Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.1951, Blaðsíða 2

366
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Syprustrje í kirkjugarði. Dráttaruxar á tilraunastöff.
og rennir sjer niður á ósljettan flug-
völlinn utan við Punta Arenas, syðstu
borg í heimi.
A FLUGVELLINUM
Farþegarnír tínast hver af öðrum út
úr vjelinni, ánægðir yfir því að vera
nú loksins komnir til heimkynna sinna
að lokinni langri og erfiðri ferð. En
jeg er norðan af íslandi, og næ ekki
háttum heima i kvöld hvort eð er, og
liggur því ekkert á, enda er jeg orðinn
þreyttur á öllum þessum smá viðkomu
stöðum og er ófús á að hefja enn á
ný þref og útskýringar við tollþjóna
og eftirlitsmenn. Jeg geng síðastur út
úr vjelinni.
Þjóðverji að nafni Magens og tveir
alúðlegir enskir bændur auðvelda mjer
komuna. Skoðun farangurs míns er
lokið á skömmum tíma. Áður en varir
erum við lagðir af stað inn í bæinn.
Það er ekið gegnum dimma og mann-
iausa aðalgötuna, og er mjer sagt að
hluti af olíuaflstöð staðarins sje ónýtur,
rafmagnið sje skammtað og eigi þetta
hverfi að vera ljóslaust í nótt.
Það er staðnæmst við Hótel Savoy,
tveggja hæða timburhús nálægt höfn-
inni. Gestgjafinn, Senor Travini, birt-
ist í dyrunum og ber !;6sker í hendi.
Hann er lágur maður vexti en þrekinn,
gamall ítalskur hjólreiðamaður. Frjetti
jeg seinna að hann hefði verið rekinn
úr landi fyrir að tapa millilandakeppni,
af ásettu ráði, fyrir smávægilega þókn-
un. Nú er hann eigandi skársta gisti-
húss bæjarins. Herbergið, sem hann
ætlar mjer er litið og vistlegt og snýr
út að götunni. Á þvottáborði í einu
horni stendur heitt vatn í könnu, sápu-
brot og kertisstubbur með flöktandi
ljósi, sem málar annarlegar myodir á
veggina og gefur þeim líf. Það heyrist
skrjáf í músum milli þilja og brak í
gömlum viðum. En slíkt heldur ekki
vöku fyrir þreyttum ferðalangi.
PUNTA ARENAS
Jeg spígspora um göturnar og skc^a
bæinn. Það er frakkaveður með kaldri
og rakri vestan átt, rjett eins og væri
það haustdagur heima. En nú er mars-
mánuður og sumri lokið hjsr syðra.
Bærinn stendur að norðanvcrðu við
Magellanssund, og dregur nafn sit.t
Runta Arenas (Sandhöfði) aí háum
marbakka, sem gengur fram í sjóinn
og myndar sæmilegt var fyrir vestan-
áttinni.
Þegar forseti Chile (General Bulnes)
sölsaði undir sig Magellanhjeraðið árið
1843 reisti hann virki nokkuð sonnar
og vestar í sundinu og flutti þangað
pólitíska fanga. En byggðin stóð
skamma stund á þessum stað. Þepar
föngum og gæslumönnum þeirra hafði
fjölgað allverulega, var ný’endan f'utr
lengra norður i skjólið við höfðann, þar
sem var mun meira vatn og betra beiti-
land og heilnæmara loftslag. Þar stend-
ur bærinn enn í dag.
Ekki var liðinn langur tími frá end-
urreisn þessarar nýlendu þegar æðis-
gengin bylting hófst að undirlagi 300
fanga. Þeir strádrápu gæslumenn sina,
er voru aðeins 50 að tölu og tóku síðan
að ræna og eyðileggja nýlenduna og
frömdu hina hræðilegustu glæpi. Þeg-
ar þeir höfðu brent upp staðinn og
drepið á svívirðilegasta hátt alla helstu
menn hjeraðsins, sigldu byltingarsegg-
irnir áleiðis til Evrópu til þess að kom-
ast undan hegningu. En ekki höfðu þeir
fyrr kvatt sundið en áhöfnin á skipinu
gerði uppreisn geen þeim, setti foringj-
ann í járn og fluttu hann og menn
hans sem fanga til Valpariso, þar sem
sökudólgarnir voru dæmdir til dauða
fyrir tilvikið.
Þeir af föngum staðarins, sem eftir
lifðu, voru útskúfaðir úr mannlegu
þjóðfjelagi, dæmdir í ævilanga þrælk-
un og fangavist.
UPPRETSN SETULIÐS
OG FANGA
Þannig var ástandið í Punta Arenas
f nokkra áratugi uns enn á ný hófst
borgarstyrjöld, þar sem setulið og fang-
ar bundust samtökum, kveiktu í borg-
inni, særðu og myrtu marga friðsama
borgara og neyddu stjórnina til að láta
lausa f.iöida af föngum. Punta Arenas
reis þó fljótt úr rústum sínum og við-
skipti færðust í samt horf. Á fvrstu
árum nýlendunnar höfðu hinir aðfluttu
hvítu menn verslað við Indíánana
báðum megin sundsins. Keyptu þeir
strútsfjaðrir og skinn af lamadýrum,
otri og sel, fyrir matvæli og einskis
nýtt glingur.
Þessi verslun ásamt útflutningi á
timbri og innflutningi á kvikfie frá
Falklandseyjum varð til þess að efla
afkomu hjeraðsins. En í kjölfar þess
fylpdi ýmisskonar iðnaður, sem trvggði
að fullu verslunarlíf borgarinnar. Punta
Arenas var í upDgangi. Það var því ekki
lítill hnekkir fyrir verslun og viðskipti
borgarinnar að Panamaskurðurinn var
opnaður. Vegna þess hve þessi gamia
siglingaleið milli úthafanna varð nú