Lesbók Morgunblaðsins - 12.05.1963, Blaðsíða 9

Viggo E. Steensfrup:
Mannraunir i Alaska
149 sólarhringa og 40 stiga
addi matarlaus m allslaus
Lífið er dásam-
legt, segir Helen
Klaben á leið úr
sjúkrahúsinu í
Whitehorse í
Y ukon.
Eiginlega erum við dauð, er
alltaf verið að segja við
ökkur. Helen Klaben brosti hikandi
í sjúkrarúminu. — Það er bókstaf-
lega ómögulegt nokkrum manni að
lifa af það. sem við urðum fyrir.
21-árs háskólastúlka frá Brooklyn og
vélsmiður frá Mexicó, Ralph Flpres,
sem þekktu yfirleitt ekkert til í auðn-
um Kanada, villtust í einhverjum eyðileg
asta stað heims, milli Yukon og British
Columbia. Þar skrimtu þau af saman í
49 sólarhringa — matarlaus, vopnlaus,
hlífðafatalaus og teppalaus og svefnpoka
laus og höfðu ekki svo mikið sem öxi til
að höggva við í eldinn.
Alein og yfirgefin, hundruð mílna frá
Biðmenningunni, umkringd af grábjörn-
um, úlfum, gaupum og fleiri villidýrum,
ikomust þau af í 45 stiga frosti, gegn um
óskiljanlegar þrengingar, hafandi ekki
annað til „matar“ en bræddan snjó.
— Við áttum tvær dósir af sardínum,
þegar við hröpuðum, dálítið af dósa-
mjólk og tvær túbur af tannsápu. Þetta
kláruðum við fyrstu vikuna. Þær sex
vikurnar, sem eftir voru, höfðum við
ekki aðra „næringu“ en bráðinn snjó.
„Kraftaverk — annað er ekki hægt að
kalla það“, segir Lloyd Romfo. — Og ég
hef flogið hér í leitarflugi í 12 ár“.
L loyd Romfo er stór og holdugur
maður, eins og er svo algengt í Yukon.
Nú situr hann í hægindastóli og hvílir
sig. Hann þekkir manna- bezt, hvernig
iil hagar þarna í eyðimörkinni, þar sem
hætturnar leynast hvarvetna.
— Eftir að hafa flogið í fjóra daga,
hættum við sannast að segja við alla
leit. Við höfðum farið yfir 29.000 fer-
xnílna svæði, án þess að sjá svo mikið
sem skuggann þeirra. Það er kannski
(ljótt að segja það — en svona er nú
lífið hérna norðurfrá — en okkur mátti
vera nokkurn veginn sama, hvort við
fyndum tvö gaddfreðin lík strax, eða
þá ekki fyrr en eftir tvo mánuði, þegar
sumarið er komið.
Hann hristir höfuðið. — Já, guð blessi
þau, en þau gátu ekki haft nokkra von,
og við höfum tekið þátt í að setja svo
xnarga krossa upp í auðninni, og það
eina, sem við gátum gert, var að biðja
fyrir þeim.
Gjörsamlega óhugsandi — kraftaverk
— ótrúlegt — heilaspuni!
Þetta voru helztu orðin, sem ég heyrði
aftur og aftur, þessa daga, sem ég dvaldi
í Whitehorse.
Hvítskeggjaðir loðdýraveiðimenn,
læknar, eskimóar, indíánar, bjarnaveiði-
imenn — allir hristu höfuðið og sögðu
einum raunni: Flores og stúlkan — þau
eru risin upp frá dauðum. Það kom
eins og reiðarslag, að þau skyldu vera
lifandi. Ef kraftaverk gerast, þá er
hér eitt þeirra!
Ralph Flores, lítill vaxti, dökkur
á brún og brá, dálítið feiminn, afar trú-
aður, stamar á enskunni með mexíkönsk
um hreim. Hann á ekki nema eitt svar
við spurningu minni um, hversvegna
þau hefðu ekki gefið allt upp á bátinn,
og lagt sig til svefnsins langa í kuld-
anum:
— Við vildum ekki deyja. Svarið kem
ur hægt og rólega. Eg vissi, að okkur
yrði bjargað, ef við yrðum nógu þraut-
seig, þarna var ekki um annað en tíma-
spursmál að ræða.
