Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1985, Qupperneq 12

Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1985, Qupperneq 12
Volkswagen Treir metbafar. Ford T-model, sem rar framleiddur í 15.007.033 eintökum, og 20 milljónasti Volkswageninn, sem ieit dagsins Ijós binn 15. maí 1981 bjá VW-rerksmiðjunum íMexíkó. egar stóraf- mæli frægra — hvað þá vin- sælla — aðila ber upp á, er venjan aö einhver tekur sig til og ritar afmælisgrein um viðkomandi. Nú varð Volkswagen fimmtugur snemma á nýliðnu ári. Því miður sást greinarhöfundi ger- samlega yfir þennan atburð; þessi merkisdagur hafði liðið rétt eins og hver annar í lífi hans. Það var ekki fyrr en löngu eftir að allt var um garð gengið, að greinarhöf. tók við sér, — helst til seint til að skrifa afmælisgrein. Það verður þó að virða honum til vorkunnar, að örlygur hafði líka látið þetta stórafmæli fara fram hjá sér. En dagur kemur eftir þennan dag, og það á einnig við um afmælisdaga. Því má allt eins nýta sér fimmtíu og eins árs af- mælið til þess að skrifa svolítið síðbúna stórafmælisgrein og gera Volkswagen með því viðhlítandi skil. Fáir bílar hafa sett meiri svip á umhverfi okkar en hann. Sennilega hefur enginn bíll komist nær því að vera tekið sem heimilisvini; „Volkswag- en er sá fjölskyldumeðlimur sem býr í bíl- skúrnum," eins og einhverntímann var komist á orði. Gælunöfnin „Voffinn", „Fóllinn", „Litli Rauður" eða „Gráni"; eða „Volkswagen er sko ekki bíll, heldur Volks- wagen!" bera því vitni. Því held ég að óhætt sé að fara nokkrum orðum um ævi þessa lífsreynda afmælis„barns“ í tilefni dagsins 17. janúar. Það var 17. janúar 1934 sem Ferdinand Porsche gekk inn í þáverandi umferðar- málaráðuneyti ríkisins og kynnti fyrir ráðamönnum hugmynd sína að hönnun Volkswagen, með teikningum og skissum af bílnum. Þar með var hornsteinn lagður að vinsælasta og mest framleidda bíl heims. Ferdinand Porsche var langt á undan sinni samtíð þegar hann hannaði Volkswagen árið 1934, enda kom á daginn að honum hefur orðið langra lífdaga auðið og reyndar er gamli „Voffinn“, eða „bjallan“, framleiddur ennþá. Eftir Jón B. Þorbjörnsson FRÁ VÉLHJÓLUM Til Volkswagen Segja má að forsaga Volkswagen nái aftur til ársins 1931. Þá fékk Porsche það hlutverk að hanna ódýran, fjögurra sæta fólksbíl fyrir Zúndapp-vélhjólaverksmiðj- urnar í Núrnberg, sem þá voru með stærstu framleiðendum vélhjóla i Þýska- landi. Smíðaðir voru þrír tilraunabílar af þessari gerð; Porsche, Typ 12. Bílarnir höfðu fimm strokka, vatnskældan stjörnu- mótor afturí, og gírkassinn með innbyggðu afturdrifi var staðsettur framan við mót- í 50 ár og einu betur orinn. Ekkert varð af framleiðslu þessa bíls þar sem álitið var að hann yrði of dýr. Engu að síður var þarna hugmyndin að hinni óvenjulegu uppbyggingu drif- rásarinnar komin, en hún átti eftir að eiga ríkan þátt í velgengni Volkswagen. 1933 bað annar stór vélhjólaframleiðandi, NSU-verksmiðjurnar, Porsche um að hanna lítinn, nýmóðins bíl; hagkvæman í rekstri, sem ætlunin var að fjöldafram- leiða. Hér hafði Porsche í fyrsta sinn tæki- færi til þess að gera hugmynd sína um loftkælda vél aftur í að veruleika. Þessi frumgerð, Porsche Typ 32, hafði flest helstu einkenni og sérkenni eftirfara síns, svo sem rörgrindina í botnplötunni, hemla á öllum hjólum — sem ekki þótti sjálf- sagður hlutur í þá daga — og sjálfstæða fjöðrun á hverju hjóli; vindufjöður að aft- an og tvöföldu blað-vindufjöðrina að fram- an. Einnig voru þrjú eintök af þessum NSU-smábíl smíðuð. Bíllinn, sem var með 20 hestafla, tveggja strokka „boxermótor" var prófaður gaumgæfilega með mjög við- unandi árangri. Samt sem áður varð ein- hverra hluta vegna ekkert úr fjöldafram- leiðslu hans og NSU lét sér nægja að halda sig við vélhjólin enn um árabil. Tildrög þess að bæði Zúndapp og NSU ætluðu út í framleiðslu smábíla voru þau, að boðað hafði verið opinberlega til eins konar samkeppni um hönnun og fram- leiðslu lítils bíls, sem átti að vera tiltölu- lega hagkvæmur í rekstri. Einnig skyldi hann verá það ódýr, að allur almenningur hefði tök á því fjárhagslega að eignast slíkan. — í þá daga voru bílar aðeins í eigu tiltölulega fárra útvalda. HUGMYNDIR VERÐA AÐ VERULEIKA En nú ákvað Porsche að fara sjálfur út í hönnun bíls, sem samræmdist hans