Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1962, Blaðsíða 1

J.
^tlðirpnlilðisiiu
■ ■
SA VAR GÖFUGASTUR
r ■■
BÆR A OLLU ISLAND
Skálholt rís svo hátt í með-
vitund íslenzku þjóðar-
innar sakir sögu sinnar á liðnum
öldum, að menn telja einsætt, að
staðnum sé einnig ætlað verulegt
hlutverk í framtíðarsögu hennar“.
í>annig fórust biskupi íslands orð í
stuttu samtali um þær hugmyndir helzt-
ar, er fram hafa komið um framtíð
Skólholtsstaðar. Herra Sigurbjörn Ein-
arsson hefur um árabil verið mieðal
helztu áhugamanna um framtíð Skál-
holbsstaðar og virðist ljóst, að örlög stað
arins verði ráðin í biskupstíð hans. Hann
og alJir aðrir kirkjunnar menn- og s-enni
lega þjóðin öl'l — eru sammála um, að
Skálholt, með sínum menjum og minn-
inguim, sé þjóðinni það dýrmæt eign, að
hana beri að ávaxta á eðlilegan hátt.
Menn vilja veg Skálholts aukinn og sem
mestan og er vel sæmandi, að kirkjan
hafi forgöngu þar um.
Plestir eru sammála um, að í Skál-
hol'ti eigi að rísa einhvers konar menn-
ingarmiðstöð á kristilegum grundvelli
Og æskiiogt hefur þótt að tengja eitt-
hvert meiri háttar embætti kinkjunnar
við þennan stað. Á hinn bóginn greinir
meiin á um þann hátt, er á skuli hafður
Hér skal lítiflega drepið á þær tillögur,
sem biskup landsins sagði helztar hafa
verið ræddar á þingum íslenzku þjóð-
kirkjunnar.
Æði oft hefur komið fram sú hug-
mynd, að biskup landsins flytji aftur
að Skálholti. En mörgum þykir veru-
leg vandkvæði á því, segir biskup, sak-
ir þess, að embættið er í skipulagslegu
og starfslegu tilliti svo bundið öðrum
embættum stjórnar landsins. Þá hefur
verið lagt tii, að vígslubiskup Skáliholts-
stóls fengi aðsetur í Skálholti. Jafn-
framt fengi hann annað hlutverk en nú.
Bmbætti vígslubiskups var stofnað árið
1909, m.a. til virðingar við Skálholts-
og Hólastóla, en skrefið var aldrei stig-
ið lengra.
Enn hefur komið fram uppástunga um,
að landinu verði skipt í tvö biskups-
dæmi. — Biskupar sitji í Reykjavík og
á Akureyri, en hafi jafnframt aðstöðu
til dvala og starfa á Hólum og i Skál-
holti. Til’laga þessa efnis var samþyk'kt
á Kirkjuþingi árið 1958 og þá gert ráð
fyrir, að embætti vigslubiskupa yrði lagt
niður. Enn hefur komið til greina að
skipta iandinu í þrjú biskupsdæmi og
sitji hver bis-kup á sínum stað, í Skál-
holti, á Hólum, og i Reyikjavíik.
Utan þessara tillagna kirkjunnar eru
m.a. sú, að í Skálholti verði komið á
fót búnaðarskóla og síðast en ekki sízt,
að þar verði reistur menntaskóli og
menntaskólinn á Laugarvatni, sem þar
gengur undir nafninu Skál'holbsdeild,
verði fluttur í Skálholt. Báðar síðast-
töldu tillögurnar hafa verið ræddar af
Alþingi.
Undanfarin ár hefur staðið yfir bygg
ing veglegs embættisbústaðar og kirkju í
Skálholti og er ekki ólíklegt, að kirkjan
verði fullbúin og vígð að sumri. En hvað
tekur þá við? Á eftir að rísa þar sú mið-
stöð menningar og trúar, sem borið geti
hátt á lofti merki liðins tíma — eða
hvers vegna skyldu íslendingar vilja end
urvekja, virkja og ávaxta arf hins liðna
Skálihodtetólis?
E inn dumbungsdag í byrjun þessa
skammdegismiánaðar leyfði Hörður
Bjarnarson, húsameistari rikisins mér að
slést í för með sér austur í Skálholt,
en Hörður hefur teiknað nýju kirkjuna.
yeður var eins og leiðinlegast gerist á
íslandi, rigning og rok og okkar fagra
land hreint ekkert augnayndi. Skál-
holbskirkja sást langt að, þótt landið
væri grátt og þegar nær kom var stað-
arlegt þar heim að líta. Rétt í þann
mund, er við renndum í blaðið, létti
heldur skap veðurguðanna — ofurlítið
greiddist úr skýjafllókanum og sólar
geisli smaug í gegn. Það birti yfir Vörðu
felli, í fjarska grillti í Hestfjall og
skammt virtist í Mosflellið. Allt um kring
breiddist víðáttumikið land Skálholbs-
staðar, átján hundruð hektara auðrækt-
anlegt land. Þar mætti hafa fjörutíu bú,
er hvert um sig hefði fjörutíu kýr á
fóðrum. Hver skyldi trúa því, að slík
mektarjörð skuld látin hálfnýtt, ef þá
það. Undanfarin ár hefur þó ríkið reynt
að bæta úr þessu og nær nýræktað tún
yfir meira en þrjátíu hektara, — en
gamla túnið var tíu hektarar og þótti v“
stórt.
Við göngum inn í kirkjuna, sem er
hefðbundin krosskirkja, há til lofbs og
björt. Kirkjuhúsið er m.jög látlaust og
stílhreint og hlutföll góð. Lengd kirkj-
unnar er 32 metrar en 7 metra breidd
á kirkjuskipi að útbrotum. Hæð undir
loft eru 12 metrar en turnhæð 24 metr-
ar. Turninn rís upp úr miðju kross-
skipi, og gefiur kirkjunni þannig sér-
stæðan svip og traustan. Inni eru nokkr- •-
ir menn að leggja steinskífur á gólf —
þær eru gjöf frá Norðmönnum, svo og
sams konar skífur, sem eru á þaki kirkj-
unnar en lagðar með öðrum hætti.
Gluggar Gerðar Helgadóttur — gjöf
danskra manna — og viður í lofti
gefa kirkjunni þegar hlýlegan blæ. Að-
eins er byrjað að mála, en mikið ógert. >
I annarri álmu þverskipsdns er fyrirhug-
að að hafa altari úr dómkirkju Brynj-
ólís biskups Sveinssonar, koparstjakana
miklu, sem íslands Verzlunarfólag gaf
til kirkju Brynjólifs og ljósahjáJm úr
kopar, sem hann lét gera til kirkjunnar.
PrédikunarstóUinn úr kirkju Brynjó'lfs
hefur verið gerður upp í Noregi og verð-
ur í kirkjunni og e.t.v. einnig skírnar-
fonturinn, sem geymdur er í Þjóðminja-
safni. Ennfremur steinkista Pális bisk-
V