Ísafold - 20.08.1910, Blaðsíða 2

210
ISAFOLD
14 daga afsl.-útsala
í Sápuhúsinu i Austurstræti 17
og Sápubúðinni, Laugaveg 40.
D.igana frá laugardegi 20. ágúst til laugardags 3. september fer fram
stór afsláttar-útsala. Þessa 14 daga á að selja allar vörubirgð-
irnar langt undir sannvirði.
Bezta grænsápa á 13 og 15 a. pd. — Agæt græn krystalsápa 18 a. pd.
— Marseille-sápa 23- » — Ágæt,ektaSalmiaksápa 27 - »
Ágæt stangasápa 14 og 17 - » — 3 pd. sóda fyrir 12 aura.
Alt á að seljast
3 st. ekta fjólusápa. . . fyri r 26 a. 7 pd. Remy stífelsi . fyrir 14 a.
3 » — Zóroformsápa . » 26 - 3 st. Vera fjólusápa . . » 14 -
3 » — Mandelsápa . . » 26 - 3 » græn. kransar (vell.) » 14 -
3 dósir Júnókr3m (á BoxCalf) » 27 - 1 tuba tannpaRta »Zana« » 25 -
Ekta Lessive lútarduft . . » 18 - 1 stór hárgteiða, að eins » 25 -
— kem. sápuspænir pd. » 33 - 1 sterk 50 a. greiða . . » 35 -
Ágætur bleikjusódi . . » » 07 - 1 sterkur höfuðkambur. » 25 -
Góður blankbursti » 17 - 1 25 a. — » 18 -
Langar stígv.reim. parið 6 og 7 - 1 góður klæðabursti . . . » 30 -
Góður skúriugarbursti . . » 10 - 1 — hátbursti .... » 48 -
Stór hliðarkambur .... » 10 - 3 Florians búðingspúlver » 27 -
3 st.ekta 25 a. Zeroformsápa » 50 - 10 a. uyjar kryddvörur » 08 -
3 » — 25 - Carbolsápa . » 60 - 100 góðar tauklemmur . » 38 -
3 » — Champoingpúlver » 26 - 25 patentklemmur . . . » 33 -
1 fl. fjóluvellyktandi . . . » 23 - 3 naglaburstar, góðir . . » 26 -
1 » franskt — .... » 10 - 1 st. ekta skeggsápa . . » 14 -
3 st. ekta jurtasápa . . » 27 • 1 » — gallsápa . . . » 14 -
3 öskjur fægiduft .... » 15 - 1 » — silfursápa . . » 14 -
3 dósir ofnsverta » 21 1 flaska Brillantine . . . » 23 -
1 stór gólfklútur . . » 18 • 1 — »Florida Water« » 23 -
1 » karklútur » 10 1 — »Eau de Quinine« » 45 -
1 » svampur » 18 - 3 st. ekta 25 a. fjólusápa » 60 -
1 spenna (með steini) . . » 08 - 1 st. Kínosólsápa .... » 22 •
1 fl. »Guld« fægicrem . » 22 - 1 » ekta eggjasápa . . » 26 -
Kokos kústhaus » 52 • 3 » Affalds-handsápa . » 27 -
3 st. Affalds sápa .... » 14 - 3 dósir blákku » 21 -
Mjög mikið af ilmvötnum með gjafverði.
Risa jurtasápa {í/3 pd.) 13 a. st. Risa-f]ólusápa (ekta) 23 a. st. 25
dósir Elefant-krem (á Box-Calf) 18 aura. Cakao, Vanille, Sucat, langt
fyrir neðan sannverð. Hárburstar, fataburstar, hárspennur og greið-
ur, alt ótrúlega ódýrt.
Alt á að selja.
Alt, sem til er af svömpum, gólfsópum, ryksópum, fiskburstum,
skúringarburstum og fjölmargt fleira verður látið fokka langt undir
verði.
