Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1966, Blaðsíða 15

Stundum hefur mér fundizt ég svo ein-
angraður, að það breyti ekki miklu þó
ég yrði múraður inni upp á lífstíð.“
Konan horfði á hann og svipur hennar
var að gliðna í sundur og í ljós kom
eitthvert jafnvægisleysi, sem var ólíkt
henni, en hún þagði.
„Kða í verzlun," hélt hann áfram,
„það hlýtur líka að vera skemmtilegt.
í>ar kemst maður í snertingu við fólk
og getur fylgzt með áhyggjum þess út
af verðlagi eða séð það gleðjast yfir
fallegum hlut. Ung hjón að kaupa
lampa í búið sitt. Gömul kona að setja
upp ný gleraugu og horfa á lífið enn
einu sinni koma á móti sér. Barn að stela
mjólkurpeningum og kaupa sælgæti.
Líf. Fólk. Gleðibros. Áhyggjustuna. Líf,
umfram allt líf, en ekki pappír á papp-
ir ofan.“
„Ég skil þig ekki Þráinn; þú hefur
aldrei talað svona fyrr.“ Hann horfði
á konuna sína, og það var eins og hann
hefði verið einhvers staðar langt, langt
í burtu í mörg ár. Þannig sá hann hana.
Notaleg þreyta fór upp um handleggina
og flóði þaðan um allan líkamann. Nú
fyrst áttaði hann sig á því hvað hann
hafði verið yfir sig spenntur undan-
farin ár.
„Ég hef ekki verið ég sjálfur fyrr en
núna,“ sagði hann.
„En öryggið, sem er fólgið í því að
vinna hjá svona grónu fyrirtæki? Það
er ólíklegt, að það fari á höfuðið. Og
svo er það lífeyrissjóður verzlunar-
manna með byggingarlánum og sjúkra-
tryggingum, ellilaunum og ekknabót-
um.“ Öryggi, öryggi, öryggi, hugsaði
hann; gat fólk ekki hætt að tönnlast
á þessari viðbjóðslegu uppfinningu?
„Talaðu ekki við mig um öryggi. Ég
er með degi hverjum í stöðugt meiri
lífsháska, andlegum lífsháska. Þitt ör-
yggi er mitt eitur.“
„Þú veizt, að ég er ekki að hugsa
um sjálfa mig heldur börnin.“ Guð
minn almáttugur, þurfti hún nú endi-
lega að beita þeim fyrir sig? Hún vissi
svo sem hvar hann var veikastur fyrir.
„Ég get hæglega séð okkur farborða
í annars konar vinnu.“
„Þú færð hvergi sömu laun og hjá
Jakobssyni og Co.“
„Við gætum lifað á minni launum, ef
þú værir ekki alltaf að bera okkur sam-
an við þetta kunningjafólk okkar. Ég
er ekki fyrr kominn heim á kvöldin en
þú byrjar. Þráinn sérðu sjónvarpsloft-
netið, sem þeir eru að reisa hjá Guggu
og Einari? Þráinn hvernig fannst þér
hornsófinn hjá Sibbu frænku? Eigum
við ekki að fá okkur svoleiðis? Eigum
við ekki að fá okkur Arabíustell eða
ruggstól eða teppi horn í horn?“ Hún
anzaði honum ekki, en fór að huga að
dúknum, og það var eins og hvert nál-
spor ætti leið í gegnum hjarta hans,
þannig var biðin og óvissan. Hann var
þó ekki úrkula vonar um, að hún féll-
ist á sjónarmið hans. Reyndar vissi
hann, að hún hafði fyrst og fremst gifzt
honum vegna þess að hann var í fastri
og öruggri vinnu. Faðir hennar hafði
verið óreglusamur og hrakizt úr einu
starfi í annað. Móðir hennar hafði þul-
ið raunir sínar í eyru barnanna frá
því þau fóru að skilja mælt mál. Hún
var alin upp í sjúklegri hræðslu
við glæfraskap og ævintýramennsku.
Öryggi plús ráðeild var æðsta takmark
hennar. Þau horfðust sem snöggvast í
augu, hann biðjandi, hún skipandi. Loks-
ins rauf hún þögnina. „Ef þú hættir i
þessari vinnu skil ég við þig.“ Skil ég
við þig, skil ég við þig, söng í eyrum
hans. Hann f engi þá kannski ekki að sjá
börnin nema rétt endrum og eins. Allt
yrði lagt í rúst. Hvernig gat hún beitt
sér gegn ákvörðun, sem myndi áreið-
anlega fela í sér hamingju þeirra
beggja? Skildi hún ekkj að hans líðan
var hennar velferð? Hann heyrði að
henni var alvara og frauðkenndur
kökkur myndaðist í hálsinum, og næst-
um ósýnilegt tár stóð í auga.
