Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 58
kaþólskum bænum og lúterskum, kristnum venjum og heiðnum í
íslensku trúarlífi, eins og glöggt kemur fram í bók Jónasar. Kristjana
nýtir sér með öðrum orðum rödd önnu sem sögumanns og túlkanda
til að rekja meginþættina þrjá sem höfðu samtvinnast í eina órofa
heild í íslensku trúarlífi – heiðni, kaþólsku og lútersku.
Kristjana þýðir því ekki aðeins reynslu- og átakasögu Hálfdáns
Sigmundssonar úr sögubókinni um nýja Ísland, heldur þýðir hún
jöfnum höndum og túlkar heildstætt það menningarsamhengi sem
sagan sprettur úr. Sagan er sögð frá ytra sjónarhorni konu sem túlk-
ar og tengir reynslusöguna hlutlægt, en einnig af skilningi, því hún
setur hana í víðara samhengi við þá menningarsýn og -gildi sem
ríkjandi voru á tímum Vesturferða og langt fram eftir tuttugustu
öld. Þetta samsetta sjónarhorn sem Kristjana kallar fram í gegnum
önnu svipar mjög afgerandi til skilgreiningar sem Homi Bhahba
fékk að láni frá Claude Lévi-Strauss á þeirri menningarlegu tvísýn
sem hann taldi nauðsynlega ef menningargreining ætti að teljast
marktæk, og nefndi „þriðja svæðið“ eða „þriðju víddina“ (e. third
space), sem er beggja blands, svipað skilgreiningu Ástráðs
Eysteinssonar á „þriðja textanum“.21
Það er frábær þýðingarlausn hjá Kristjönu að nota samskeyting-
artækni (e. pastiche),22 til að koma á framfæri þeirri menningar-
bundnu sýn sem maraði í kafi en stýrði engu að síður vitund og
túlkun íslenskra landnámsmanna í nýja Íslandi. Kristjana færir í
orð ýmsar þær kerlingabækur sem gátu verið undirliggjandi í vit-
und og umræðum manna í milli um lífsbjörg Hálfdáns en fengu þó
ekki að skjalfestast í opinberri orðræðu íslenskra Kanadamanna. Í
meðferð Kristjönu verður frásögn Hálfdáns að uppskafningi þar
sem eldri, undirskipuð orðræða um dulræn fyrirbrigði er endur-
heimt, en helsti heimildarmaður önnu um dulræn efni – kerlinga-
bækur (e. old wives’ tales) – er Solveig móðir hennar. Helga Kress
ÞýðIng, SKöPun, aðLögun?
58
21 Homi K. Bhabha, „Tvístrun þjóðarinnar“, ritstj. Ólafur rastrik, þýð. Steinunn Haraldsdóttir,
Ritið 5(2)/2005, bls. 194–195. Sjá þessa og aðrar greinar í bókinni The Location of Culture,
London, new York: routledge, 1994.
22 Sjá skilgreiningu Lornu Sage í A Dictionary of Critical Terms, ritstj. roger Fowler, aukin
og endurbætt útg., London: routledge/Kegan Paul, 1987, bls. 173–174. Sjá einnig John
anthony Cuddon og Claire Preston, A Dictionary of Literary Terms and Theory, 4. útg.,
Oxford: Penguin, 1998, bls. 644. Sjá nánar um mikilvægi pastiche í póstmódernískum skrif-
um undir leitarorðinu „Postmodernism“ á vefsíðu L. Kip Wheeler, Literary Terms and
Definitions, http://web.cn.edu/kwheeler/lit_terms_P.html, 1998–2009, [sótt 6. júlí 2009].
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 58