Kaupið í tíma í
Sápuh., Austurstr.17og Sápubúðinni, Laugav.40
Talsími 155. Talsími 131.
f Jón Jónsson læknir
frá Herru í Rangárvallasýslu lézt
h. 17. þ. mán. um morguninn sam-
kvæmt símskeyti, er hingað barst bróð-
ur hans þ. 18. ág.
|ón var bráðungur maður, rúmlega
þrítugur. f. 1. júlí 1879. — Hann
kom í Reykjavikurskóla 1895, útskrif-
nðist 1900. Var hann fyrsti maður-
inn, er tók 5. og 6. bekk á einu ári.
Læknispróf tók hann við læknaskól-
ann árið 1905, sigldi samsumars til
Danmerkur, en 'var veitt Hróarstungu-
hérað, er hann kom heim aftur (1906).
Tveim árum síðar fekk hann Þistil-
fjarðarhérað og sat í Þórshöfn, var
búinn að kaupa þar land og hugðist
mundu ilengjast þar. — Ekki er enn
kunnugt um banamein hans. Kvænt-
ur var Jón Ingibjörgu Sigurðardóttur
frá Hjartarstöðum í N.-Múlasýslu.
Hún lifir mann sinn ásamt 2 börnum.
Jóni heitnum var á skólaárum við-
brugðið fyrir. námshæfileika — enda
var oftast efstur i sínum bekk og
festist því lengi við hann nafnið: Jón
dux. — Jón var og bezti drengur og
sagður læknir góður. — Sviplegt —-
er svo ungir menn, í broddi lífsins
eru spentir heljar-tökum.
Brunnur vísdóms og hagsældar.
Um vín og vínbann ritar Halldór
Hermannsson bókavörður i síðasta (3.)
hefti Eimreiðarinnar þ. á.
Ekki ófélegt samsafn spaklegra(l) um-
mæla áfengisdýrkenda fyr og síðar um
ómetanlega gagnsemd(!) vínyrkju og vín-
nautnar. Hún hafi öðru fremur stutt
að því, að gera mennina Jriðelska(l)
og sé því »einn af velgerendum mann-
kynsins«. Vinnautnin hafi lyjt mann-
kyninn d kcerra stig{!) — hýrgi og mýki
skaplyndi pjóðarinnar, örvi glaðvcerð og
laði til ánœgjulegs Jélagsskapar(l) Og
um það geti enginn óhlutdrægur ef-
ast, að bókinentir, listir og vísindi eigi
víninu mikið að pakkaQ).
Brunnur vísdóms og hagsceldar!
Höf. endurtekur hér ýms fjarstæð-
ustu ósannindi brennivinsge'rðarmanna
um bannlögin i Vesturheimi. En von-
litið mun það vera úr þessu, að þaer
reifarasögur falli í »góða jörð« hér;
meðal annars fyrir þá sök, að það mál
hefir nýlega verið rækilega skýrt fyrir
oss af sannfróðum raunvotti þaðan að
vestan (sbr. ísafold 23. f. m.).
Að þvi víkur þó höfundurinn, að á
15. öld muni »drykkjuskapur sem pjóð-
löstur« hafa verið orðinn almennur.
Hefir þá áfengisnautnin upp frá því
verið hvorttveggja í senn: almennur
pjóðlöstur — og ajlvaki hvers konar
menningarproska og hagsaldar.
Dásamleg mótsagna-krossreið!
Aðflutningsbann á áfengi segirhöf.,
að hvergi hafi átt sér stað í viðri ver-
öld meðal siðaðra þjóða. Á öðr-
um stað i greininni getur hann
þó þess, að þegar á blómaöld Róm-
verja hafi á ýmsum stöðum verið bann-
aður innjlutningur ájengis og pegnunum
bannað að neyta pess.
Þá gerir höf. þá spaklegu ályktun,
að líklega hefðu bannlögin aldrei orð-
ið til í Ameríku, ef ekki hefðu verið
þar áíengissölustaðir og mannræflar
þeir, er illa kunni að fara með áfengi
(Svertingjar).
Má vel vera. Eða hyggur höf., að
orsakir bannlaganna hérséu þessu með
öllu óskildarr Er það ekki einmitt
illræmd áfengissala og hóflaus áfengis-
fýkn, sem hér hefir hrundið áfengis-
banninu af stokkum ? — Hitt skiftir
minstu, hvort svartir eru eða hvitir á
lit þeir menn, er áfengið misbrúka.
