Lesbók Morgunblaðsins - 13.07.1975, Blaðsíða 6

Myndimar tók Brynjólfur Helgason [
Lyngási. dagheimili fyrir vangefin
börn aS Safamýri 5 f Reykjavfk.
— AÐSTOÐ samfélagsins við van-
gefna hefur yfirleitt hafizt þann-
ig, að reistar hafa verið fyrir þá
gæzlustofnanir til að létta undir
með heimilunum. Síðan er farið
að sinna þessum einstaklingum
uppeldislega, og þá kemur það
fram, að hægt er með kerfisbund-
inni þjálfun að þroska þá mikið
persónulega og aðlaga þá samfé-
laginu á ýmsa lund, — sagði Þor-
steinn Sigurðsson sérkennslufull-
trúi Reykjavíkur í viðtali við Les-
bókina. Erindi okkar við hann var
að spyrjast fyrir um, hvernig sam-
félagið gæti helzt stuðlað að aukn-
um þroska vangefinna og búið
þeim farsælt líf.
— Það er ekki langt síðan það
var almennt viðurkennt að van-
gefin börn ættu sama rétt á námi
og önnur börn í samfélaginu, —
segir hann. — Að vísu hefur farið
fram kennsla á fávitahælum um
áratuga skeið, en hún hefur ekki
stuðzt við námsskrá, né heldur
hafa menn ihugað nógu gaum-
gæfilega, hvaða markmið væru
raunhæfust. I reynd hefur það
verið svo, að kennslan hefur að
mestu miðazt við tilgangslitið
bóknám, lestur, skrift og reikn-
ing, sem hefur yfirleitt mjög litla
hagnýta þýðingu fyrir fávita
börn, en er á hinn bóginn ákaf-
lega tímafrekt. Þessi mál öll eru
mjög mikið í deiglunni hér hjá
okkur um þessar mundir og til
dæmis um ástandið má nefna að
ÞAU GETA
SAMFÉL-
AGINU
AÐ
LIÐI
Guörún Egilson
rœöir viö
Þorstein Sigurðsson
sérkennslufulltrúa
um kennsluöœtlanir
fyrir vangefin börn.
FLEST ORÐIÐ

■
við höfum aldrei haft sérstaka
námsskrá fyrir vangefin börn, og
enga sérskóla nema Höfðaskóla,
sem tekið hefur rjómann af þess-
um börnum, og unnið mjög merki-
legt starf þrátt fyrir erfiðar að-
stæður á ýmsa lund. Hann mun
nú brátt flytjast upp í Öskjuhlíð,
þar sem skapast mun betri ytri
aðstaða, og þá er ekki seinna
vænna að fara að snúa sér að
öðrum framkvæmdum. En það er
ekki nóg að reisa skóla og bæta
við stofnunum, heldur er það hið
innra starf, sem meginmáli skipt-
ir. Þar getum við til dæmis lært
mikið af reynslu Svía, sem hafa
að undangengnum víðtækum
rannsóknum þrautunnið heppi-
lega námsskrá, sem við þurfum
aðeins að þýða og staðfæra, þi4 að
fávita börn eru ekkert öðruvísi á
tslandi en í Svíþjóð.
— Er ekki mjög þýðingarmikið
að byrja sem fyrst á því að búa
vangefin börn undir það Iíf, sem
þau eiga í vændum?
— Jú, það er hægt að byrja
þegar á fyrsta ári, eða strax og
vanheilindin uppgötvast, en því
miður hefur ekki verið nægilega
góð aðstaða til að sinna þessu
hingað til. Þegar í ljós kemur, að
barn er vangefið, eru það venju-
leg viðbrögð foreldra að leita
læknis. Hann hefur hins vegar
sárafá úrræði nema þau að reyna
að vista barnið á fávitahæli, en
það er ekki alltaf bezta leiðin og
hælin auk þess yfirfull. Það vant-
ar stofnun, sem foreldrarnir geta
snúið sér til þegar í upphafi og
veitt getur viðeigandi ráðgjafar-
þjónustu. I þessu skyni hafa verið
lögð drög að svokallaðri sér-
kennslumiðstöð, sem fengi upp-
lýsingar um öll þroskaheft börn
og hefði spjaldskrá yfir þau. Þar
myndi fara fram rannsókn og
greining á vandkvæðum barnsins,
og foreldrarnir fengju tilsögn og
leiðbeiningar um uppeldisstörf i
samræmi við þroska þess. Gert er
ráð fyrir, að foreldrunum yrði
gefinn kostur á að koma reglulega
með barnið í þessa ráðgjafarstöð,
þar sem gerð væri fyrir það í
samvinnu við foreldrana stigskipt
þjálfunaráætlun, sem þeir yrðu
siðan studdir til að framkvæma
fyrstu þrjú árin eða þar til barnið
kemst í forskóla.
— En þarf ekki að ala foreldr-
ana upp líka?
— Engir foreldrar eru undir
það búnir að ala upp vangefið
barn, og vissulega þurfa þeir leið-
beiningar og ráðgjöf í þessum
efnum. En það er afar brýnt að
virkja foreldra og heimili til
þessa uppeldishlutverks. Bæði er
það börnunum fyrir beztu að geta
fengið viðeigandi veganesti í
heimahúsum, og foreldrunum líð-
ur betur, ef þau fá nauðsynlega
ráðgjöf og félagslega aðstoð til að
ala börnin upp þar. Þjóðfélags-
lega séð er þetta líka langhag-
kvæmasta leiðin. Vistun á hæli er
kostnaðarsamasta úrræðið, og
ætti að reyna að forðast að grípa
til þess, þegar um ung börn er að
ræða, þótt sá valkostur verði auð-
vitað að vera fyrir hendi.
— En í hvaða formi færi þetta
uppeldisstarf þá helzt fram?
Þorsteinn Sigurðsson, sérkennslu-
fulltrúi.