Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1935, Blaðsíða 2

106
LESBÓK MORGtTNBLAÐSINS
UllllllllllllllllllllllllllllllllHlMIIIIIIHIIIIIIIIIIMMIIIIIIIIIIIIIIlHIIIIIIMMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIir
| lif. Pípuverksmiðjan. |
Árið 1903 stofnaði Jón Þorláksson hlutafjelagið |
Pípuverksm iðjuna í Reykjavík. Hafði þá fyrir skemstu |
verið byrjað á því að leggja holræsi í götur bæjarins. f
Fyrstu holræsin voru gerð úr brendum leir og keypt frá |
Danmörku. Það þótti Jóni Þorlákssyni ekki hyggilegt og |
því rjeðist hann í stofnun þessa fyrirtækis. Sýnir það 1
ásamt ótal mörgu öðru framsýni hans, og hve umhugað f
honum var um, að auka atvinnu landsmanna með því að 1
sem flest yrði unnið hjer, er landsmenn þurfa að nota. f
Á fáurn sviðum höfum vjer íslendingar verið jafn I
örskamt á eftir öðrum þjóðum í framkvæmdum, því að f
rjett áður en Pípuverksmiðjan tók til starfa, var byrjað |
á því erlendis að steypa holræsapípur úr sandi og sem- 1
enti. Hefir það gefist svo vel, að þessar holræsapípur hafa \
f nú víðast hvar útrýmt leirpipunum. f
Nú er svo komið, þótt ótrúlegt megi virðast, að Pípu- I
verksmiðjan er með allra stærstu og fjölbreyttustu fyrir- f
tækjum sinnar tegundar á Norðurlöndum. Framleiðir |
hún um 60 tegundir af steypuvörum, svo sem alls konar \
pípur, holsteina, skilrúmssteina, múrsteina, netjasteina, I
gangstjettahellur, girðingastólpa, skrautker o. m. fl. Auk i
þess skjólplötur úr íslenskum vikri, sem sóttur er austur |
að Þjórsá og frauðplötur til einangrunar í húsum.
Hjer á myndinni sjest verksmiðjan að ofan og að |
neðan nokkuð af framleiðslu hennar. f
MIIIIIIIIIMIIIMIIIIMIIIMIIIIIIMMIIIIIIIIIIMIM.Illllll.IIIIIIIIIIIIIIMIIMIIIIIJIIIMIIMIIIIIIIMMIIIIIIIMIMIMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIM
að mestu, þau ár er jeg dvaldi
þar.
Vesturhópshólar er stór jörð,
slægjur víðáttumiklar, en þýfðar
og fremur snöggar. Þurfti því
margt fólk og mikla vinnu, til að
afla heyja fyrir hið stóra bú.
Þorlákur hafði þá einnig til á-
búðar jörðina Sigríðarstaði (kirkju
jörð frá BreiðabóLstað), er
hún á hálsinum beint á móti Hól-
ur og skilur áin löndin. Var þar
ágætt beitarland og melrif mikið
á sandinum. Var það notað tölu-
vert og reiðingar saumaðir úr
melnum og seldir um allar sveit-
ir. Var því nóg að starfa á þessu
stóra heimili, því fyrir utan venju-
leg heimilisstörf, var unnið hvert
vor að jarðabótum, af hinu mesta
kappi.
Þorlákur var lágur maður vexti,
snarlegur og skjótur í hreyfing-
um, ör í ]und, glaðlegur og livers-
daglega siðlátur, kappsfullur í
orðasennum og ljet ekki hlut sinn,
við hvern sem var að skifta
Stjórnsamur á heimili, sem best
mátti vera, smiður ágætur á trje
og járn. Stundaði hann smíðar
jafnframt búskapnum. Reisti hann
hús og bæi nábúa sinna og þó víð-
ar. Var hann eftirsóttur smiður,
vandvirkur og mikilvirkur.
Margrjet hújfreyja var kona
fríð sýnum og tíguleg, dul í skapi,
vinföst og vinavönd, sívinnandi og
heimiliskær. Man jeg ekki að liún
færi náttlangt frá heimili sínu,
vakti hún sífelt yfir því með sínu
alt sjáandi auga.
Voru þau hjón hjúasæl, var
sama fólkið þar árum saman. Man
jeg sjerstaklega eftir þeim Sig-
urði Árnasyni og fyrri konu hans,
Helgu Guðmundsdóttur (Sigurður
er nú búsettur hjer í Reykja-
vík), Stefáni Kristmundssyni og
Björgu Sigurðardóttur, systur
þeirra merku manna, Björns Sig-
urðssonar bankastjóra og Boga
kaupm. í Búðardal. Njóta þau
hjón nú á gamalsaldri ávaxta iðju
sinnar og trúmensku hjá Magnúsi
bónda Þorlákssyni á Blikastöðum.
Mörg fátækra manna börn tóku
þau Þorlákur og Margrjet tíl fóst-
urs að nokkru eða öllu leyti. Með-
al þeirra er Árni Jóhannsson skó-
smiður hjer í bæ.
Þorlákur gegndi alla sína bú-
skapartíð, margþættum trúnaðar-
störfum sveitar sinnar. Var hann
hreppstjóri um 30 ára skeið,
sýslunefndarmaður og í skóla-
nefnd Ytri-Eyjarskóla. Báru sveit-
ungar hans hið mesta traust tíl
hans eins og verðugt var, og knýtt
ust honum margir þeirra innileg-
um vináttuböndum og er eftirfar-
andi eitt dæmi þess:
Árið 1893 andaðist síra Gunn-
laugur Halldórsson á Breiðaból-
stað í Vesturhópi, en veitingu fyr-
ir brauðinu fekk síra Hálfdan
Guðjónsson í Goðdölum. Fluttist
hann að Breiðabólstað vorið 1894.