-
sóknarflokkurinn hafi talið sjer
brýna nauðsyn á því að fá ein-
hverjar tryggingar fyrir því, að
kjördæmabreytingin yrði ekki
afgreidd á þinginu. Þær trygg-
Alþingis um kosningafrestun- | ingar gátum við hinsvegar ekki
ina, og hefði það ekki verið; gefið, nema samþykki Sjálf-
gert, ef „sáralítið fylgi” hefði
verið fyrir því í flokknum.
En svo bæta höfundarnir við:
„Af þessu er augljóst, að hjer
stæðisflokksins fengist til þess.
7. Þeim Hermanni Jónassyni
og Eysteini Jónssyn hefir líka
að sjálfsögðu altaf verið það
er (leturbr. okkar) í svarinu ljóst, að við ráðherrar Sjálf-
bygt á ósannindum, sem eru stæðisflokksins gátum engar
sannanleg með opinberum sönn tryggingar gefið fyrir þessu.
unargögnum”. Og enn kváðu r Þess vegna eru þeir líka nú farn
þeir: „Ýmsir munu telja það ir að orða þetta þannig, að það
eigi mjög óvarlega ályktað, að , tekur af öll tvímæli um það, að
þeir menn, sem þannig hag- þeir þykist hafa beint þessum
ræða sannleikanum, þrátt fyrir ^ kröfum til flokksins. í dreng-
opinber sönnunargögn, kynnu skaparspjalli sínu hinu síðara
að víkja frá honum eigi lítið, (segja þeir: „Við kröfðumst
þar sem hvorki vitnum nje þess, að Sjálfstæðisflokkurinn
skriflegum gögnum verður við J trygði það með skriflegum
komið”. Og ef þeir eiga við (samningum, að kjördæmamálið
þetta sitt eigið svar, þegar þeir j yrði ekki afgreitt”. „Við urðum
segja „hjer er í svarinu”, þá því að fá tryggingu fyrir því, að
virðast þeir hafa „hitt naglann , Sjálfstæðisflokkurinn sæi um,
á höfuðið”, svo að vart verður ; að málið yrði ekki afgreitt á
betur gert, eða til meira ætlast
af þeim.
6. Þá er komið að einhverri
hinni merkilegustu „mótsögn”,
sem hinir snjöllu gagnrýnendur
hafa fundið í „málfærslu” okk-
þinginu”. „Við bárum fram sem
ófrávíkjanlega kröfu og skil-
yrði fyrir samningum um önnur
atriði, að Sjálfstæðisflokkurinn
sæi um, að kjördæmamálið yrði
ekki afgreitt á þinginu”. Þetta
ar. Hún var sú, að öllum sje . eru hinsvegar alt staðlausir
stafir, svo sem líka sjá má á
því, að þeir reyna ekki einu
sinni að gera það líklegt, að
þeir hafi farið fram á það við
okkur, hvað þá að það hafi ver-
ið ófrávíkjanleg krafa þeirra,
að við bærum þetta undir Sjálf
stæðisflokkinn. Þeir játa meira
að segja, að slíkt hafi alls ekki
komið til mála, en reyna að
breiða yfir þá staðreynd með
barnalegum vafningum um það,
að við hefðum ekki talið okkur
fært að leita samþykkis flokks-
ins, vegna leyndarinnar, sem á
þessu hafi orðið að vera.
8. I svari okkar í Morgun-
blaðinu 9. f. m. sögðum við frá
því, að fundi okkar með þeim
Eysteini Jónssyni og Hermanni
Jónassyni um kvöldið 16. jan-
úar hefði lokið, án þess að
samningar væru undirritaðir. í
drengskaparspjalli sínu orða
þeir þetta þannig, að við höf-
um játað, að fundinum hafi
verið slitið án samkomulags. Og
er að vísu varla unt að telja
það rjett eftir haft. í næstu
málsgrein er þó farið enn fjær
því að herma rjett frá, þó að
óbeint sje. Þar segir: „Er lík-
legt, að samningar hefðu slitn-
að (leturbr. okkar) aðfaranótt
17. janúar, ef krafa okkar hefði
verið um það eitt, að Sjálf-
stæðisflokkurinn tæki ekki upp
kjördæmamálið á þinginu, þar
sem það kemur fram í svörum
þeirra Ó. Th. og J. M„ að þetta
hafi ekki verið ætlun þeirra”.
Við segjum ekki, að samningar
hafi „slitnað”, heldur aðeins, að
samningar hafi ekki verið und-
irritaðir, en ákveðið að hittast
aftur næsta morgun. En auð-
vitað eru þeir samningar ekki
„slitnaðir”, sem ákveðið er að
halda áfram. Og svo spyrja
þeir, hvort líklegt sje, að við
hefðum kallað saman flokks-
fund „um hánótt”, ef ekki hefði
verið um stærra mál en það að
ræða, að Sjálfstæðisflokkurinn
tæki ekki upp kjördæmamálið
á þinginu. Á kjördæmamálið
hafði alls ekki verið minst einu
orði fyr en síðast á þessum ný-
aflokna fundi. Þar höfðum við
lýst því yfir, að við teldum
trygt, að flokkurinn mundi ekki
taka kjördæmamálið upp að
fyrra bragði. Hinsvegar höfð-
um við ekkert umboð til að
gefa neina skuldbindingu um
slíkt og ekkert tækifæri haft
til að ræða um það við flokks-
menn okkar og var því ekki
nema eðlilegt, að við vildum
færa það í tal við flokksmenn.
En hvað kemur svo til þess,
að þeir Eysteinn og Hermann
hafa engar fregnir að segja af
þeim fundi, aðrar en þær, sem
þeir hafa eftir Árna Jónssyni
frá Múla? Ætla mætti, ef frá-
sögn þeirra um „ófrávíkjanleg-
ar kröfur“ til Sjálfstæðisflokks
ins væri rjett, að þeir hefðu
spurt okkur um það daginn
eftir, hvað gerst hefði á þess-
um fundi. Og eru þeir ekki
komnir i mótsögn við sjálfa
sig, og einkenna þannig frásögn
sína því „höfuð einkenni á röng
um framburði“, eins og þeir
sjálfir komast að orði, er þeir
í öðru orðinu afsaka það, að
staðfestingar flokksins hafi ekki
verið leitað á samningum þess-
Framhald á bls. 5