Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1935, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
107
Ullllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
! Flóa-dveitcin.
Flóaáveitan er eitt af afrekum Jóns Þorlákssonar.
Þessi mynd var tekin af honum sumarið 1926 á stíflunni
á Brúnastaöaflötum þar sem Flóaáveitan kemur úr Hvítá.
Var hann þar að skýra konungi og tignum gestum frá
því hvers hann og Suðurland vænti af áveitunni, sem
þá átti að byrja innan skams.
Þorlákur hafði þá til ábúðar jörð-
ina Sigríðarstaði, sem áður er get-
ið.
Var Þorláki nú bygt út af jörð
þessari og skyldi hann flytja það-
an í fardögum 1895. Var honum
fundið það til saka, að hann hefði
nytjað jörðina til hins ítrasta, en
ekkert gert henni til bóta.
Fanst Þorlájci þetta órjettmætt
og vildi aðeins hlíta úrskurði
dómstólanna, um burtför sína af
jörðinni.
Líður nú að fardögum. Nóttina
áður en útburðardóminn skyldi
upp kveða, kom hann heim utan
af Blönduósi. Vakti hann okkur
Magnús son sinn, segir okkur að
taka hesta og fara til næstu bæja
og biðja bændur að koma þann
dag um hádegi til Sigríðarstaða
(þá var von á sýslumanni og fylgd
arliði hans), og bera sjer vitni,
hvernig hann hefði setið jörð
þessa. Hugði hann sig hafa af
málinu það hann vildi, ef dæmt
væri „eftir bestu manna yfirsýn".
Fór Magnús fram á bæina, en
jeg út á Síðuna. Var þetta nokkru
fyrir venjulegan fótaferðartíma.
Vakti jeg upp á næstu bæunum,
bar upp erindi fyrir bændum, en
þeir kváðust albúnir farar þess-
arar.
Vsti bærinn á Síðunni er Valda-
lækur. Bjó þar þá og lengi síðan
Ari Eiríksson, gildur bóndi og hinn
merkilegasti maður. Kom jeg þar
nálægt dagmálum og var Ari úti.
Sagði jeg erindi og hvað við
lægi. — Hjet hann þá ferðinni.
Snæddi jeg þar dagverð, meðan
hestar voru sóttir í haga og bóndi
bjó sig,
Þegar hann er ferðbúinn, seilist
hann undir höfðalag sitt, tekur
þar lítinn grænan kistil og upp
úr honum hvíta skinnskjóðu,
brydda með grænum borða og
dregna saman á þvengjum, og upp
úr henni hnefafylli sína af gull-
peningum og lætur í buddu sína.
Mjer varð svo mikið um að sjá
gullið, að jeg spurði flaumósa,
hvað hann ætlaði að gera við
þetta.
Sagði þá Ari þessi, mjer eftir-
minnanlegu, orð:
—- Ef Þorlákur vinur minn
verður dæmdur í þungar fjesekt-
ir, er best að borga strax. Það er
ilt að skulda óvinum sínum, en
hann hefir sjaldan handbært reiðu-
fje, notar hann það til að bæta
jörðina er hann býr á og til að
menta börnin sín. —
Ekki skildi jeg þá til lilítar
hina miklu vináttu og göfuglyndi
er lá á bak við þessi orð Ara
bónda, en vænt þótti mjer um
þetta.
En í hug hefir mjer komið síð-
an, að ekki mundi sá maður lítlil-
ar náttúru, er sjer getur slíka
vini.
En Þorlákur var dæmdur burt
af Sigríðarstöðum. Keypti hann
þá Þorfinnsstaði í sömu sveit og
bjó þar til dauðadags.
Ekki var mikið um skémtanir
eða frístundir á sveitaheimilum í
þá daga, vinna, vinna úti og inni;
en þá naut maður betur þess er
fyrir hendi var.
Að fara í berjamó á sumrin og
skreppa til næstu bæa og finna
jafnaldra og kunningja, var aðal
skemtunin.
En á vetrarkvöldum skemtum
við okkur við sögu og rímnalestur.
Oft var kveðist á og kunnum við
mikið af vísum. Yar Björg okkur
fremst í þeirri list.
Stundum var spilað á spil. Þótti
húsfreyju ákaflega gaman að spila
"Whist. Veitti hún sjer einstöku
sinnum þá ánægju.
Lesinn var húslestur á hverju
kvöldi, allan veturinn, gerði hús-
bóndinn það, þegar hann var
heima, en Magnús ella. Á föstunni
voru Passíusálmarnir lesnir. Gætti
Margrjet húsfreyja þess vel, að
allir væru viðstaddir þá athöfn,
og hafði vakandi auga á, að eng-
inn skyti sjer undan. Hætti okkur
Árna helst til þess. Mjer sjerstak-
lega. Vissi þó að húsmóðurinni
líkaði það miður. Talaði hún ekki
um þetta. En víst átti jeg kvöldið
eftir, að hún kallaði á mig, áður
en lestur byrjaði, og byði mjer að
sitja á rúminu hjá sjer. Vissi jeg
hvað það þýddi. —
Á sumrin var lesið á hverjum
sunnudegi, þá ekki var messað. En
yrði messufall, vegna mannfæðar,
iiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiimmn m n ijiiiiiniiiimi iii iii iii iii n iimii m iii iiiin iii m miiiiiii iii iiini ii 1111111111111111111111111111 iii ii iii iii imimiiiiiiiiiiiimimi