„Veiztu hvað þú ert að gera mér?“
„Ég get ekki hugsað til þess að hafa
þig atvinnulausan svo mánuðum skipt-
ir.“
„V eiztu hvað þú ert að gera
mér?“ hélt hann áfram eins og hann
hefði ekki heyrt til hennar. „Þú ert að
sigra mig. Ef við skiljum þá heldur þú
börnunum. Það eru þínir yfirburðir og
þeim ætlar þú að beita og skilja mig
eftir hjálparlausan í fullkominni niður-
lægingu. Ég veit ekki hvort þér er það
ljóst, að um leið og annar aðilinn sigr-
ar hinn í hjónabandi, þá er því þar með
lokið. Fólk heldur kannski áfram að
vera gift, en því er samt lokið. Hinn
sigraði byrjar að hata sigurvegarann og
sigurvegarinn að fyrirlíta hinn sigraða.“
Hún lagði frá sér saumaskapinn og ætl-
aði að segja eitthvað, en það var. um
seinan. Hann var á undan henni.
„Ég fer í fyrramálið og bið aðalbók-
arann afsökunar á frumhlaupi mínu.“
Hann fann að aftur var komin þessi
spenna í handleggina. Þeir voru eins
og tveir strekktir kaðlar. Notaleg þreyt-
an frá því áðan var horfin, en í hennar
stað var kominn einhver stingandi pirr-
ingur.
Hann náði ekki að festa svefn um
nóttina, heldur mókti. Hver hugsunin
rak aðra, en engin nógu einbeitt til þess
að svæfa hann. Um morgun-
inn klæddi hann sig eins og
í leiðslu og andvökustirður lík-
aminn drattaðist í vinnuna meir eins
og af gömlum vana. Tveggja mínútna
gangur í strætisvagninn, svolítil bið,
stympingar og olnbogaskot, Lækjar-
torgið og síbrosandi Persilstúlkan, sem
horfði út yfir fótumtroðið snjófölið.
Hann bankaði hæversklega á dyr aðal-
bókarans, og þegar hann gekk inn eft-
ir mjúku teppinu fannst honum fætur
hans ætla að verða eftir í því, rétt eins
og það væri úr tjöru en ekki ull. Hann
mumlaði eitthvað, sem átti að heita af-
sökunarbeiðini.
„Ég skil væni minn,“ sagði aðalbók-
arinn, „það kemur yfir okkur alla ein-
hverntímann að fá óbeit á starfi okkar,
en það líður hjá.“ Hann gekk fram að
dyrum og opnaði, en slíkt gerði hann
helzt ekki fyrir nokkurn mann.
„Þú jafnar þig á þessu góði minn,“
sagði hann og Þráni fannst hann ó-
geðslega skilningsríkur.
T ikk-tikk-tikk sagði stimpil-
klukkan, og hjartað hamaðist í brjósti
hans. Oralangur og þröngur gangurinn
teygði úr sér framundan, en fyrir end-
anum stóð hurð upp á gátt. Það var
myrkur í herberginu og það kom á móti
honum og ætlaði að svelgja hann í sig.
En hann varð að halda áfram.
Það var engin leið til baka og myrkrið
nálgaðist. Áfram, áfram, áfram. En svo
var hann kominn í skrifstofuna sina.
Endalausar kvittanir. Skjalaskápur og
Hanzagardínur. Stórt fuglabúr og engin
leið út. Hann hallaði sér aftur á bak í
stólnum og horfði upp í loftið, sem var
þakið stórum hvítum hljóðeinangrunar-
plötum með ótal smáum götum. Hon-
um fannst þessi göt breytast í augu,
sem horfðu spottandi á hann. „Eym-
ingi, eymingi, eymingi,“ hálföskraði
hann, en orðin fæddust andvana og
litlu götin í hvítu plötunum voru graf-
ir þeirra. í fimmtán ár hafði hann set-
ið á þessum sama stað og sagt við
sjálfan sig: „á morgun hætti ég.“ Nú
vissi hann, að það myndi aldrei verða.
Draumurinn var horfinn úr lífi hans,
og hann stóð eftir nakinn eins og klett-
ur upp úr rótlausu hafi. Ef hann átti
ekki að tortimast varð hann að finna
lífi sínu tilgang hér í þessu húsi, þessu
hræðilega húsi. Kannski myndi hann
einhverntímann greina áttirnar eins
og hann hafði þekkt þær ungur mað-
ur.
6. febrúar 1966
■LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15