Áhrifin eru hin sömu.
Nei — áfengið \yrt í landinu, —
það er um að gera. Og höf. bendir
á, að landstjórnin ætti að hafa umsjón
með því og sjá um »að það séu ekki
sviknar vörur, sem seldar eru«, og
svo geti hún »smámsaman fært sig
sig upp á skaftið og útrýmt hinum
skaðlegustu áfengu drykkjum.* — En
mundi þá ekki reka að sama marki?
Hve miklu sem útrýmt væri, mundi
jafnan einhver vera »skaðlegastur«,
þeirra áfengisdrykkja er eftir væri.
Lendingin yrði þvi hin sama að lok-
um, en leiðin lengri.
En svo kemur að greinarlokum. Og
þá verður það ljóst, til hvers refarnir
eru skornir. Pólitísku eyrun eru þá
vaxin út úr húðinni.
A Jóhannsson.
ar svo dýrmætum eiginleikum fyrir
þjóðlífið í heild sinni, að ekki má
flekka þá með grómi stjórnmálalífsins«.
Margir andstæðingar kvenréttinda
játuðu, að í smáríkjum svo sem Nor-
egi og Ástralíu væri ekkert til fyrir-
stöðu kosningarrétti kvenna, en í
heimsrikinu brezka næði það engri
átt. Nýlendubúar myndu ekki sætta
sig við konustjórn. Þessum herrum
svaraði hermálaráðgjafinn Haldane:
Kannist þér eigi við nafn Viktoríu
drotningar og Elisabetar drotningar?
Sættu nýlendubúar sig ekki við stjórn
Viktoríu? — Eg held nú það. — Og
ekki hefir Bretlandi annan tíma verið
betur stjórnað en á þeirra dögum. —
Enn benti Keir Hardie foringi verk-
manna á það, að í Indlandi — einni
nýlendunni — hefðu konur þegar
hlotið kosningarrétt til sveitastjórna.
Baljour foringi íhaldsmanna talaði
skörulega máli kvenna og þótti mikils
um það vert.
»Ef einhver flokkur eða stétt telur
sig verða fyrir ójöfnuði með því að
fá eigi kosningarrétt, er sjálfsagt að
veita hann, til þess að stjórnin geti
Mótmæli gegn
ósannindum.
” *
. Isafold bið eg að flytja eftirfylgjandi
grein, til að sýna alþjóð á íslandi,
enn betur en orðið er. hvaða maður
það er, sem hinn svokallaði Heima-
stjórnarflokkur hefir fyrir aðalmerkis-
bera; fyrir leiðtoga við höjuðmálgagnið
sitt.
»Sannleikanum verður hver sárreið-
astur«, segir máltækið; og það sann-
ast oft á Lögréttu í seinni tíð; en
sjaldan þó betur en í 31. tbl. þ. á.,
er hún ræðst á mig með eintómum
persónu'egum ósannindum, fyrir það
eitt, að eg hafði dirfst að segja sann-
leikann um framkomu hennar og flokks
þess, er heldur henni úti sem aðal-
málgagni sínu. Hún leggur ekki út
í að reyna að hrekja neitt af því, er
eg he<i sagt og sannað (og skal sanna
betur, ef þörf gerist) í greinum mín-
um. Vitanlega getur hún það ekki,
nema með því einu móti að bæta
ósannindum á ósannindi ofan. Því
hvert einasta orð i greinum mínum,
sem prentaðar hafa verið í Heims-
kringlu og Isafold er ómótmcelanlegur
sannleikur, sem ekki er hægt að hrekja.
Þetta hefir Lögr. fundið, og því
tók hún það ráð að ráðast á mig
persónulega. Sú er og oft þrauta-
lending litilmenna og ódrengja, þegar
i ógöngur er komið.
í raun og veru ætti hvorki eg né
aðrir að fást um þannig lagaðar árás-
ir; þær dauðadæma sig sjálfar hjá
hverjum einasta ærlegum manni; setja
aðeins blett á þann er lætur þær úti.
