Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1994, Blaðsíða 8

lagsins við Faxaflóa að það tæki frá því
viðskipti, ísmai'kaðurinn yrði það mikill ef
ísfískur yrði fluttur á enskan markað.
Skiptar Skoðanir Á
Alþingi
Á Alþingi 1895 voni þessfr póstflutningai'
mjög tLL umræðu. Eins og eðlilegt má telja
var Tryggvi Gunnarsson helsti talsmaður
þess að fisveiðifélagið Dan fengi að flytja
póst milli íslands og útlanda, en Sameinaða
gufuskipafélagið hafði haft þessa flutninga
frá 1880. Hugmyndin vai' ekki sú að gufu-
skipafélagið missti flutningana, heldur að
Danfélagið mætti fá hluta af þeim svo að
hægt yrði að flytja ísfisk frá ísfélaginu við
Faxaflóa á erlendan mai'kað. Tryggvi sagði
í umræðum að skipafélagið vildi fá 5.000
kr. styrk til að flytja póst 14. hvern dag
frá Vestfjörðum til Englands. Þessi styrkur
sem félagið biðji um sé litlu meira en það
sem póstflutningarnir hafi hækkað í verði
þegai’ póstur verði kominn í land á Eng-
landi. Skip félagsins þurfi að fara héðan á
mánudegi til að vera komið til Englands á
fimmtudegi, en sá dagur sé besti söludagur
fyrir fisk á Englandi. Hér megi setja þau
skilyrði að skipið komi við í Reykjavík
bæði til og frá Vestfjörðum og milli út-
landa. Skipafélagið geti ekki látið skip sín
koma hingað tvisvar í mánuði fyrir 5.000
kr. einar, en Sameinaða gufuskipafélagið
fékk 55.000 kr. styrk á ári úr landssjóði til
strandferðanna kringum ísland. Þetta sé
einungis boðið vegna þess að félagið ætli
að flytja fisk fyrir ísfélagið við Faxaflóa.
Þannig vilji Isfélagið reyndar hjálpa lands-
mönnum að fá póst hingað reglulega tvisv-
ar í mánuði.1
Ýmsir þingmenn voru sammála Tryggva
Gunnarssyni að heppilegt væri að styrkja
þessa póstflutninga ef það gæti orðið til að
efla Isfélagið við Faxaflóa. En aðrir voru
því andvígir. Á þessu sama þingi var nokk-
uð rætt um að stofna íslenskt eimskipafélag
og var vonast til að það gæti annað þeim
vöruflutningum milli íslands og útlanda
sem hið danska Sameinaða gufuskipafélag
gæti ekki sinnt. Þingmenn töldu að skipa-
ferðir þessa nýja félags gætu rekist á fyrir-
hugaðar ferðir Danfélagsins og styrkur því
ónauðsynlegur fyrir tíðari póstferðir. Nið-
urstaðan verð þvi sú að tilboð hins danska
fiskveiðifélags var fellt.2
Þessi úrslit hljóta að hafa orðið Tryggva
mikil vonbrigði. Hann hafði þegar við stofn-
un ísfélagsins haustið 1894 ætlað að reyna
að selja á erlendum markaði frystan eða
ísvarinn fisk, einkum heilagfiski.
Dan Fær Ekki Styrk Til
PÓSTFLUTNINGA
Drechsel hafði seinast skrifað Tryggva
2. ágúst. Því bréfi svaraði Tryggvi 14. októ-
ber. Þar minnist hann fyrst á niðurstöðu
Alþingis um póstflutningana. Hann hafi þó
reynt allt sem hann gat til að fá málið sam-
þykkt.
Þingmenn hafi verið tortryggnir í garð
fiskseljandans í Hull sem Dan hafi útveg-
að. Eitt sé vist að ísfélagið muni ekki senda
eitt pund af fiski í hans hendur. Höfuðstóll
félagsins sé aðeins 3.500 kr. og við sölu
hans á fiskinum hafi félagið tapað 3.000 kr.
Verst sé þó að almenningur hér hafi enga
trú á þessu fyrirtæki. Hann fái engan til
að selja hlutabréf og standi því nánast einn.
Samt sé hann að láta byggja nýtt ísþús,
að mestu fyrir peninga sem hann láni ísfé-
laginu. Ef ekki verði hægt að selja fisk
erlendis með hagnaði þá sé þó gerlegt að
selja íslenskum sjómönnum ís og frysta síld.
Aldrei í sumar hafi verið kvartað yfir
vondri lúðu frá félaginu, mest af henni hafi
heldur ekki verið fryst í íshúsinu. Hann
segist því ekld skilja hvað hafi valdið þess-
um lélega árangri á Englandi. í sumum
tilvikum hafi verðið á Englandi verið lægra
en hér.
Ishúsið sem hann sé að byggja sé vel
stórt og næsta sumar verði hægt að af-
henda nægan ís.5
Nýja íshúsið sem Tryggvi nefnir hér er
viðbygging við íshús ísfélagsins við Hafnar-
stræti og sem reist var þetta haust.
Tryggyi á Að Re yna Sölu-
manninn aftur
Drechsel svaraði bréfi Tryggva 2. nóvem-
ber 1895. Hann harmar að Alþingi hafi
hafnað að styrkja póstflutninga Cimbríu.
