Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1991, Blaðsíða 12

ÞÓRUNN
VALDEMARSDÓTTIR
Ást og þeir
vessar
1
Ást er stefnumót drauma
tíminn og rúmið
hafa harða stjórn á hlutunum
draumur rennur um mann á
Laugavegi
þá lýstur draumur annan
í næstu götu
synd
alheimsklukkan
býr til fingraförin
gangandi klukkur með tíu vísum
engar tvær stilltar eins
og alheimsklukkan sjálf
alltaf að skipta um hljóm
svo sýnir hún náð tímaskekkja
mikla
tveir hljóma saman
á sama stað
sá stríði undirhljómur
verður himneskur tónskratti
og dettur áfengur dropi
úr himintunglum
2
grænar frumur í húð
úthaf laufa
regnskógar erum við
um sólsetur vefjumst saman
í loga
er tungl rís
flýgur loginn úr rót
upp í krónu
sofnar jagúar
páfagaukur
öskurapi slanga
eðla bjalla
sofnum við
3
hann er áfengur
ánægður eins og ostur
kastali í akri sjúkra rósa
speglar hana
eins og síkið þreytta vatnalilju
og vængbrotna önd í sefi
heyra seið kvikunnar
allt gufar út um sprungurnar
og úr jarðmöttlinum
djúpur hljómur
4
furunálafreyðibað
ekki einu sinni friður
fyrir deyjandi skógum í baði
hann sér þá ryðjast upp úr grænu
vatninu
er sjálfur deyjandi
í þeim sem hann elskar
tvær fjarlægar sólir
og lykt af kræklingi
lykt af ást.
Höfundur er sagnfræöingur og hefur m.a.
ritaö sögu séra Snorra í Húsafelli. Ljóöið
er úr fyrstu Ijóöabók höfundarins og heit-
ir hún Fuglar. Útgefandi er Forlagið.
Listakonan Frítse Rinds með módel af minnisverkinu.
MINNISVERK UM
SNORRA STURLUSON
Aerlendum tungumálum
eru minningarverk um
stórmenni sögunnar
kölluð monúment. Þó
við tölum oft um monú-
ment, telst það víst ekki
frambærileg íslenska
og íslensk ot'ðabók
Menningarsjóðs nefnir
það ekki. Við höfum þess í stað notazt við
minnisvarða, eða minnismerki, sem hafa þó
mun lítilfjörlegri hugmyndalega tilvísun og
Ný tillaga um minnisverk
úr 50 tonnum af áli
eftir
FRITSE RINDS
væri nær að tala um minnisverk þegar ráð-
ist er í listræn stórvirki.
Því nefni ég þetta hér, að dönsk lista-
kona, Fritse Rinds, hefur dvalizt á íslandi
síðan í sumar og gerði þá tillögu að nýju
minnisverki um Snorra í Reykholti. Fritse
fékk úthlutað þriggja mánaða dvöl í gesta-
vinnustofu Hafnarborgar í Hafnarfirði og
notaði tímann vel. Hún ók meðal annars
hringveginn og varð bæði heilluð af landinu
og fornsögunum. Þessvegna var henni
Snorri Sturluson hugleikinn og einsetti sér
að vinna að minnisverki um hann, sem
bæri svipmót nútímans.
Ekki svo að skilja að Fritse Rinds væri
óánægð með styttu Vigelands af Snorra í
Reykholti. í minnispunktum listakonunnar
frá 16. júlí sl. sumar, stendur skrifað, .. .að
stytta Vigelands er svo rétt, því hún - á
formmáli þess tíma lýsir hreint og klárt
aðalatriðunum í lífi Snorra: valdi og andríki.
... að áhrif Snorra á norræna menningu
séu svo lifandi, að hver ný kynslóð geti eða
verði að taka afstöðu til hans - þá einnig
ef til vill með því að reisa honum minnis-
verk”.
I minnispunktum listakonunnar talar hún
um að gera minnisverkið úr efni, sem ekki
sé „táknrænt”, heldur beri það sjálft með
sér „anda og vald”. Til þess að túlka and-
ann vill hún nota gufuna frá jarðhitanum í
Reykholti, sem sé flöktandi, en samt viðvar-
andi.
„Hún kemur stanslaust uppúr jörðinni
eins og á tíð Snorra - óhöndlanleg sem efni-
viður andans, en mælanleg með því sem
hún er látin gera. Snorri var auðugasti
maður landsins á sinni tíð; átti fjölda jarð-
eigna og var áhrifamikill. Hvorttveggja birt-
ist í valdi. Samsvarandi vald er á okkar tím-
um í iðnaðinum og fyrir utan fiskiðnaðinn
vítt og breidd um landið, er álverið í
Straumsvík stærsta iðnfyrirtæki landsins
eftir því sem ég veit bezt. Táknmynd valds-
ins eins og ég sé það eru hinir gegnheilu
ál-barrar”
Fritse Rinds hugsar sér hálfhring lóð-
réttra ál-barra, sem hæstir eru í miðju og
lækka til endanna. Hringformið tekur mið
af Snorralaug og staðsetningin yrði á gras-
flötinni framan við Reykholtsskóla. Ál-barr-
arnir standa misháir, en herðabreiðir hlið
við hlið eins og Sturlungar forðum. Það er
samstaða, sem í senn er til varnar og býst
til árasar. Með öðrum orðum: íslenzkt ættar-
veldi á Sturlungaöld. Innan bogans er vernd-
in og heildarmyndin er þaðan eins og opinn
faðmur.
Gufurör yrði sett inn í ál-barrann sem
hæst nemur og streymir þaðan út, síbreyti-
leg eftir vindinum. Ál-barrana yrði að steypa
niður í grunn, sem næði niður fyrir frost.
Ekki fylgir með kostnaðaráætlun, en verkið
er engin smásmíði, því listakonan gerir ráð
fyrir svo stórum ál-börrum, að samanlögð
þyngd þeirra yrði allt að 50 tonnum.
Um Fritse Rinds er það að segja, að hún
er fædd 1935 og lagði stund á málverk fram-
an af ævinni, en hefur í vaxandi mæli snú-
ið sér að skúlptúrum og uppstillingum, þar
sem hún notar efni sem nýtt eru í verksmiðj-
um við framleiðslu á ýmsum iðnaðarvörum
og einnig notar hún flúrljós. Ef til vill má
lýsa verkum hennar sem tilraunum til að
rannsaka gildi þeirra efna, sem notuð eru
við fjöldaframleiðslu á iðnaðarvörum og
öðru í umhverfi okkar. Fritse Rinds býr í
Kaupmannahöfn og hefur haldið fjölda eink-
asýninga og tekið þátt í samsýningum, nú
síðast var hún með á Haustsýningunni á
Charlottenborg.
Gísli Sigurðsson