Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1938, Blaðsíða 6
30
LESBÓK MORGUNBLAÐSTN'S
Furstadæmið
Liechtenstein
C1 letti niaður upp í alfræðiorða-
bók, til þess að fá eittlivað
að vita um Lieehtenstein, fær mað-
ur þar þessar upplýsingar:
Furstadæmið er sambandsríki
Sviss, undir stjórn Franz I. fursta.
Það er 159 km5 ^ð flatarmáli og
hefir 11.000 íbúa. Tal- og ritmálið
er þýska. Trúarbrögðin rómversk-
kaþólsk. Aðalatvinnuvegir: Akur-
j'rkja og vínrækt.
Þetta er alt og sumt sem sagt
er um furstadæmið Liechtenstein.
En Liechtenstein er ekki minsta
ríki í Evrópu. Að flatarmáli er
fúrstadæmið Monaco minna, og
hvað íbúatölu snertir er það
stærra en lýðveldið Andorre í
Pyreneafjöllum.
En landið er þó að ýmsu leyti
svo merkilegt, að vert er að vita
meira um það en sagt er í venju-
legri alfræðiorðabók.
*
urstadæmið er ekki gamalt,
var stofnað árið 1719, er
austurrísku greifadæmin Vaduz og
Schelienberg voru sameinuð, og
fyrst í stað var það þýskt sam-
bandsríki. En eftir stríðið milli
Austurríkis og Prússlands, og þar
til heimsstyrjöldin skall á, var
það talið hluti af Austurríki.
Furstinn bjó í Vínarborg, en land
hans heyrði lagalega undir dóm-
stólana í Tj'rol.
Eftir heimsstyrjöldina losnaði
Liechtenstein úr sambandinu við
Ausfurríki, og varð lítið dverg-
ríki í sambandi við Sviss.
*
Nú er Liechtenstein eiginlega
aðeins lítill hluti af Graubúnden-
fylkinu, en á að heita sjálfstætt.
Síðan 1929 fer furstinn þar með
æðstu völd með þingið sjer við
hiið. Sviss hefir eftirlit með og
stjórn á fjármálum fylkisins, en
Liechtensteinbúar vilja ekki heyra
það nefnt, að Svisslendingar hafi
nokkuð j'fir þeim að segja. Þeir
telja sig algerlega sjálfstæða og
vilja ekki hejrra annað.
*
egar maður kemur til Liecht-
enstein, eftir Rínardalnum,
frá Sviss, er manni greinilega gef-
ið það í skyn, að nú sje maður
kominn inn í nýtt land. Að vísu
eru þar engir landamæraverðir, en
strax og komið er inn fyrir landa-
mærin, rekur maður angun í skilti
með eftirfarandi áletrun: Verið
velkomin í furstadæmið Liechten-
stein! Og undir íkjaldarmerkjum
ríkisins stendur skrifað: Kaupið
leiðarvísi ríkisins um fylkið!
Hann er gefinn út að tilhlutun
Franz fursta I. Ágóðinn rennur
í ríkissjóð.
Það er ekki algengt, að æðstu
valdsmenn ríkja láti semja leiðar-
vísa um lönd sín, og tekjurnar
fari beina leið í ríkissjóð!
En það er margt fleira skrítið
í Liechtenstein en þetta!
Þannig kemst maður að raun
um það, við lestur leiðarvísisins
— sem er mjög dýr eftir atvikum
— að í landinu er hvorki járn-
braut nje ritsími, að það er ekki
nema 20 km. á lengd, og þar hefir
ekki verið neinn her síðan 1867.
Aftur á móti hefir furstadæmið
flota til yfirráða — fjóra verslun-
arpramma, sem sigla um Rín og
Bodenvatn.
*
Pá segir og frá því í leiðar-
vísinum að höfuðborg lands-
ins sje Vaduz, með um 1100 íbúa.
Ferðalangur, sem er á leið til
Austurríkis, mun ekki iðrast eft-
ir að staldra við í Vaduz, áður
en hann heldur yfir landamærin.
Þjóðvegurinn, sem liggur inn í
borgina, er að vísu heldur slæmur
— þó hann sje besti vegur í land-
inu — malbikaður hjer og þar, en
annars einlægar holur.
Liechtensteinbúum er það ljóst,
að vegirnir þeirra eru ekki sam-
bærilegir við vegi í öðrum lönd-
um, en hinsvegar hugsa þeir sem
svo: Til hvers ætti að vera að
bæta vegina. Það noti þá sjaldan
aðrir en þeir sjálfir. Og þeir kæra
sig kollótta.
Höfuðborgin er einstök í sinni
röð. Furstahöllin Hohen Liechten-
stein stendur á kletti, sem gnæfir
hátt yfir bæinn, hún er líka það
eina, sein minnir á höfuðborg.
Eins og títt er um marga smábæi
á þessum slóðum er aðalkjarni
borgarinnar pó;thús, lögreglustöð
— þar sem Liechtensteinlífvörð-
urinn heldur til — nokkrar krár
og auk þess nokkrir bóndabæir.
Blasa mj-kjuhaugar þeirra við
sjónum manna frá aðalgötunni!
*
En hinir 1100 íbúar bæjarins
láta sig það litlu skifta. Þeir vita,
að höfuðborgin þeirra myndi ekki
standast samltepnina við margar
aðrar höfuðborgir, en aftur á
móti er þeim hitt ljóst, að þeir
eru aðnjótandi margra lífsins
gæða, sem aðrar þjóðir geta aðeins
látið sig dreyma um.
Fjrrst er nú það, að landsmenn
borga sáralítinn skatt. Ekki þarf
að krefjast skatta í vegabætur.
Annað er það, að Liechtenstein-
búar eru algerlega lausir við land-
varnaskjddu, og þurfa ekki að
„vera í hernum“, svo og svo lengi,
af þeirri einföldu ástæðu, að land-
ið hefir engan her.
En það be?ta af öllu er líklega
það, að atvinnuleysið er nær al-
gerlega óþekt fyrirbrigði í land-
inu, nema þá rjett að nafninu til.
Þar er að jafnaði nóg að gera, og
vanti íbúana atvinnu geta þeir
fengið eitthvað að gera í Sviss.
Aftur á móti geta Svisslendingar
ekki komið í atvinnuleit til Liecht-
enstein. Svo var um samið milli
Liechtenstein og Sviss, er póst-
og tollmál furstadæmisins voru
færð undir Sviss.
*
ífið í þessu dvergríki er ró-
legt og friðsamlegt. Endr-
um og eins er rifist um pðlitík á
kránum. En það líður aldrei á
löngu, áður en óróaseggirnir sef-
ast, við glas af hinu góða og ó-