eigin hugmyndum um það hvernig bíll fyrir fólkið — fólksvagn — ætti að vera. — Eng- inn smábíll, eða nokkurs konar stækkuð gerð af fjórhjóla mótorhjóli, heldur skyldi þetta vera alvöru fjölskyldubíll, einfaldur í uppbyggingu og ódýr í rekstri. Vera létt- byggður og straumlínulagaður og ná með því móti 100 km/h hraða, sem þótti tals- vert þá. í því sambandi er einnig rétt að athuga, að byrjað var á byggingu þýsku hraðbrautanna árið 1933 og Porsche hefur sjálfsagt tekið mið af því þegar hann vann að hönnun Volkswagen. En úrslitum um vinsældir vagnsins átti þó verðið að ráða, það skyldi vera undir 1000 ríkismörkum eða eins og verð 350 rúmsentimetra mót- orhjóls í þá daga! Nægilegur áhugi reyndist vera fyrir hendi meðal ráðamanna. Porsche fékk bæði tíma og fjármagn frá Ríkissambandi þýska bílaiðnaðarins, RDA, til að vinna að hugmynd sinni og gera hana að veruleika. Og 1936 voru þrír fyrstu Volkswagen-bíl- arnir, Typ VW 3, sem Porsche hafði ásamt starfsliði sínu smíðað í eigin verkstæði í Stuttgart, tilbúnir til að láta reyna á gæði hönnunarinnar. Frá því í byrjun október og fram að jólum 1936 var þessum þremur frumgerðum ekið svo til linnulaust, jafnt nótt sem dag, samanlagt 50.000 km undir stöðugu eftirliti RDA. Vitanlega kom eitt og annað upp á í þeim akstri. Til dæmis missti einn bílanna annað framhjólið und- an sér. Það rúllaði á gangstéttarkant og tók þaðan undir sig stökk inn um glugga á íbúð þar sem það lenti ofan á hlöðnu veisluborði, viðstöddum til talsverðrar undrunar en takmarkaðrar ánægju. Einn- ig brotnaði t.d. gírstöng og sveifarás, en burtséð frá þessum tiltölulega meinlausu uppákomum sem tilheyra reynsluákstri, stóðu vagnarnir sig með prýði. Það leiddi aftur til þess, að í lokaorðum skýrslu um framkvæmdina komst RDA að eftirfar- andi niðurstöðu; „Farartækið hefur sýnt af sér eiginleika, sem virðast mæla með því, að unnið verði áfram að þróun þess.“ Næsta skrefið í þróuninni var smíði 30 reynslubíla til viðbótar. Þessir bílar, sem hlutu nafnið VW 30, voru að mestu leyti smíðaðir hjá Daimler-Benz-verksmiðjun- um í Stuttgart. Þeir voru mikið til eins að útliti og uppbyggingu og bílar þeirrar gerðar sem síðar voru fjöldaframleiddir. Þessir 30 bílar lögðu samanlagt 2,4 millj. kílómetra að baki í reynsluakstri, án um- talsverðra eiginleika. Ferdinand Porsche Ekki er hægt að skrifa grein um sögu Volkswagen án þess að fara nokkrum orð- um um snillinginn sem stóð að baki þessa meistaraverks, Dr. Ing.h.c. Ferdinand Porsche. Porsche (borið fram eins og það er skrifað!) fæddist í Austurríki árið 1875. Hann lagði stund á rafmagsnverkfræði á þeirra tíma vísu, en hóf fljótlega að beita óvenjulegum uppfinningahæfileikum sín- um í þágu bílaiðnaðarins. Um aldamótin var hann starfandi hjá austurrískum raf- bílaframleiðanda, og hannaði þar nýjan drifbúnað fyrir rafmótora út í hjólunum. Frá 1923 til 1929 starfaði hann sem yfir- hönnuður hjá Daimler-Motoren AG, en hætti þar eftir samruna Daimler- og Benz-verksmiðjanna. Eftir það setti hann á stofn eigin hönnunarstofu í Stuttgart og vann þar við fjórða mann að ýmiss konar hönnunarverkefnum sem stofunni bárust í hendur. Þessi verkefni fengu ávallt ákveð- in númer í þeirri röð sem þau bárust, sbr. Porsche Typ 12 og Typ 32. Þessari hefð hefur verið haldið við af syni Porsche og núverandi hæstráðanda Porsche ÁG, Ferry Porsche. Þannig er til dæmis nafnið á einum vinsælasta sportbíl okkar tíma komið, Porsche Typ 911. Sköpunarverk Porsche gamla bera það með sér í hvívetna, að hann hefur haft yfir ótrúlegu hugmyndaflugi að ráða og var maður sem batt sig lítt við troðnar slóðir. Þvert á móti; margt af því sem hann lét sér detta í hug var áratugum á undan sinni samtíð. Til dæmis hannaði hann og setti díselvél í Volkswageninn fyrir stríð, en tími díselvéla í fólksbílum var þá greini- lega ekki kominn. Eins sótti Porsche árið 1927 um einkaleyfi fyrir búnað til að fá 77. 7, 1931, Eitthrad ílíkingu rið þetta litu út fyrstu teikningarnar af Volkswagen, sem Ferdinand Porsche lagði fyrir umferðarmálaráðuneytið árið 1934. Þessi fjórhjóladrifni Volkswagen rar byggður á stríðsárunum og þótti duglegur torfærubíll. Með fimm gíra kassa, en lækkuðu drifblutfalli, náði hann 80 km/h braða.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.