Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.1951, Blaðsíða 6

370
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
bygðamenn hafi farið þangað til
veiðifanga, þá hafa þau þó aldrei
verið könnuð“.
Landmælingamönnunum þótti T3g
þetta svæði ekki með öllu aðgengU
legt. Ljetu þeir það sitja á hakanum
og ferðuðust aldrei um það. Það
var seinast ljósmyndað úr lofti og
kortið af þeim gert eftir þeim ljós-
myndum.
Þetta svæði virtist og torsóttlcgast
fyrir bílferðir, því að Tungnaá var
sá þröskuldur í vegi, er engum kom
til hugar að hægt væri að fara yfir
á bilum, og þess var auðvitað langt
að biða að hún yrði brúuð. Ferja
var á henni undan Búðahálsi skamt
þaðan er hún rennur í Þjórsá, og
hafði lengi verið, þvi að þar ferjuðu
Holtamenn fje sitt yfir vor og haust,
en afrjettur þcirra var fyrir innan
Tungnaá. Annar ferjustaður á henni
var við suðvesturhorn Éjalla, og fyrir
tilstilli vegamálastjóra höfðu verið
íluttir þangað tveir bátar og hafður
sinn hvorum megin við ána. Þar
skammt fyrir neðan var vað á ánni,
kallað Bjallavað, „eina vaðið, sem
nú er vitað um á allri Tungnaá“,
segir í Árbók Ferðafjelagsins 1940.
Þo munu „Vatnakarlar", en svo
nefndu I.,andmenn þá er fóru til
veiða í Veiðivötn, hafa farið víðar
vfir hana. og Þorvaldur Thoroddsen
fór yfir hana hjá Svartakrók neðan
við Snjóöldu. Segir hann að áin hafi
runnið þar í mörgum kvislum, og
sje þar mjög sandbleytuhætt, en þeir
hafi liitt fyrir góðan botn. Nyrstu
kvislarnar hafi verið dýpstar, „þó
ekki nema á miðjar siður þar sem
grynst var‘\ en fylgdarmaðurinn
hleypti á sund er hann var að reyna
vaðið. Segir Þorvaldur að skömmu
áður hafi maður mist hest þar í sand-
bleytu.
Áin htfir vitt aðrenslissvæði og get
ur því skjótlega hlaupið vöxtur í
hana. Varð veiðimönnum oft hált. á
þvi og komust þar i krappan dans.
Ganga ýmsar sögur af svaðilförum
þeirra og hafa þær gert ána ægilegri
i augum manna heldur en hún er.
Og þess vegna datt engurn sú fjar-
stæða í hug að hægt væri að fara á
bilum yfir hana.
Jú, einum manni datt i hug, að
það væri reynandi. Sá maður er
Guðmundur Jónasson bílstjóri, hinn
alkunni ferðagarpur, er landfrægur
varð fyrir feröir sínar á snjóbílnum
í vetur sem leið.
Hann tók sjer fyrir hendur í fyrra
að kanna ána, og vita hvort hann
fyndi hvergi bilvað á henni. Með
honum var Egill Kristbjörnsson, ann-
ar kunnur ferðagarpur. Þeir reyndu
viöa fyrir sjer, oðu íram og aftur,
svömluðu striða strengi og þræddu
brot. Og að lokum tókst þeim að
finna vað, rjett hjá efsta Bjallan-
um.
Óku þeir svo inn að Þórisósi og
suður að Fiskivötnum og Snjóöldu,
til þess að kanna bílstigu um þessar
ób.vgðir. Næst fór svo Guðnumdur í
leiðangur þarna norður með 40
manns. Var þá ekið frá Veiðivötnum
inn fyrir Ljósufjöll og þaðan vestur
yfir Kaldakvisl og vestur að'Sóley-
arhöfða; svo upp með Þjórsá i Þúl'u-
ver og Eyvindarver, inn í Jökuldali
i Tungnafellsjökli og norður i Tóm-
asarhaga. Þaðan var farið vestur yfir
Sprengisand og sunnan við Hofcíök-
ul og þaðan vestur á Kjalveg. í þess-
ari ferð var Guðmundur þegar nug-
vjelin Geysir fórst á Vatnajökli.