— En hvernig hélduð þið þá kröftulfi,
svona matarlaus?
í 40 stiga gaddi, matarlaus í 49
sólarhringa* mitt í heimkynn-
um gráðugra úlfa. Ekki hefðu
allir lifað af slíka útivist. En
þetta gerðu tvímenningarnir,
sem hér segir frá. Og þetta er
ekki gömul saga sveipuð ljóma
FYRSTI HLUTI
fortíðarinnar, þetta er ný saga,
atburður, sem gerðist á þessum
vetri og nýlega var greint frá í
heimsfréttunum. Furðulegt
þrek karls og konu. Þeim hlekkt
ist á í lítilli flugvél í auðninni
langt frá öllum mannabústöð-
um og eftir víðtæka en árangurs
lausa leit voru þau talin af. —
Fyrir tilviljun fundust þau svo
sjö vikum síðar og danski blaða
maðurinn Viggo Steenstrup,
sem segir hér frá, ferðaðist 10
þús. km til þess að heyra sög-
una af vörum söguhetjanna
sjálfra og mannanna, sem tóku
þátt í leitinni.
Hann grípur hönd konu sinnar: — Þar
sem trúin er, þar eru líka kraftar. öðru
vísi get ég ekki útskýrt þetta.
í dag eru nöfn Flores og Helen Klaben
orðin heimsfræg. Það fyrsta, sem hún
sagði í símann, við móður sína í Brook-
lyn, eftir að hún var komin í sjúkrahús-
ið, var: „Mamma, við erum heimsfræg!“
En svo fór hún að gráta, en þetta voru
engar ýkjur.
Sagan hófst, ósköp óskáldlega, í Fair-
banks, Alaska, í lok janúar, óx síðan,
þegar þau týndust, dó út aftur, og sprakk
svo í loft upp, þegar síminn tilkynnti, að
þau væru lifandi.
— Eg hafði unnið sem rafvirki á
DEW-línunni (radarvarnarstöðvunum
gegnum Kanada og Alaska) í hálft ann
að ár við Boveter-eyju, 750 mílur fyrir
norðan Fairbanks, og var nú á heim-
leið til konunnar minnar.
— En hvernig komust þér með flug-
vélinni, ungfrú Klaben?
— Það var fyrir auglýsingu, sem
Ralph setti í útvarpið. Hann vildi gjarna
fá einhvern til að taka þátt í kostnaðin-
um við flugið. Eg ætlaði að komast til
San Francisco, á leið til Hong Kong, og
svo áfram kring um hnöttinn og þegar
ég hafði talað við hann, lofaði hann
að taka mig með sér gegn því, að ég borg
aði helminginn af benzínkostnaðinum. Ef
ég hefði vitað afleiðingarnar af þessum
75 dölum .... En það getur nú verið
sama héðan af.
Upphaf ferðarinnar var á engan
hátt umtalsvert. Það var ekki fyrr en
við komum til Whitehorse, höfuðstaðar
ins í Yukonhéraðinu, sem varð til í gull
æðinu 1898, að erfiðleikarnir tóku að
setjast að okkur:
— Flugvöllurinn var lokaður vegna
hríðarbyls, daginn sem við komum þang
að, og við neyddumst til að fá okkur
gistingu í Takuhótelinu. Eða eins og
Ralph segir frá því:
— Storminn tók að lægja á laugar-
dag. Hann var of hvass fyrst, en á mánu
dag hafði skánað það mikið, að við gát-
um, að mínu áliti lagt af stað. Nokkrir
gamlir flugmenn reyndu að vísu að vara
mig við því. . . Auðvitað gátu þeir frómt
um talað, en ég hafði ekki séð konuna
mína og börnin í 18 mánuði, og við vor
um um það bil að verða auralaus . . .
nei, kannski ekki alveg, en að minnsta
kosti var það óhóf að vera að eyða
peningum í hótelvist. Við gátum ekki
beðið lengur, og ég hafði flogið nógu
mikið til þess að vita, að með 30 km
skyggni gat ekki verið nein hætta á
ferðum. Eftir á er það hægast fyrir alla
að segja, að við hefðum átt að vera um
kyrrt. Það er svo hægt að vera hygginn
eftir á.
