Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1982, Blaðsíða 8
Fyrsti áfanginn er á Uxahryggjaleið frá Þingvöllum. Hér er horft
niður á Hofmannaflöt úr skarðinu hjá Meyjarsæti og næst á
myndinni sjást leifar af fornum reiðvegi, sem þarna hefur verið
ruddur.
Nýjar ferðaslóðir á Suðurlandi:
Fjöll og firnindi viö
LÍNUVEGINN
Tryggvi bóndi á Björk í
Grímsnesi var á fjalli
ásamt fleiri Grímsnesing-
um — hér norðvestur af
Skjaldbreið, þar sem eng-
in kind á að vera, þökk sé
þjóðargjöfinni.
Þótt sumarið sé nú að kalla
liðið, getur haustið verið ákjós-
anlegur ferðatími og ekki síður
fagurt á fjöllunum þegar grös
og annar gróður tekur að sölna.
Sú fegurð nær að mér finnst há-
marki, þegar haustlitir á gróðri
skarta sínu fegursta, en fyrstu
él komandi vetrar hafa farið um
hamrabelti og fjallatinda og líkt
og magnað í þeim teikninguna.
Margir, en ekki nándar nærri
allir, vita um nærtæka öræfa-
slóð, sem gerð var bílfær fyrir
tveimur árum. Þessi slóð er yfir-
leitt nefnd Línuvegurinn og
dregur nafn sitt af háspennulín-
unni frá Sigöldu í Hvalfjörð. Að
austan liggur þessi vegur frá
Sigöldu að Hvítá ofan við Gull-
foss, — en síðan vestur yfir
Ásbrandsá, norður eftir Hauka-
dalsheiði, uppúr Mosaskarði,
vestur Lambahraun, norðan við
Hlöðufell og Skjaldbreið og síð-
an vestur á Uxahryggjaveg,
skammt þaðan sem vegamót
verða á Kaldadalsveg.
Þennan veg hafa menn farið á
hverskyns drossíum, en ekki
mæli ég algerlega með því. Þeg-
ar á heildina er litið, hlýtur
þetta öllu fremur að teljast
jeppavegur; að minnsta kosti er
hann ekki fyrir mjög lága bíla
og í annan stað er þess að geta,
að ekki verður komizt yfir Ás-
brandsá á vaðinu nema á jeppa.
En þá er raunar hægt að stytta
leiöina ögn og velja leiðina fram
Haukadalsheiði og koma niður
hjá Haukadal. Og sú leið er ekki
síður falleg.
Þessi öræfaslóð hefur þann
kost fyrir fólk á suðvesturhorni
landsins, að hún er nærtæk og
ekki Iengri en svo, að ferðin er
mjög auðveldlega farin á einum
degi, þótt farið sé hægt yfir eins
og raunar er sjálfsagt.
Sé farið vestan frá, liggur
leiðin fyrst á Þingvöll og á Uxa-
hryggjaveg. Frá Ármannsfell-
inu er fagurt að líta litadýrðina
í Bláskógaheiðinni, en öræfa-
tignin tekur við um leið og kom-
ið er uppúr brekkunni hjá Hof-
mannaflöt og Meyjarsæti. Ofar-
lega í brekkunni má gera stutt-
an stanz og líta á forna vega-
gerð. Á þessari alfaraleið til Al-
þingis á Þingvöllum hefur þótt
ógreiðfært niður úr skarðinu og
sjást vel minjar um hellulagðan
reiðveg, sem kynni að vera elzta
vegagerð á landinu.
Þessa leið framhjá Sand-
kluftavatni og Biskupsbrekku
þekkja flestallir. En þegar kom-
ið er nálægt vegamótum á
Kaldadalsveg, blasir við há-
spennulínan frá Sigöldu og
Línuvegurinn liggur alls staðar
mjög í námunda við hana. Þegar
beygt er austur á Línuveginn, er
Skjaldbreiður enn í suðaustri og
um leið er allt um kring sú eyði-
mörk, sem einkennir allt það
flæmi austur til Hagavatns,
sem vel sést yfir af veginum.
Ekki svo að skilja, að þessi
eyðimörk sé einhæf og óyndis-
leg. Ég er ósammála því, sem
stendur í Árbók Ferðafélagsins
frá 1980 og fjallar um þetta
svæði, að næsta fátt sé að sjá
við fætur manns, en þeim mun
meira í fjarlægðinni. Að vísu er
jökla- og fjallasýn tignarleg í
björtu veðri, en hraunflákarnir
eru ekki síður eftirminnilegir.
Norðvestan við Skjaldbreið eru
til dæmis flákar, sem minna á
myndir frá tunglinu; ekki er þar
til stingandi strá, varla sand-
korn, en aðeins þessi bera
hraunsteypa. Við hittum þar að
máli fjallmenn úr Grímsnesi
með slangur kinda, sem höfðu
tekið þessa fátæklegu sumar-
haga fram yfir grænni grös.
Jafnframt var þessi sjón ekki
laus við að vera ögn grátbrosleg,
þegar þess er gætt, að þarna á
þessu gósenlandi á engin
sauðskepna að ganga. Þjóðin gaf
nefnilega sjálfri sér stórgjöf á
1100 ára afmælinu 1974 og gjöf-
inni yar varið í um það bil 40 km
langa girðingu sunnan við
Skjaldbreið og allar götur aust-
ur í Langjökul við Hagavatn.
Skjaldbreiður er heldur koll-
húfulegur, þegar komið er í
nánd við hann bakdyramegin.
Öllu tignarlegra útsýni gefst á
hinn bóginn til norðt s, þar sem
fjöll og jöklar marka jón-
deildarhringinn. Þ^ gnæfa hátt
Þórisjökull á breiðri bungu —
kenndur við Þórisdal, sem þar
er handan við og milli jökla —
og Geitlandsjökull. En austar
teygist Langjökull svo langt
sem séð verður.
Austan við Skjaldbreið tekur
við grónara land i bili, en
Hlöðufell bregður stórum svip
yfir allt umhverfið, 1188 metra
átt og torgengt eða ógengt nema
upp suðvesturhornið.Og efst á
því er jökull. Hlöðufell er með
tignarlegustu fjöllum þessa
lands, reglulegt í lögun og líkast
eyju, sem eitt sinn gnæfði upp
úr hafi. Nú gnæfir Hlöðufell
hinsvegar upp af haföldum
hraunanna, sem umkringja það,
og mun vera 700 metrar frá rót-
um.
Á Hlöðuvöllum, suðvestan
undir Hlöðufelli, er sæluhús á
afrétti Laugdæla; þangað liggur
vegur sunnan frá Miðdal í Laug-
ardal og tengist Línuveginum.
Svo þar gefst færi á að taka
annan hring skemmri. Forðum
daga lá Skessubásavegur af
Hlöðuvöllum, norðan við
Skjaldbreið og síðan á Kalda-
dalsleið. Trúlega er sá vegur ör-
nefni eitt, nema ef vera kynni að
vörðubrot sýndu hvar hann lá.
Að minnsta kosti sér þess ekki
stað, þar sem Línuvegurinn ætti
að liggja yfir þessa fornu slóð.
Norðan við eru Litla- og Stóra-
Örfoka melur í nánd við Lambahlíðar — mosinn er búinn að klæða grjótið að nýju og ýmisi
konar gróður kominn af stað. Fjær sést til Langjökuls.