Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1985, Page 3

Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1985, Page 3
E IPgPáHT H ® ® © [u] H H B [ij ® ® Q] H ® Utgefandi: Hf. Arvakur. Reykjavlk. Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo- hannessen. Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar- fulltr.: Ofsli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Slmi 10100. Forsíðan Úr heimi óperunnar eftir leikmyndahönnuðinn og málarann Jean-Paul Chambas, en franska ríkið stendur fyrir sýningu á verkum hans, sem fer víða um lönd og kom hingað í desember. Sjá nánar um Chambas á bls. 2. Volkswagen allir þekkja hann — og þegar nafnið er nefnt dettur flestum fyrst í hug gamla bjallan, sem raun- ar er framleidd enn eftir meira en 50 ár, — braut- ryðjendaverk snillingsins Ferdinands Porsche. Æskuverk Halldórs Laxness frá Barni náttúrunnar til Vefar- ans mikla frá Kasmír eru skrifuð af ótrúlegum þrótti og þetta skemmtilega rannsóknarefni hefur dr. Árni Sigurjónsson tekið fyrir allýtarlega; hér birtist fyrsta greinin af þremur. Bergman er á dagskrá vegna þess að þau Fanny og Alex- ander, Ekdahlsfjölskyldan, biskupinn og allt það fólk hafa orðið heimiiisvinir eftir flutning sjónvarpsins á þessari frægu myndröð, sem í raun eru æskuminningar Bergmans og um leið kórónan á sköpunarverki hans. Smáljóð JÓN 0R VÖR ÞÝDDI Japönsk stef Ekki leitar meistarinn lengi að réttum pensli. Lítið skáld heimtar mikinn pappír. Úr ókunnum stað 1 Meðan þakdropinn vex og fellur líður ævi þess sem lifir áhyggjulaus 2 I óttann sótti hann vind í seglin 3 í söng mínum eru engin orð, ljóð mín eru tár. 4 Hinn vitri snýr við meðan enn er ratljóst. 5 Herð hjálmól þína fastar á stund sigursins. 6 Þeim er óhætt sem hefur lært að falla. Sóknin í hávaðann að var í ágúst 1981, að ég kom í heimsókn til systk- inanna í Syðri-Neslönd- um í Mývatnssveit, þeirra Jóns Sigtryggs- sonar og Veigu. Jón var að slá með gömlum Farmall-traktor, tæplega þrítugum, en Veiga gekk á eftir og sá um, að allt væri í lagi. Ég hafði ekki séð Jón í 40 ár, eða frá því að ég var mitt síðasta heila sumar í Mývatnssveit árið 1941. Vildi ég rifja upp gömul kynni við Jón og sögur þær, sem birst höfðu um hann í Árbók Þingeyinga og víðar, því Jón er orðinn þjóðsagnapersóna fyrir löngu og er nú 81 árs. Er við höfðum spjallað saman góða stund, býður Jón okkur heim í bæ í kaffi, en ég sagði Jóni, að ég og samferðafólk mitt værum að flýta okkur og þyrftum við hjónin að vera komin austur á Hallorms- stað áður en kveldsett yrði. Þá segir Jón við mig setningu, sem mér hefur þótt merkilegust þeirra, sem ég hefi heyrt á síðari árum: „Við erum fyrir löngu hætt að flýta okkur hér í Syðri-Neslöndum." Er ekki að orðlengja það, að við þáðum kaffið án frekari undanbragða og iðruð- umst sáran flýtistalsins. Þegar ég hefi kynnst öllu þessu streitu- fólki nútímans, hefur mér þráfaldlega komið í hug, hvort ekki væri ráð að senda það að Syðri-Neslöndum til systkinanna og freista þess að lækna það með heim- speki þessara merku Mývetninga. Festina lente, sögðu Rómverjar, flýttu þér hægt. í orðabókum Indíána Norður-Ameríku er orðið tími ekki til. Þeir telja það líkt og elta skottið á sjálf- um sér að vera sí og æ í kapphlaupi við einhverja klukku. Ekki getum við nútíma- menn tileinkað okkur þetta