Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.1955, Blaðsíða 5

fr lesbók morgunblaðsins
ing á tilhöguninni allri í einstök-
um greinum. Má þá segja, að ekki
sé nú seinna vænna að gera sér
nokkura grein fyrir því, hverjar
stoðir renni undir þessar bygging-
arframkvæmdir, þegar til alls kem-
ur. En eigi eru tök á að gera það
til nokkurrar hlítar hér og ber
enda öðrum að gera upp þær sak-
ir allar.
AÐ SJÁLFSÖGÐU er það aðal-
reglan, að hver söfnuður verður
að annast um byggingu kirkju
sinnar, úr því að löggjafarvaldið,
illu heilli, hefir eigi fengizt til þess
að fallast á skyldu-hlutdeild þjóð-
arheildarinnar, ríkissjóðs, í þeim
framkvæmdum, eins og fyrr var
rakið. Lánsfé fæst nokkuð til þessa,
venjulega úr hinum almenna
kirkjusjóði og nú væntanlega eitt-
hvað úr Kirkjubyggingarsjóðnum
nýja, en hvergi nærri fullnægjandi,
að því er ætla má. Að því er
Reykjavík snertir, þá hefir bær-
inn um sinn hlaupið undir bagga
með kirkjum þar með stofnun
„Kirkj ubyggingarsjóðs Reykj avík-
ur“, og telur sér það eftir atvikum
vel henta að veita kirkjunum á
þann hátt nokkurn beinan styrk
úr bæjarsjóði, bæði þjóðkirkju- og
fríkirkjusöfnuðum, en reitingur
verður það að vísu, þegar skifta
á í fleiri sárþurfandi staði. Meðan
þetta helzt skal veitt úr bæjarsjóði
til þessa ein milljón króna á ári, en
það er tvöfalt á við árstillag ríkis-
sjóðs til lánasjóðsins nýja (hálf
milljón króna ákveðinn tíma), sem
þó skal lána fé til byggingar kirkna
í landinu öllu, einnig bæjanna.
Vitaskuld getur það aldrei hossað
háu, ef veita á slíkri kirkju sem
Hallgrímskirkju styrk úr Reykja-
víkursjóðnum, en hana er ekki
hægt að sniðganga, ef skilyrðum
er fullnægt þar eins og annarsstað-
ar, en þau eru yfirleitt nokkuð
ströng. Það má þó segja, að jafn-
vel þótt slíkt tillag til hennar gæti
numið fám hundruðum þúsunda
króna á ári öðru hverju (og meira
gæti það vart orðið), þá yrði það
eins og krækiber í ámu, — og einn
góðan veðurdag gæti þessi veiting
frá bænum líka htxfið, ef stjórnar-
völd þar kipptu að sér hendinni.
Þess vegna er nú orðið meira en
tímabært að spyrja: Hvar og hve-
nær og af hverjum hefir verið á-
kvarðað til fulls, hver ætti að
standa undir þeim gífurlega kostn-
aði, sem bygging þessarar miklu
og væntanlega veglegu kirkju hef-
ir í för með sér? Óhugsandi er, að
nokkrum manni hafi nokkurn tíma
til hugar komið í alvöru, að einn
söfnuður í Skólavörðuhverfinu í
Reykjavík ætti að gera það eða
gæti gert það. Menn hafa eðlilega
sín á milli talið sem svo, að ekki
gæti þar verið öðrum til að dreifa
en ríkisheildinni, enda kirkjan víst
frá öndverðu hugsuð sem minn-
ingarstofnun á vegum þjóðarinnar
allrar, eða hver neitar því nú, að
íslenzka þjóðin eigi Hallgrím Pét-
ursson, en ekki neinn einstakur
söfnuður. En um þetta, hver eigi
að annast um að koma kirkjunni
upp, finnst enginn stafur, er úr
því skeri. Fyrir því verður Hall-
grímssöfnuður skilyrðislaust að fá
hið allra fyrsta ótvíræðilega af-
gert, hverir eigi að standa hér að.
Það er undirstaðan undir fram-
haldi verksins. Annars er allt út í
bláinn.
Hitt er svo annað mál, sem hefði
mátt orða fyrr af kirkjustjórninni,
að í raun og sannleika hefði Hall-
grímskirkjan, með tilliti til um-
hverfisins og eins og nú er komið
öllu, sem þar skiftir máli, átt að
nægja fyrir allar kirkjulausu sókn-
irnar í austur-hluta bæjarins, er
ég nefndi, og hefðu prestar getað
skift á milli sín messugerðum, og
meira að segja fleiri en einn hvern
helgidag. Af Skólavörðuholtinu

eða þeim stað, þar sem kirkjan á
að standa, má sjá yfir allar þessar
sóknir í nálægð, um mýrar, holt
og hlíðar o. s. frv. Gæti þá hið
mikla hús orðið fullnotað og vel
notað, ef hyggilega væri að farið.
— En tjóar nokkuð að tala um
þetta nú, þótt með þessu hefði
verið kleift og væri enn að leysa
kirkjuvandkvæði Reykjavíkur í
einu lagi? Verður ekki héðan af
allt að ganga sinn gang, eins og
til er stofnað? Ef þá skyldi gang
kalla. oí:'1
A U K þessara stórræða í höfúð-
staðnum, er nú hefir verið getið,
hefir kirkjustjórnin farið út í það
nýmæli að áætla kirkjubyggingu
„með hraði“, eins og segir á síma-
máli. Það er vitanlega í Skálholti,
sem þetta stendur til. Þar skyldi
reist allmikil kirkja, helzt í snatri,
eftir því sem ráðamenn hafa viljað
vera láta og segja mætti á elleftu
stundu, en skiljanlega mun sú
framkvæmd eigi verða fullgérð
fyrir næsta sumar, eins og þó mun
hafa verið hugsað til, vegna hátíða-
halda þar, en allt það mál mun
nú ekki verða frekar rætt hér. Og
svo hefir loks komið ffam tillaga
frá sérstökum aðilum, um að
byggja skuli þjóðminningarkirkju
á Þingvelli og hafa þeir gert ráð
fyrir hvorki meira né minna en að
einstaklingar þjóðarinnar gerðu
það á sínar spýtur. Svo er nú það.
— Að endingu má spyrja: Hvað
er um Hallgrímskirkju í Saurbæ
— ekki mun hún komin upp að
fullu?
MENN geta nú einnig spurt sér til
gamans, hvort engir einstaklingar
séu meðal íslendinga, er vilji gefa
af auði sínum til byggingar Guðs-
húsa eða áþekkra stofnana, eins og
þó hefir átt sér stað með öðrum
þjóðum; hvort þeir, sem græða
stórfé á hinum og þessum tiltekt-