En f1 þetta sinn ætla eg lítillega að
minnast á þessa árásagrein Lögr. til
að sýna hvað meistaralega henni hefir
tekist í þetta sinn — sem oftar —
að sneiða hjá sannleikanum.
Gamla hvimleiða fylgikonan, sýnist
elta Lögr.-ritstj. eins og skugginn.
Fyrst er reynt að gera mig tor-
tryggilegan fyrir nafnbreytingu.
Þetta sama bragð reyndi aumkvun-
arverðasti V.ísl., sem til er, fyrir ári
síðan, er eg tók svari sagnaskáldanna
E. Hjörleifssonar og Guðm. Magnús-
sonar, gegn svívirðilegum árásum á
þá af hans hálfu. En eg hygg, að
vegur hans hafi lítið vaxið fyrir það.
Eins mun verða hér.
Öll sú nafnbreyting, sem eg hefi
gert, er að taka upp aja-nafn mitt i
stað Jöðurnajns, að dæmi allflestra
Vestur-íslendinga. Þetta er alt og
sumt, og spyr eg engan leyfis að því
er þetta snertir.
Fyrstu ósannindin, sem greinin flyt-
ur eru þau, að eg hafi »flosnað« upp
í Rangárvallasýslu og »flækst til Vest-
manneyja*. Vill ritstj. Lögr. halda
þvi fram, að allir »flosni« upp, sem
Jiytja sig bújerlutn úr einum stað í
annan? Hefir Þorst. Gislason »flosn-
að« upp í hvert sinn, sem hann hefir
flutt sig? Og »flæktist« hann frá
íslnndi til Khafnar, þaðan til Reykja-
vikur, þaðan til Seyðisfjarðar, þaðan
aftur til Rvíkur o. s. frv. ? Það má
gjalda þér þetta aftur i sömu mynt,
Þorst. Gislason! En út i það dettur
mér ekki í hug að fara. Hitt vita
allir, að Þorst. Lögrétturitstj. hefir
»flosnað« upp frá premur blöðum, eða
réttara sagt, hefir drepið 3 blöð á
stuttum tíma, af því enginn vildi lesa
þau; vonandi fer Lögr. bráðum sömu
leið og hefir farið fé betra.
Önnur ósannindin eru þau, að eg
hafi »ásótt öll blöðin jafnt«, meðan eg
var á íslandi. Á þeim tíma skrifáði
eg nálega ekkert f biöðin. Eg veit,
að það er innan handar að fá yfir-
lýsingu frá ritstj. blaðanna, er þá voru,
hvort eg hafi »ásótt« þá með blaða-
greinum.
hvilt á almennum grundvelli. Konur,
sem vinna fyrir sér sjálfar, telja sér
misboðið með þvi, að þær fá ekki
kosningarrétt. Þessvegna ber að veita
þeim hann. — Þar við bætist, sagði
Balfour, að konur eru farnar að taka
stinnan þátt i stjórnmálunum. Eftir
áskorun vor karlmannanna og beiðni
gera þær það. —» En svo segjum við:
Hingað og ekki lengra. Aðalsönnun-
ina fyrir því, að við teljurn þig jafn-
ingja vorn — hana viljum við ekki
láta þér í té. Róa undir, máttul
Tala fyrir okkurl Syngja fyrir okk-
ur (Hlátur)! Komið manninum þin-
um að þingmensku — það geturðu
og máttu I En þú mátt ekki greiða
honum atkvæði sjálfl Nei — krota
við nafn manns þíns máttu ekki I
Til þess ertu ekki verðug! Þú ert
konal*.
Foringi íra, Redmond, lýsti yfir, að
hann greiddi frumvarpinu atkvæði,
þótt ekki líkaði að öllu, í þeirri von,
að það myndi einu sinni fyrir alt
ryðja burt hömlum þeim, er hingað
til hefðu meinað konum að taka þátt
i stjórn landsins.