hugarfar Indí- ánanna, því að við erum fyrir löngu orðnir þrælar klukkunnar. En getum við ekki hægt aðeins á okkur. Ég var fyrir sex árum staddur suður á Bahamaeyjum og varð að leita þar læknis. Mín vitjaði innfæddur læknir og úrskurð- aði: „Streita." Hvað er þá til ráða? spurði ég. „Hægðu á þér, ef þú vilt ekki skilia eftir þig ekkju langt um aldur frarn." Eg hefi reynt að gleyma ekki þessari ráðgjöf hins þeldökka manns, þótt mér hafi ef til vill ekki tekist sem skyldi. Það er þó fleira en asi og óðagot sprett- hlaupsþjóðfélagsins, sem teymir okkur yf- ir á braut streitunnar. Þar hottar líka á okkur síbylja tæknialdarhávaðans. Tveim mönnum hefi ég kynnst um dag- ana, sem voru í svo fullkomnu jafnvægi, að ekkert gat þeim haggað. Báðir voru bænd- ur, annar austan af Jökuldal, en hinn hafði fyrst verið bóndi í Asparvík á Ströndum, en síðar í Helgafellssveit. Þetta eru öf- undsverðir menn. Þeir voru aldir upp á mjög afskekktum stöðum, lausir við bíla- skarkala og útvarpsglymjanda. Höfum við gert okkur grein fyrir því, hvað farið hefur forgörðum með því að innleiða hávaðann í lif okkar? Allt fram undir seinna stríð voru menn að mestu lausir við bifreiðir og allan þann hávaða og mengun, sem þeim er samfara. Útvarp kom svo um 1930 og þá raskaðist mjög rósemi heimilanna. Síðan hefur ekki mátt á milli sjá, hvort hávaðamengunin væri meiri innanhúss eða utan. Allt fram til 1940 lifðu menn hér á landi í andlegu jafnvægi, því tæknin hafði ekki náð að trylla þá, svo sem nú er. Á heimilum og vinnustöðum glymur nú víða útvarpið daginn út og daginn inn. Á flestum öldurhúsum er hávaðinn svo yfir- þyrmandi, að ekki heyrist mannsins mál. Hávaðinn virðist vera orðinn ávanalyf fjöldans. Af hverju þessi sókn í hávaðann? Er kynslóð nútímans haldin þagnar- hræðslu (sígófóbía)? Með hávaðamengun- inni raskaðist allt jafnvægi í þjóðlífinu í dag. Ég tel, að ekki sé allt efni í útvarpi neikvætt, t.d. er flutningur sígildrar tón- listar mjög jákvæður og minnist ég í því sambandi Dags Hammarskjöld, sem lét innrétta sérstakt herbergi í húsi Samein- uðu þjóðanna, þar sem hann gat verið einn með 9. sinfóníu Beethovens. Þessi kapella varð honum sem heilög vé, þar sem ekki var leikið neitt nema sígild tónlist. Annað fannst honum mengun. Nú er tekið til að banna tóbaksreykingar víða á vinnustöðum og vettvangi, þar sem almenningur á erindi. Sú mengun þykir hættuleg heilsu manna. Tóbaksvarnarlög- in gengu i gildi 1. jan. 1985. Er ekki tími til kominn og nauðsyn á að setja hávaðanum sömu skorður og tób- aksreyknum? Er sprettlífið og hávaðafíknin af sama toga spunnið? Er það ótti við, að ef staldrað sé við í tíma og rúmi, þá verði mönnum á að fara að hugsa? Við skulum vona, að í framtíðinni verði framleidd svo til hljóðlaus ökutæki, þann- ig að hávaðamengunin utanhúss minnki til muna. Við skulum einnig kappkosta að haga svo húsakynnum okkar í framtíðinni, að þar sé afkimi fyrir hljóðlátar stundir, svipað því sem Dag Hammarskjöld kom sér upp hjá SÞ. Við skulum líka lina sprettinn í okkar daglegu önn. Þá munum við öðlast þá sál- arró, sem þeim hefur tekist að varðveita bændunum úr Asparvík og af Jökuldal og systkinunum í Syðri-Neslöndum. LEIFUR SVEINSSON LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19. JANÚAR 1985 3

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.