Þriðju ferðina fór hann svo með
björgunarleiðangur þar inn eftir. Var
þá farið í Kaldakvislarbotna og úr
þeim ekið langt inn á Vatnajökul. í
þessari ferð björguðu þeir hundinum
og ýmislegu úr Geysisflakinu.
Áður en þetta væri hafði Guð-
mundur farið í flugvjel yfir Öræfin,
haft með sjer kort og markað þar
á þá leið, er hann taldi bilum færa,
alt frá Þórisós inn að Hágöngum og
Kaldakvíslarbotnum. Tókst honum
það svo vel að hann gat ekið þá leið
svo að segja hiklaust eftir kortinu,
og komst aldrei i sjálfheldu, svo að
hann yrði að snúa við.
Enn seinna um haustið fór hann
svo þessa sömu leið með Bandaríkja-
mennina, er sendir voru hingað til
þess að reyná að bjarga amerísku
flugvjelinni af jöklinum. Ók Guð-
mundur þá fram og aftur um öræfin,
alla leið inn undir Vatnajökul, en á
sama tínia var Hellisheiði ófær vegna
snjóþyngsla. Þá sannfærðist Guð-
mundur um það, að snjóljettara
jnundi á öræfunum heldur en út við
strendur landsins, og að þau væri
ekki jafn ægileg og af var látið.
SKEMTIFERÐ TIL ÖKÆFANNA
Um miðjan júlí s. 1. ljet Guðmund-
ur það boð út ganga, að hann mundi
fara skemtiferð inn á öræfin fyrir
oían Tungnaá,*ef nógu margir gæfi
sig fram. Ætlaði hann að fara á 20
manna bíl og hafa stóran vörubíl með
undir farangur og til írekara örygg-
is. því að hvor billinn átti að hjálpa
öðrum ef i ógöngur lenti.
Ekki stóð á fólkinu. Samdægurs
höfðu 30 gefið sig fram, svo að Quð-
mundur varð að bæta við þriðja
bílnum, sem rúmaði 10 manns. Gert
var ráð fyrir að leggja á stað kl. 2
laugardaginn 14. júlí. Guðmundur
hafði fengið loforð fyrir talstöð hjá
Landsímanum í stærri fólksbílinn, og
var hún ekki komin. Vörubíllinn og
mitini billinn lögðu þá á stað, en
Guðmundur fór að ná i talstöðina.
Var klukkan orðin 4 þegar stöðin
var komin í bílinn. Svo þurfti að
reyna hana og vita á hvaða tímum
helst væri að ná í Gufunesstöðina.
Var nú ekið niður að Rauðarárvík-
inni, þar sem truflanir voru minni
en inni í bænum, og svo kallaði loft-
skeytamaður á Gufunes:
— Halló Gufunes. Þetta er Guð-
mundur Jónasson bílstjóri, sem kall-
ar. Hann er að fara á bíl upp á öræfi
og biður að hlusta á sig á vissum
timum.
Svarið kemur: Radio Gufunes kall-
ar snjóbílinn. Hvenær eigum við að
hlusta á ykkur?
Nú gripur Guðmundur fram í:
— Þetta er ekki snjóbíllinn. Þetta
er R 346. Hlustið á okkur um mið-
nætti og síðan á þriggja klukku-
stunda fresti.
Þeim kom saman um þetta. Og svo
var ekið á stað, og farþegar voru
heldur kampakátir út af því að geta
komið boðum heim til sin hvar sem
þeir væru staddir á öræfunum. Það
var lika geisi mikið öryggi i því að
haí'a talstöð í bilnum, ef eitthvert
óhapp skyldi henda á leiðinni, bíl-
arnir teppast inni á öræfum, einhver
maður slasast o. s. frv. Þá var hægt
að kalla á hjálp. Flugvjel gat innan
stundar flutt leiðangrinum alt, sem
hann vanhagaði um. Og þótt hún
gæti ekki lent á öræfunum, þá gat
hún fleygt því niður í fallhlíf.
Austur í Iloltum, þar sein Land-
mannavegur liggur út af aðal vegin-
um, biðu hinir bílarnir eftir okkur.
Þarna er kaupfjelagsverslun og
bensínstöð. Margir skruppu í búð til
þess að fá sjer „eitthvað gott í munn-
inn“, en viðstaða var stutt.
Nú runnu þrír bílarnir í röð upp