Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1968, Blaðsíða 16

tel það mikið hapo fyrir þjóð-
ina, að hann skyldi gegna for-
sætisiráðherraembastti á erf-
iðum styrj aldarámm. Ég veit
það ekki en ég ímvnda mér, að
hann ^hafi að einhverju leyti
staðið á bak við samningagerð-
ina 1918, og oft roett við dönsku
nefndarmennina, bent þeim á
að þeir yrðu að ’jnga að kröf-
um íslendinga, ef árangur ætti
að nást. Ég get sk/tið hér inn í
smásögu, sem mér finnst lýsa
Jóni Magnússyni ágætavel: Á
fyTri stríðsárimum réðust and-
stæðingablöð á hann fyrir það,
að stjórnin hefði leyft sölu á
kjöti úr landi og hefði fengizt
fyrir þessar afur'jir 80 þúsund
krónum minna en unnt hefði
verið að fá fyrir þær nokkru
síðajr. Jón átti ágætt hús við
Hverfisgötu, þar sem Menning-
arsjóður er nú og heyrði ég, að
hann hefði haft v’ð orð að selja
það og greiða þessar 80 þúsund
krónur. Þegar þetta spurðist út,
fór til hans sá m.iður, sem hafði
skrifað einhverja skörpustu á-
deilugreinina um kjötsöluna og
fékk hann ofan af þessari ráða-
gerð. Sannleikurinn er sá, að
engum datt í hug óheiðarleiki,
þar sem Jón Magnússon var,
og féllu árásirnar niður. En
þessi saga varpar nokkru ljósi á,
hve skyldurækinn hann var og
viðkvæmur fjrrir heiðri sínum.
Þótt ég virti Jón Magnússon
mikils, bar ég ekki virðingu
fyrir öllu því, sem hann gerði,
og skal ég þá skjóta hér inn í
smásögu um það, ef þér viljið:
Á Alþingi 1921 flutti Bjarni
Jónsson frá Vogi tiTlögu til
þingsályktunar um vantraust á
ríkisstjórnina. f henni sátu þá
þessir menn: Jón Magnússon,
Pétur Jónsson frá Gautlöndum
og Magnús Guðmundsson. Til-
lagan var borin fram í neðri
deild. Umræður um vantraust-
ið voru lar-gar. Á meðan á þeim
stóð, bar Gunnar Sigurðsson
fram svohljóðandi rökstudda
dagskrá:
„Um leið og Nd Alþingis lýs-
ir trausti sínu á núverandi
stjórn, tekur deildin fyrir
næsta mál á dagskrá*-. Kvaðst
flutningsmaður með þessu vilja
forvitnast um, h /e margir bæru
traust til ríkisstjórnarinnar.
Ekki kvaðst hann vera í þeím
hópi, en með þessu vildi hann
stuðla að þvi, a§ haldið væri
uppi þeirri sjádsögðu þing-
reglu, að stjórnin styðjist við
fylgi meirihluta þingsins og
einnig vildi hann með þessu
stytta umræður um van-
traustsyfirlýsinguna. Fylgis-
menn stjórnarinnar töldu þessa,
rökstuddu dagskrá óþínghæfa,
þar sem flutningsmaður ætlaði
sjálfur ekki að fylgja henni.
Rétt mun að geta þess að flest-
ir andstæðingar stjórnarinnar
*c$tandavd 44 baðherbergissett
Veggsalerni, nýjung er ryður
sér mjög fil rúms.
Veggskol („Bidet") sjálfsagður
hlutur í nýtízku baðherbergjum.
Tvöföld handlaug með o>tatt davd
blöndunartœkjum.
Einnig baðker og önnur hrein-
lœtistœki hvít og lituð.
J. ÞORLÁKSSON & NORÐMANN HF.

Ræðumenn og hátíðargestir við Stjómarráðið 1. des. 1918.
höfðu staðið að oaki Gunnars
og haft samráð um þessa rök-
studdu dagskrá. Ekki held ég,
að Gunnar hafi haft neina for-
göngu í þessu máli Við áttum
þar margir hlut að, og ástæðan
til þess, að ég tók þátt í þessu
sprelli var sú, að mér þótti Jón
Magnússon vera einum of klók-
ur, þegar hann myndaði stjórn-
ina 1920 Ég hafði vi’ljað fá
Magnús Kristján=son inn í
stjómina. Hann var þá Fram-
sóknarmaður en hafði áður
verið í Heimastjómarflokknum.