Samt telur hann rétt að skipið sigli til
Reykjavíkur, ekki verði við þessa einu til-
raun unað.
Unnið í íshúsi. ísklumpum hefur veríð staflað til hægri. ískvörn sem malaði ísinn sést á miðri mynd. Til vinstri er muidum
ís mokað í poka handa kaupendum. Myndin mun vera úr Isbiminum sem stóð við Skothúsveg.
Ljósmyndari ókunnur/Ljósmyndasafn Reykjavíkurborgar.
ísfiskur og póstur til útlanda III
Velja þarf góðan
umboðsmann
E/ /
ftir erfítt upphafsár Isfiskútflutnings frá Is-
landi reið á að missa ekki kjarkinn. Islending-
ar urðu að selja útgerðarmönnum meiri ís.
Fjölga þurfti íshúsum. En Alþingi varð einn-
ig að ákveða hvort Danfélagið fengi styrk til
Tryggvi Gunnarsson
helsti talsmaður þess að
fisveiðifélagið Dan fengi
að flytja póst milli Islands
og útlanda, en Sameinaða
gufuskipafélagið hafði
haft þessa flutninga frá
1880.
póstflutninga til Englands. í bréfi sínu frá
2. ágúst 1895 segist Drechsel harma að tap
hafi orðið á fisksendingunni árið áður. Hann
vill fullyrða að Danfélagið muni gera allt
sem það geti til að verða við óskum Isfélags-
ins, setja frystiklefa í skipið og gera flutn-
ingana eins ódýra og hægt verði. Kostnaður
af útgerð Cimbríu sé mikill. Tekjur af þess-
um flutningum hafi orðið mun betri í ár en
í fyrra, en erfitt sé að ná tekjuafgangi.
Mögulegt geti verið að fá afslátt af dýrum
fiski eins og laxi. Enn minnist Drechsel á
5.000 kr. styrkinn vegna póstflutninganna.
Áhyggjum valdi hve verð hafi verið lágt á
heilagfiski og kostnaður mikill af sölunni í
Hull. En verðið sé breytilegt og þau mörgu
gufuskip sem hafi veitt heilagfiski á Is-
landsmiðum hafi valdið að mikið hafi borist
af fiskinum á markaðinn, í raun orðið of-
framboð. Kostnaður af sölu hafi hinsvegar
verið lægri en í fyrra, 5% fyrir utan vinnu-
laun. AUt hafi verið gert til að lækka kostn-
aðinn. Félagið hafi góða skipstjóra og fiski-
fulltrúa á Englandi sem fylgist með sölu.
Drechsel segist ekki gera ráð fyrir að verð
í þýskum hófnum verði hagstæðara.
eftir HAUK SIGURÐSSON
ÍSHÚS VlÐ ÖNUNDARFJÖRÐ?
Þá segist hann vona að veiðifélagið geti
fengið fsinn í Reykjavík er tímar h'ða. Laut-
inant Kjær hafi verið beðinn að athuga all-
ar aðstæður hér. Drechsel telur hann enn
þeirrar skoðunar að heppilegra sé að taka
ísinn í Noregi næsta ár. Allra mikilvægast
sé að ísinn sé tilbúinn til afhendingar að
vorinu. En hann segist vera sammála
Tiyggva að reyna ætti að taka allan ísinn
á Islandi.
Einnig segist hann hafa fengið bréf frá
Torfa Halldórssyni á Önundarfirði. Hann
hafi leyft sér að greina stjóm Danfélagsins
frá hlutafélagi sem hafi verið stofnað þar
í firðinum. Stofnfé hafi verið 7.000 kr., 14
hlutir og hver á 500 kr. Félagið eigi að
koma upp íshúsi á Önundarfirði. Drechsel
biður Tryggva að greina sér frá þvi hvort
í raun og sannleika sé rætt um að reisa
íshús þar.
Hann fullvissar Tryggva síðan um að
allt verði gert til að koma þessu máli fram
svo að það verði Islandi hagkvæmt. Danfé-
lagið verði líka að hagnast.1
Engar sögur fara af þesu ísfélagi við
Önundarfjörð. Eyjólfur Jónsson frá Flat-
eyri segir að Nielsen verslunarstjóri á Flat-
eyri og séra Janus Jónsson í Holti í Önund-
arfirði hafi gert með sér samning 30. maí
1894 um að reisa íshús í landi Hóls fyrir
innan Flateyri. Hann telur að húsið hafi
ekki verið reist, en grunn þess megi enn
sjá.2 Þama kann að vera komin sú ís-
geymsla sem Torfi sagði Drechsel frá í
bréfi sínu. Ishúsfélag Flateyringa var síðan
stofnað löngu síðar eða 1915.
Ekki er hægt að sjá í bréfi hverju Tryggvi
svaraði Drechsel um íshúsframkvæmdir við
Önundarfjörð. En Torfi Halldórsson hafi
sagt Drechsel að Tryggvi hefði átt frum-
kvæðið og hvatt menn til dáða. Tryggvi
hefur ekki litið svo á að íshús við Önundar-
fjörð yrði í slíkri samkeppni við íshús Isfé-