Þriðju ósannindin eru þau, að eg
hafi »ásótt Lögr. með ritgerðum og
bréfum, svo að segja með hverjum
pósti«. Þetta eru biræfnustu ósann-
indin, af því þau hljóta að vera sögð
algerlega visvitandi. Eg hefi aldrei
sent Lögréttu eina einustu grein (ekki
svo mikið sem auglýsingu) og ekki
eitt einasta bréf; svo allur kaflinn
um þetta eru vísvitandi ósannindi.
Það er ekki að furða, þótt ritstj. geri
mér upp orðin og prenti þau milli
gæsalappa, þegar svona stendur á!
Fjórðu ósannindin eru, að eg hafi
»algerlega verið rekinn út úr Lög-
bergi«. Eg hefi ekkert skrifað i Lög-
berg utan það, sem eg hefi verið beð-
inn um. Óg Lögberg hefir enn sem
komið er, birt hverja einustu línu, sem
eg hefi sent því.
Fimtu ósatinindin eru þau, að eg
hafi sent Magnúsi Blöndal »útdrætti
úr ýmsu, er J. Ól. hafði skrifað í blað-
ið (Rvíkina) næstu misseri á undan*.
Hvað var það? Vill Lögr.ritstj. ekki
nefna eitthvað?
Skömmu eftir að M. Blöndal tók
við blaðinu, fekk eg frá honum eftir-
fylgjandi bréf:
Reykjavik 27. marz 1908.
Herra Ágúst Jónsson!
Eg bað Hannes S. Blöndal bróðnr minn,
að benda mér á einhvern Islending i Winni-
peg, sem eg skyldi biðja að skrifa, við og
við, til blaðsins Reykjavik, sem eg er nú
ritstj. við. Hannes benti mér strax & yð-
nr, og leyfi eg mér þvi, að fara þess á
leit við yðnr, hvort þér ekki munduð vilja
senda mer greinar eða bréfkafla smám sam-
an, sem eg mætti svo birta i blaðinu. Nafn
yðar þarf eg ekki að setja við i blaðinu,
ef þér siður viljið það.
Með mikilli virðingu, yðar
M. B. Blöndal.
Eftir þessari beiðni sendi eg Magn-
úsi Blöndal 2 ritgerðir og 1 fréttabréf.
Önnur ritg. var þýðing úr hérlendu
tímariti, um nýjustu uppgötvun Edi-
sons; hin um skrautgarð, »park«.
Hafði J. Ól. skrifað þær áður?
Ekki hefir Blöndal víst munað eftir
því, því þá hefði hann ekki farið að
birta lesendum sínum þær í annað
sinn.
Bréfið birtist aldrei, af því eg bann-
aði honum að birta það, nema að
hann birti það alt. En það var í 2
köflum, og var sá fyrri, fréttir héðan
að vestan, en sá síðari, athugasemdir
um ýmislegt á íslandi, þar á meðal
um átjórn H. Hafsteins. En hlut-
drægnin og hrceðslan við gagnrýni
hefir altaf verið á svo háu stigi þeim
megin, að aldrei hefir mátt birta ann-
að en smjaðrið og lofið, enda þó hæg-
ur nærri væri að gera athugasemdir.
Af þessum ástæðum var bréfið ekki
birt. Eg á afrit af því enn; tók það
af því eg vissi, að M. B. mundi ekki
þora að birta það, eða ekki fá það.
Get því látið prenta það nær sem vill,
til að sýna stjórnmálahetjuskap Heima-
stjórnarmanna(!!!).
Sjöttu ósannindin, eru, að eg hafi
verið »keyptur af ísaf.mönnum í Wpg.,
til að ganga um með undirskriftalista,
þegar verið var að safna mótmælum
þar gegn sambandslagafrumvarpinu*.
