Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1947, Blaðsíða 2

286
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
stöðum og síðan í Roykjavík." Hann
hlaut doktorsnafnbót við háskólann í
Kaupmannahöfn haustið 1817. Þá
voru þar eins og víðsvegar í löndum
siðbótarmanna, mikil hátíðahöld í til-
efni af 300 ára afmæli siðbótar Lut-
hers, og við það tækifæri var hann
úrskurðaður dr. phil. fvrir ritgerð um
,,Brutus“ Cicerós, að fenginni undan-
þágu frá því að koma utan ti! að verja
ritgerð sína opinberlega.
Nú þegar latínuskólinn fluttist til
Reykjavíkur, var honum veitt yfir-
kennaraembættið við þann skóla, og
gegndi hann því fram til 1850, en
fekk þá lausn fyrir aldurssakir. Hann
dó 31. des. 1861, 80 ára.
Þegar Hallgrímur kom til Reykja-
vikur mun hafa verið all erfitt að fá
þar sæmilegt húsnæði. Árið eftir,
1847, fekk hann sjer því útmælda
byggingarlóð á norðanvarðri Smiðs-
bæjarlóðinni* og reisti þar samsum-
ars íbúðarhús. I þessu húsi bjó hann
til dauðadags. En þegar hann fell frá
keypti Óli Pjetur Finsen húsið og sett
ist þar að. Var húsið þá kallað Fin-
senshús. — Breytti hann því *als-.
vert á sinni tíð, ljet setja á það kvist
og lengdi það nokkuð til norðurs.
Óli P. Finsen (sonur Ólafs yfir-
dómara Finsen) hafði um tíma verið
verslunarstjóri hjá W. Fischer, en
rak nú póstskipaafgreiðslu og bóka-
sölu. Hann gegndi og ýmsum trún-
aðarstörfum, átti sæti í flestum þeim
nefndum, sem til voru í bænum, og
ljet öll bæjarmál mikið til sín taka.
Árið 1865 var hann kosinn í bæjar-
stjórn. Þá voru 62 kjósendur á kjör-
skrá og af þeim greiddu 23 atkvæði
og fekk hann 11 atkvæði. Árið 1869
var kjörtímabil hans út. runnið, en
hann var endurkosinn með 19 atkv
(Halldór Kr. Friðrikssen fekk 17 at-
kvæði, en 71 voru á kjörskrá). Óli
Finsen var tvígiftur. Fyrri kona hans
var Hendrikka Andrea, dóttir Moritz
Biering; hún andaðist 27. mars 1871,
* „Á svokölluðu Thomsenstúni" (Kl. J.).
aðeins 28 ára að aldri. Seinni kona
hans var María Þórðardóttir, hávfir-
dómara Jónassonar (d. 17. maí 1915).
— Meðal barna þeirra er Vilhjálmur
Finsen sendiherra, stofnandi Morgun-
blaðsins.
Árið 1872 var rr.erkisár í scgu
landsins. Þá var gerð sú breyting á
umboðsstjórninni innar.lands, með
konunglegri tilskipun 4. maí, að stift-
amtmannsembættið var lagt niður, en
í hans stað kom landshöfðingi. Frá
sama tíma (1. apríl) voru sameinuð
Suðuramtið og Vesturamtið og einn
amtmaður settur yfir bæði, með bú-
setu í Reykjavík. Einnig var þá sett
á stofn skrifstofustjóraembætti við
landshöfðingjaembættið, og var skrif-
stofustjórinn jafnan nefndur landrit-
ari. Sá, sem fyrstur hlaut það embætti
var Jón Johnsen lögfræðingur (Ála-
borgar-J ohnsen).
Þá var og stofnað enn eitt nýtt
embætti, sem áður var alveg óþekt
hjer, póstmeistaraembætti, og komið
á fót konunglegri póststofu í Reykja-
vík. Póstmeistari fyrir alt land var
skipaður Óli P. Finsen, og gegndi
hann því starfi til dauðadags.
Áður en þetta var, hafði verið sú
skipan á póstmálum hjer í Reykjavík,
að allur póstur, sem hingað barst ut-
an af landi og frá útlöndum, var af-
hontur skrifstofu stiptamtmanns. En
hann ljet skrifara sinn (um langt
skeið Pjetur Guðjónsson) annast af-
g.æiðslu póstsins. Ekki var mönnum
gert aðvart um að þeir ætti þar brjef,
og ekki voru þau heldur send heim
til þeirra. En þeir, sem áttu von á
b.'jefum urðu sjálfir að fara til skrif-
stofu stiptamtmanns, þegar það fr jett
ist að einhver póstur hefði borist til
bæjarins, og spyrjast fyrir um brjef
til sín.
Með skipun póstmeistara og stofn
un pósthúss kom alveg ný skipun á
póstmálin. En þó þektist ekki heim-
sending brjefa enn um skeið. Menn
urðu sjálfir að vitja brjefa sinna á
pósthúsið, en það var í norðurendan-
um á hisinu á Smiðsbæjarlóðinni
(seinna Pósthússtræti 11).
Varð því þetta hús, sem Hall-
gr-ímur Scheving bygði, fyrsta póst-
húsið á íslandi. Upp frá því var hætt
að kalla það „Finsenshús“ heldur
„Pósthúsið", og seinna, þegar póst-
afgreiðslan var flutt í önnur húsa-
kynni, þá gekk það undir nafninu
„Gamla pósthúsið".
Þegar það frjettist að póstur hefði
komið 'til bæjarins, streymdu menn
að pósthúsinu til þess að vita hvort
þeir ættu þar ekki brjef eða send-
ingar. — Varð þarna oft hinn mesti
troðningur, því að húsakynni voru
lítil, og fengu margir meiðsl svo um
munaði af alnbogaskotum og hrynd-
ingum.
Undir eins og fólk fór að streyma
að, las einhver upphátt utanáskriftir
brjefa og áttu þá viðtakendur að gefa
sig fram. En menn voru þá greiðvikn-
ir og töldu ekki eftir sjer að taka líka
við brjefum til vina og kunnirigja og
koma þeim til skila. Minnist margur
núlifandi maður þess hver óp og köll
voru þar þá: „Jeg skal taka til hans!“
— „Jeg skal taka til hennar“. — „Nei,
jeg skal taka það“. Og svo riíust
menn um það að fá að skila brjefun-
um.
Menn voru alla daga að spyrja um
brjef og sendingar til sín, þegar fram
í sótti, svo að ekki vanst tími til að
afgreiða pósta, nje heldur var nægi-
legt húspláss til þess fyr en búið var
að loka að kvöldi.
Á seinustu póstmeistaraárum Óla
Finsen voru veittar 50 krónur á ári,
eða rúmar 4 krónur á mánuði fyrir
brjefaburð um bæinn. Þessa atvinnu
hafði sá maður, sem Árni hjet og var
kallaður gáta, vegna þess að hann
hafði gaman af að búa til gátur og
bera upp fyrir mönnum. Hann hafði
ekki hraðan á þegar hann var að bera
út brjeíin, því að oft beið hann eftir
kaffi og öðrum hressingum, ef hon-
um var boðið. Kaupið var ekki mik-
ið, og óþarfi að sprengja sig fyrir það,