Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1936, Blaðsíða 4

124
lesbAk MORGUNBLAÐSINS
nakinn í fjörunni. Rumdi þá eitt-
hvað í honum og opnaði hann
augun. Hljóp þá einn til, lagði
hann neðan við bringubrjóskið,
Brást Marteinn harðlega við,
komst á fjórar fætur, en þá lágu
iðrin úti, og ljet hann svo líf sitt
með mikilli hreysti. Líkinu var
síðan sökt í sjó.
Blóðbaðið á Sandeyri.
Nú var veitt atganga þeim sem
heima voru. Sá, sem lagt hafði
snöruna um háls presti, bað hann
fyrirgefningar, en fe'll svo um síð-
ir með öðrum. Enginn þurfti þar
griða að biðja.
Sumir vörðu sig á meðan þeir
máttu og sá enga hræðslu á. Gengu
margir svo vasklega fram, að það
var álit aðsóknarmanna að þeir
hefði aldrei unnir orð;ð á vígum
völlum, og þó allra sist Marteinn
ef hann hefði ekki gefist npp og
treyst griðum. Einn þeirra revndi
þó ekki að verjast. Sá hjet Mar-
teinn og var nefndur „hinn mein-
lausi“. Hafði hann verið á Vest-
fjörðum árið áður og jafnan „með
sama góðskap". Hann var trje-
smiður. Þegar bardaginn tókst
særðist hann á vör og flýði þá
út í fjós og faldi s:g undir kú.
Spánvevjar þeir, sem í bænum
voru, vörðust alla nóttina og fram
á næsta dag, og vom þá fáir
fallnir. Þá var Magnús, sonur Ara
sýslumanns, fenginn til þess að
fækka þeim með byssu sinni. Fellu
nú Spánverjar hver um annan
þveran, en nokkrir leituðu sjer
fylgsnis með því að skríða undir
rúm, eða í skúmaskot. Var þá
sendur hertýgjaður maður, ásamt
fleirum, inn í bæinn að vinna á
þeim. Einn piltur varð’st frábær-
lega vel í baðstofunn', en var að
lokum skotinn.
Marteinn meinlausi drepinn.
Þegar allir voru fallnir fanst
©Marteinn mernlausi undir kúnni.
Höfðu þeir, sem fundu hann, ekki
brjóst í sjer að vega að honum,
en drógu hann út á hlað. Fell
þann þar á knje, fórnaði hönd-
um og bar sig mjög illa. Hafði
Ari ekki skap til þess að láta
drepa hann; kvaðst ge'fa honum
grið og gæti hann farið með sjer
heim í Ögur og gerst smiður sinn.
En þeir, sem grimmastir voru, voru
ekki á því. Rjeðust tveir að hon-
um, þar sem hann lá á hnjánum og
hjó annar framan í ennið, en hinn
í hnakkann, og ljet hann þar líf
s’tt seinastur.
Grimdaræði og óánæffja
vegendanna.
Bardaganum lauk laugardaginn
fyrstan í vetri. En svo mikið
grimdaræði hafði gripið vegend-
urna, að þeir skeyttu nú skapi
sínu á líkunum og skáru þau og
stungu á hinn viðbjóðslegasta
hátt. Leyfði Ari það. Voru líkin
síðan tengsluð saman með snærum
og svo fleygt í sjó. En þau var að
reka næsta hálfan mánuð, og voru
urðuð þar sem þau komu að landi.
Ari gaf nú þann úrskurð, að
allir gripir Spánverja væri kon-
ungseign, og fengi menn ekkert
af herfangi, nema e'f þeir vildu
hirða blóðuga fataræflana. Mis-
líkaði þá mörgum, þar sem þeir
höfðu orð ð að kosta sjálfir för
sína, og þó einkum þeim, sem
vegið hafði að Marteini á hlaðinu.
Sumir tóku til sín fötin, en þeir,
sem meiri háttar þóttust, for-
smáðn þau.
Síðan var alt herfangið flutt
heim í Ögur, og er mælt að Ari
hafi haft sinn fullan hlut af því,
sem annars staðar, þar sem hann
kom því við, segir í Sýslumanna-
æfum.
Á leiðinni frá Sandeyri t'l Æð-
eyjar, mættu þeir dómendum. Var
Ari þeim svo reiður, að hann virti
þá ekki viðl'ts og vildi ekkert
við þá tala.
í Æðey var slegið upn gleðskap
til að fagna fengnum sigri. Var þá
drukkið óspart af víni þeirra Spán
verja og lýkur .Tón lærði frásögu
sínni með þessari vísu:
Eftir þá herför og háan sigur,
hver maður varð af drykkju digur
vikuna vel svo alla;
því vildi þá í liag falla.
Galdramenn.
Það mun hafa verið trú lands-
manna að Spánverjar væri hin;r
römmustu galdramenn. Þegar lík
Pjeturs stýrimanns var flett klæð-
um, fundu þeir á brjósti hans
verndargripi, svo sem krossmark,
örlitlar viðarflísar (sem menn hafa
seinna giskað á að hafi átt að
vera iir krossi Krists) og ýmis-
legt fleira. Sögðu menn þá, að
þetta mundu töfur hans vera, en
lítið hefði þau dugað honum, því
að steindauður væri hann með
öllu.
í þann mund, sem Marteinn var
veginn og líki hans varpað í sjó,
lægði veðrið og „gerði blíða logn
lir kyngistormi, hvað þeir eignuðu
krafti þess galdrakropps Mar-
teins“.
Síra Ólafur á Söndum segir líka
í Spönsku vísum:
Á því tóku menn tU máls
þeir mundu í göldrum ærir,
því lífseigir voru lundar stáls
þótt lagðir í gegnum væri
og skaðlega menn þá skæri.
í Æðey fundu þeir einn þann
■ mann,
að ekkett byssan dugði á hann,
þótt bana úr bæri.
Niðurlag.
Fjciðrafok.
í Berles-skóla í Ósló kom lektor
Vigander nýle'ga t’l að kenna
snemma morguns eins og hanu
var vanur. Nemendum hnykti sýn;
lega mjög við í fyrstu, en svo
ráku þeir upp gleðióp. Kepnarinn
botnaði ekkert í þessu framferði
þeirra, en samkennari hans sýndi
honum þá blað, sem út hafði kom-
ið um morguninn og flutti dán-
arfregn hans og lofsamleg eftir-
mæli. Höfðu nemendur syrgt hann
innilega, eti er hann kom nú ljós-
l’fandi, rjeðu þeir sjer ekki fyrir
kæti. En svo stóð á þessari fregn,
iað blaðamanni hafði misheyrst
í síma. Honum hafði verið tilkvnt
lát Vikhamars lektors, sem fórst í
skíðaferð.
f Saxlandi er þorp, sem heitir
Prinshe’m. Um seinustu áramót
voru liðin sex ár síðan að þar
hafði fæðst sveinbarn. Öll börnin,
seta fæddust á þessum árum voru
meybörn.