Upptökin að undirskriftunum, sem
komu af stað fyrsta fundarhaldinu í
Wpg. átti eg sjálfur, og það hafði
enginn maður minstu áhrif á mig, að
því er það snerti að neinu leyti. Eg
sá, að það var skylda okkar V.-ísl.,
að hefjast handa gegn innlimuninni i
»safnaða danska ríkið«, og áleit, að
alment fundarhald hefði meiri áhrif
en nokkuð annað. Eg samdi því
fundarboð, og fekk húsrúm (þaðstærsta,
sem fáanlegt var) ókeypis; síðan lagði
eg af stað að safna nöfnum undir
fundarboðið, og gekk það svo greið-
lega, að eg safnaði á fám kl.st. )o
nöfnum, því allir litu sömu augum á
uppkastið. Fyrstir skrifuðu undir
fundarboðið: Baldvin ritstj. Baldvins-
son, Skafti B. Brynjólfsson og síra
Þeir ráðgjafarnir Churchill og Loyd-
George mæltu eindregið með kosn-
ingarrétti kvenna yfirleitt, en töldu
þetta frumvarp alt of ófrjálslegt —
veita alt of fáum konum réttindi.
Atkvæðagreiðsla um kosningaréttar-
frumvarpið við aðra umræðu fór svo,
að 299 atkv. urðu með þvf, en 189
móti.
En margir spá þvi, að enn muni
það verða látið daga uppi, eins og
jafnan hingað til, — þau 70 ár, sem
það hefir verið á döfinni, eða frá
1840, er John Stuart Mill, heimspek-
ingurinn mikli, fyrstur manna bar
upp kvenréttindafrumvarp í þinginu.
Allmikil er og gremjan meðal frjáls-
lyndra manna yfir því, að kvenrétt-
indakonurnar skuli styðja petta frum-
varp, sem aðeins veitir einni miljón
— í stað 7 miljóna kvenna réttindi.
Þykir mönnum, sem konurnar roeð
því ráðlagi hafi velt um aðal-stoðinni
undir réttinda-kröfum sínum: jafnrétt-
iskenningunni 0: Sami almennur, kosn-
ingarréttur Jyrir alla, konur ogkarla,er
náð haja ákveðnum aldri og haja heil-
brigða skynsemi.
Kosningarréttur kvenna.
Meðmæli og mótmæli.
Umræður í parlamentinu.
Konur á Englandi hafa, svo sem
kunnugt er, barist af alefli og með mikl-
um hávaða fyrir »réttindum sínum«:
kosningarrétti og kjörgengi kvenna. —
Þær hafa mjög látið á sér bera —
vopnaglamrið borist um allar álfur.
Fyrir skömmu var borið upp frum-
varp í neðri deild brezka parlament-
isins um að veita konum á Bretlandi
svo rúman kosningarrétt, að undir
ákvæðin kæmist 1 miljón brezkra
kvenna, en 7 miljónir mundu fá
kosningarrétt, ef jafnalmennur væri
fyrir konur eins og karla.
Umræður um kosningarréttinn urðu
langar og heitar. Allir flokkar tvístr-
uðust í þessu máli — jafnvel sjálf
stjórnin. Yfirráðgjafinn, Asquith, mælti
móti kosningarrétti kvenna, aðrir ráð-
gjafar ýmsir, svo sem Loyd George
og Churchill, með honum.
Hér á landi hefir kosningarréttur
kvenna og kjörgengi verið allmjög á
döfinni undanfarið. Fyrir þvf teljum
vér eigi ófróðlegt fyrir lesendur vora
að kynnast dálítið orðræðum brezkra
stjórnmálahöfðingja um þetta mikils-
verða mál og tökum því upp hér í bl.
aðalrök helztu leiðtoganna.
Asquith yfirráðgjafi taldi óráð að
veita konum kosningarrétt. Ástæðan:
kvenfólkið væri svo hvikult, tæki svo
fljótt áhrifum, ef til vill gagnstæðum
á stuttu millibili og mundi því stjórn
öll í höndum þess verða á reiki.
Hann benti einnig á, að svo virtist
sem þjóðin alment sýndi málinu al-
gert tómlæti, og að konur mundu
litið skifta sér af kosningum 0. s. frv.
Austen Chamberlain (sonur gamla
Jósefs Ch.) taldi hér um mestu bylt-
ingu að tefla.
»Það er gagnstætt eðli náttúrunnar,
að konur hljóti kosningarrétt. Lögin
verða að gera sama greinarmun og
náttúran. . . . Eg greiði atkvæði gegn
kosningarrétti kvenna, ekki af því, að
eg telji konur lélegri en karlmenn,
heldur af því, að konurnar eru gædd-