Þau lögðu svo af stað kl. 11:15. Lloyd
Romfo var síðasti maður, sem sá vél-
ina hverfa út í snjódrífuna.
— Eg reyndi að fá þau til að vera
hérna einn dag enn. Hefði ég haft
nokkra hugmynd um, hve illa þau voru
útbúin, hefði ég gert mitt ýtrasta til að
fá þau kyrrsett. Þetta var að freista
hamingjunnar helzt til um of.
Það var næstum enginn hlutur, sem
ekki var í ólagi. Jafnvel í sumarblíðu
hefði ég verið hræddur við að fljúga með
„útbúnað“ eins og þennan, ef útbúnað
skyldi kalla. Það kann að geta gengið
suður í Kaliforníu — en hérna norður
frá!! Hann hristi höfuðið.
T élin hafði engan útbúnað til blind-
flugs eða eftir radíó. Hún var hvítmáluð,
svo að hún varð ekki greind í snjó. Þau
höfðu hvorki vopn né mat með sér. Þetta
var hreinasta brjálæði.
Það var ekki nema 200 km til fyrstu
stöðvar, Watson Lake, en hríðin jókst
eftir því sem á leið. Áður en langt var
um liðið, var bylurinn orðinn svo svart
ur, að skyggnið var ekki nema hálfur
annar kílómeter, og samtímis missti Flor
es radíósambandið, og þar sem hann gat
ekki áttað sig eftir korti, flaug hann í
blindni í hríðinni.
Þau voru alveg á skakkri leið, þegar
það gerðist. Alaska-þjóðvegurinn, sem
allir flugmenn nota til leiðbeiningar, var
80 km í burtu.
— Eg hélt, að hann væri rétt hjá
okkur. Við lækkuðum okkur úr 7000
niður í 3500 fet, til þess að fá landkenn-
ingu, niður gegn um dalinn — en það
var bara ekki sá rétti dalur. Þegar ég
kom út úr skýjunum, sá ég, að við
vorum rétt uppi yfir trjátoppunum —
og stefndum að fjallshlíðinni. Það var
varla svigrúm til að hugsa sig um.
Og svo gerðist allt hitt á 30 sekúnd-
um!
— Mér var það undir eins ljóst, að við
vorum of lágt. Eg reyndi að hækka vél-
ina, en hún lét ekki að stjórn. Allt í
einu fór hreyfillinn að gefa sig. Eg hafði
gleymt því, að aðalgeymirinn var að
verða tómur. Meira þurfti ég ekki. Jafn
vel þó að ég setti varageyminn í sam-
band strax, mundu einar 10—12 sekúnd
ur líða þangað til hreyfillinn kæmist al
mennilega í gang. Og meira þurfti ekki
til.
Samstundis vorum við komin niður
milli trjánna. Annar vængurinn rifnaði
af . . . og frá þeirri stundu vissi ég
ekkert, hvað gerðist.
Úrið hans sýndi síðar 15.30. Það brotn
aði í fallinu.
f
vj hurch Ford frá Watson Lak«x,
sem hefur nú rannsakað flakið, ætlaði
ekki að trúa sínum eigin augum, þegar
hann sá það.
— Það er hreinasta undur, að geymir-
inn skyldi ekki springa, sagði hann 1
símann. — Og þá ekki síður, að þau
skyldu ekki láta lífið samstundis, með
þeirri ferð, sem var á vélinni, þegar hún
hrapaði.
Flores kjálkabrotnaði og rifbrotnaði,
og Helen Kleben kjálkabrotnaði og
meiddist á handlegg.
Klukkan fimm var sent boð frá Wat-
son Lake, eftir að tvær klukkustundir
voru liðnar, án þess að samband hefði
verið haft við vélina.
Pentetuch liðþjálfi frá riddaralög-
reglunni stýrði leitinni.
— Það var of seint að hafast nokkuð
að þennan dag, en við náðum sambandi
Framhald á bls. 13
17. tölublað 1963
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 9