Lesbók Morgunblaðsins - 14.05.1988, Page 10

Lesbók Morgunblaðsins - 14.05.1988, Page 10
Allar myndir sem bömin mála eiga sér langa forsögu og endurspegla margskonar reynslu og uppgötvanir. Hér eru það niðurstöður langtíma verkefna um sebrahest ogfugla, en vangasvipurinn er afrakstur rannsókna á eigin spegUmynd, sem síðan var mótuð í stálvír. Leikurá blómstrandi valmúaakri hafði augfjóslega sterkábrif. í öndvegi. Hlutverk fullorðinna er í því fólg- ið að örva forvitni og ímyndunarafl og opna hinar ýmsu flóðgáttir tjáningar og þekking- ar án þess að beina flæðinu í fyrirfram ákveðinn farveg. Þetta er óður um böm, vitsmunalega og tilfinningalega greind þeirra og ríka sköpunargáfu og sýnir mikil- vægi þess að böm fái tjáð reynslu sína, ekki einungis með orðum heldur öllum til- tækum tjáningarmátum, tungumálunum hundrað. Sýningin hefur farið víða um Evrópu og Norður-Ameríku eftir að hún var fyrst sýnd á Modema listasafiiinu í Stokkhólmi 1986 og hvarvetna hlotið mikla athygii og aðsókn. Sjonrænt Uppeldi Þyngdarpunktur starfsins í Reggio Emilia er á þjálfun augans. Aðal frumkvöðullinn og hugmyndasmiðurinn er uppeldisfræðing- urinn Loris Malaguzzi sem í meira en þrjá áratugi hefur barist fyrir hugsjón sinni sem forstöðumaður dagvistunar. Titill sýningar- innar er upphaf á ljóði hans um auðlegð bama og möguleika málanna hundrað. Malaguzzi gagnrýnir hart vestræna menn- ingu og skóla sem afneita lfkama og tilfínn- ingum bamanna og upphefur kerfíshugsun, rökhyggju og talað mál. í Reggio Emilia vildu menn fínna nýjar leiðir sem væru andstæða við þröngsýni og fordóma ríkjandi viðhorfa og völdu að byggja á sjónskynjun og tengslum augans við höndina. Rauði þráðurinn í starfinu er að virkja augu bam- anna og kenna þeim að skilgreina hlutina, sjá þá innanfrá og frá öllum hliðum, skilja maigbreytileik þeirra, igrunda og taka að lokum afstöðu. Þannig þróast gagnrýnin hugsun og rótgróið sjálfsöryggi byggt á eigin þekkingu og vissu og er andstæða þess yfirborðsöryggis sem felst í stöðutákn- um og eftiröpun. Sjónin gegnir stöðugt mikilvægara hlut- verki á okkar tfmum en sjónrænt áreiti auðmýkir oft augað og skerðir hæfrii þess, gerir það sljótt og óvirkt. Augað getur ekki varið sig gegn ágengni sjónvarps og auglýs- ingaskrums sem veldur streitu og skerðir næmi. Augað verður fangi í vítahring áreit- is sem krefst stöðugt meiri hraða, gianna- legri lita og ómennskari tæknibrellna. Á bamaheimilunum vilja menn auka mót- stöðuafl bamanna með alhliða þjálfun skynj- unar og tilfínninga sem eflir sjálfsvitund og trú á eigin getu. Sjónrænt uppeldi er andstæða þess að vera sljór viðtaJcandi og hvetur til virkrar og skapandi hugsunar. Aðferðafræðin Aðferðafræðin er hvort tveggja í senn lifandi og frumleg um Ieið og hún er mark- viss og skipulögð. Bömunum er raðað á deildimar eftir aldri í þeim tilgangi að geta unnið í takt við þroska hvers aldurshóps. Böm frá þríggja mánaða til þriggja ára em á sérstökum ungbamaheimilum en á fjórða ári flytjast bömin í „bamaskólana" en það em bamaheimilin kölluð til að leggja áherslu á uppeldis- og fræðsluhlutverk þeirra. Mikil áhersla er lögð á að bamaheimilin em ekki gæslustaðir þar sem tíminn er drepinn með tilviljunarkenndu föndri, heldur er tímanum varið á markvissan hátt til að nýta lífeðlis- lega möguleika þessa fíjóa æviskeiðs. Sjónrænt uppeldi flallar ekki einungis um að sjá og upplifa hlutina það felur einnig f sér þjálfun f að gera skynjunina sýnilega í myndsköpun. Miðpunktur hvers „skóla" þriggja til sex ára bama er stór og vel út- búin myndlistarvinnustofa auk myndlistar- króks á hverri deild. Myndmenntakennari starfar í hveijum „skóla" §óra daga vikunn- ar en fímmta daginn á heimili yngri bama. Fastráðinn brúðugerðarmaður ferðast á milli bamaheimila og „skóla" og kennir bömum, starfsfólki og foreldmm brúðugerð og leik. Samstarf starfsfólks og foreldra er mikið og hver starfsmaður notar fímm stundir vinnuvikunnar til foreldrasamstarfs og fræðilegrar eða verklegrar sfmenntunar. A öllum deildum er unnið með þemaverkefni sem spanna frá nokkmm dögum uppí marga mánuði. Viðfangsefnið er ævinlega nákomið baminu og tekur mið af nánasta umhverfi þess og hversdagsvemleika. Áhersla er lögð á að bamið skilji tilgang verkefnisins og geti tengt það eigin reynslu. Frægt dæmi er þemaverkefni um lauflslaðið. Þar könnuðu bömin og tjáðu feril laufblaðs frá frævun til moldar, frá ljósgrænu yfír í rautt og brúnt, frá safaríkri mýkt til þurrar sölnun- ar. Þau könnuðu æðastrengina í blaðinu sem fluttu næringu frá innviðum til ystu laga og bára saman við götur borgarinnar þar sem aðalgötur greindust í smærri greinar sem flutningabflar óku eftir og fluttu mat frá miðborginni til smáverslana í úthverfum. Þannig vom þau örvuð til forvitni og hvött til að spyija spuminga eins og hvað væri líkt eða ólfkt með borg og laufblaði. Þess- konar verkefni þjóna þeim tilgangi að kenna bömunum að nota augun og treysta á eigin skynjun, þekkja blæbrigðin og geta tjáð upplifun og innsæi í eigin myndsköpun, sögugerð og ímyndunarleikjum. 1 ævintýmnum breytist froskurinn í prins, í veruleikanum breytist laufblaðið í mold. I Reggio Emilia umbreytist hugarheimur bamsins í stórfenglegt flóð lita og forma í myndverkunum sem skapað hafa uppeldis- stefnunni í Reggio sérstöiðu og heimsfrægð. í myndum bamanna má sjá ávöxt þeirrar virðingar og trausts sem þeim er sýnt af hálfu fullorðinna og er kveikjan að lífsnautn- inni og tjáningargleðinni sem einkennir alla myndsköpun þeirra. Augljós árangur og vinnugleði starfsfólks myndar hringrás sem hvetur böm, foreldra og starfsfólk til dáða. Uppeldisstefnan er ekki fastmótuð heldur í sffelldri endurskoðun og stöðugt er verið að gera tilraunir og þróa nýjar hugmyndir. Afstaða borgaryfírvalda er óvenjuleg og til fyrirmyndar. Síðustu áratugi hafa mál- efni bama og foreldra haft forgang og bamaheimili rekin af borginni em þekkt ekki einvörðungu fyrir uppeldisstefnuna sem þar er rekin heldur og fyrir fagurt og ör- vandi umhverfí og skynsamlega hönnun. Sigrún M. Proppé

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.