Hann var ákaftega traust-
ur maður, líkt og Jón Þorláks-
son. En Jón Magnússon hafði
gengið fram hjá óskum Fram-
sóknarmanna við þessa stjórn-
armyndun. enda þótt þeir
hefðu lofað því jð bregða ekki
fæti fyrir hann að sinni og var
ég því eini Framsóknarmaður-
inn, sem frá upph ’fí, hafði ver-
ið andvígur stjórninnL
Umræður urðu enn langar
um rökstuddu dagskrána og
fóru skoðanir eftir því, hvort
þingmenn voru n>eð eða móti
stjóminmi. Forseti deildaxinniar,
Benedikt Sveinsson, úrskurðaði
dagskrána þinghæfa og vitnaði
í þingsköpin og kvað ekkert
fjrrirmæli um, að flutningsmað-
ur sjálfur þyrfti ?ð greiða at-
kvæði með tíllögu, sem hann
flytti. Atkvæði voru síðan
greidd með nafnakalli. Fylgj-
endur ríkxsstjórn; rinnar neit-
uðu að greiða atkvæði. þar sem
þeir töldu að rókstudda dag-
skráin vatri óþiughæf en for-
seti kvaðst ekki meta þau rök
og taildi varða þingvítum að
greiða ekki atkvæði. En þegar
málinu var skotið undir úr-
skurð deiidarin'nar, samþykkti
meirihluti hennar að taka gilda
röksemdina fyrir neituninni að
greiða atkvæði Atkvæða-
greiðslan um rókstuddu dag-
skrána fór svo, að enginn sagði
já, 12 sögðu nei, og 15 greiddu
ekki atkvæði. Þá stóð Bjarni
Jónsson upp og kvað tilgangi
sínum náð. Vaatraustsyfirlýs-
ingin væri orðin óbörf og hann
tæki hana aftur. Stjórnin hefði
ekki fengið eitt einasta trausts-
atkv. Þótti nú liði stjórnarinn-
ar illum brögðum beitt. Á fundi
daginn eftir var gerðabók lögð
fram til undirritunar. Lýsti for
setinn því yfir ið 5 þingmenn,
þeir Jón Þorláksson, Magnús
Kristjánsson, Sig'irður Stefáns
son, Þórarinn Jónsson og Jón
A. Jónsson hefðu í heimildar-
leysi párað inn í bókina: „Við
framanritaða fundargerð at-
hugast, að fors ?tí hefur ekki
lýst rétt niðurstöðum af at-
kvæðagreiðslu um rökstuddu
dagskrána frá 1 þm. Rang.
(G.S.) því að sú dagskrá er
ekki fallin með atkvæðagreiðsl-
unni, heldur hefur engin lög-
leg ályktun verið um hana gerð,
sjá 44. og 47. gr. þingskap-
anna“ —
Forsetinn taldi iétta bókun-
ina um hvað gerzt hafðí og
þingmennina 5 hafa gert sig
seka um þingafglöp. Margir
kvöddu sér hljóðs, fluttu stutt-
ar, en hvassar ræður. Á meðan
á þeicn stóð, gekk Jakob Möll-
er upp að borði forseta, tók
gerðarbókina og ’trikaði út at-
hugasemd fmun-menninganna.
Þetta var aðeins til að hella
olíu á eldinn, en að lokum stóð
Jón Þorláksson upp og kvaðst
vilja skvetta kö'Idu vatni á
þann eld, sem kviknað hefði í
deildinni út af athugasemd
sinni o.fl. Sagðist hann viður-
kenna, að hann hefði ekki
kynnt sér nógu vel þingsköp-
in og ekki telja sig of góðan til
að biðjast afsökunar. Lýsir
þetta vel- Jóni ÞorlákssynL sem
var undirhyggjulaus maður,
hreinn og beinn. Forseti lýsti
nú f immmenning a og Jakob
32 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
1. desember 1968